Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia:

R1MfdCMe2AmlO1

Ćwiczenie 1

Zaznacz prawidłową odpowiedź. Reakcja estryfikacji kwasu octowego (etanowego) etanolem, przebiegająca w odpowiednich warunkach i w szczelnie zamkniętym naczyniu, jest reakcją:

Odwracalną
Nieodwracalną

RMsp8K3appyLW1

Ćwiczenie 2

Połącz w pary poniższe pojęcia z ich wyjaśnieniem. równowaga chemiczna Możliwe odpowiedzi: 1. substancja, która zwiększa szybkość reakcji chemicznej, nie naruszając stanu końcowej równowagi i właściwości termodynamicznych układu i pozostając w stanie niezmienionym po zakończeniu reakcji, 2. reguła głosząca, że układ będący w stanie równowagi chemicznej, poddany działaniu czynnika z zewnątrz, reaguje w taki sposób, żeby zmniejszyć wpływ tego czynnika i osiągnąć nowy stan równowagi możliwie niezbyt odległy od stanu równowagi wyjściowej, 3. substancje zdolne do pochłaniania pary wodnej i wody, 4. w ujęciu kinetycznym - stan, do którego dąży układ w miarę przebiegu reakcji odwracalnej higroskopijne substancje Możliwe odpowiedzi: 1. substancja, która zwiększa szybkość reakcji chemicznej, nie naruszając stanu końcowej równowagi i właściwości termodynamicznych układu i pozostając w stanie niezmienionym po zakończeniu reakcji, 2. reguła głosząca, że układ będący w stanie równowagi chemicznej, poddany działaniu czynnika z zewnątrz, reaguje w taki sposób, żeby zmniejszyć wpływ tego czynnika i osiągnąć nowy stan równowagi możliwie niezbyt odległy od stanu równowagi wyjściowej, 3. substancje zdolne do pochłaniania pary wodnej i wody, 4. w ujęciu kinetycznym - stan, do którego dąży układ w miarę przebiegu reakcji odwracalnej reguła przekory Możliwe odpowiedzi: 1. substancja, która zwiększa szybkość reakcji chemicznej, nie naruszając stanu końcowej równowagi i właściwości termodynamicznych układu i pozostając w stanie niezmienionym po zakończeniu reakcji, 2. reguła głosząca, że układ będący w stanie równowagi chemicznej, poddany działaniu czynnika z zewnątrz, reaguje w taki sposób, żeby zmniejszyć wpływ tego czynnika i osiągnąć nowy stan równowagi możliwie niezbyt odległy od stanu równowagi wyjściowej, 3. substancje zdolne do pochłaniania pary wodnej i wody, 4. w ujęciu kinetycznym - stan, do którego dąży układ w miarę przebiegu reakcji odwracalnej katalizator Możliwe odpowiedzi: 1. substancja, która zwiększa szybkość reakcji chemicznej, nie naruszając stanu końcowej równowagi i właściwości termodynamicznych układu i pozostając w stanie niezmienionym po zakończeniu reakcji, 2. reguła głosząca, że układ będący w stanie równowagi chemicznej, poddany działaniu czynnika z zewnątrz, reaguje w taki sposób, żeby zmniejszyć wpływ tego czynnika i osiągnąć nowy stan równowagi możliwie niezbyt odległy od stanu równowagi wyjściowej, 3. substancje zdolne do pochłaniania pary wodnej i wody, 4. w ujęciu kinetycznym - stan, do którego dąży układ w miarę przebiegu reakcji odwracalnej

Połącz w pary poniższe pojęcia z ich wyjaśnieniem.

reguła głosząca, że układ będący w stanie równowagi chemicznej, poddany działaniu czynnika z zewnątrz, reaguje w taki sposób, żeby zmniejszyć wpływ tego czynnika i osiągnąć nowy stan równowagi możliwie niezbyt odległy od stanu równowagi wyjściowej, w ujęciu kinetycznym - stan, do którego dąży układ w miarę przebiegu reakcji odwracalnej, substancja, która zwiększa szybkość reakcji chemicznej, nie naruszając stanu końcowej równowagi i właściwości termodynamicznych układu i pozostając w stanie niezmienionym po zakończeniu reakcji, substancje zdolne do pochłaniania pary wodnej i wody

równowaga chemiczna
higroskopijne substancje
reguła przekory
katalizator

RMwyuvIBlQmp91

Ćwiczenie 3

Uzupełnij ogólny schemat równania reakcji estryfikacji.

alkohol, zasada, woda, kwas, ester

.............. $+$ .............. $\overset{H_{3} O^{+}}{⇄}$ .............. $+$ ..............

Ćwiczenie 4

Metakrylan metylu to zwyczajowa nazwa estru metylowego kwasu $2$ -metyloprop- $2$ -enowego. Napisz równanie reakcji jego otrzymywania. Wyjaśnij rolę, jaką pełni stężony kwas siarkowy( $VI$ ) w tej reakcji.

RVwuOWAix1zDt

Odpowiedź:

Wzór kwasu $2$ -metyloprop- $2$ -enowego: ${CH}_{2} = C ({CH}_{3}) COOH$

{CH}_{2} = C ({CH}_{3}) COOH + {CH}_{3} OH \overset{H_{3} O^{+}}{⇄} {CH}_{2} = C ({CH}_{3}) {COOCH}_{3} + H_{2} O

Stężony kwas siarkowy( $VI$ ) pełni rolę katalizatora. Jako substancja o właściwościach higroskopijnych, „wiąże” również wodę, zwiększając wydajność reakcji tworzenia estru.

Ćwiczenie 5

Podaj wzory półstrukturalne i nazwy zalecane przez IUPAC wszystkich możliwych estrów, posiadających w cząsteczce m.in. $4$ atomy węgla.

RJiRFfNbut0MN

Równanie reakcji zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.

R1ZaviYP7y9zu

Mrówczan propylu: $HC (O) {OCH}_{2} {CH}_{2} {CH}_{3}$ .

Mrówczan propan- $2$ -ylu: $HC (O) OCH {({CH}_{3})}_{2}$ .

Octan etylu: ${CH}_{3} C (O) {OCH}_{2} {CH}_{3}$ .

Propanian metylu: ${CH}_{3} {CH}_{2} C (O) {OCH}_{3}$ .

Ćwiczenie 6

Napisz równanie reakcji otrzymywania octanu etylu.

RJiRFfNbut0MN

Równanie reakcji zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.

Rs1KJgOtCbEI0

Znając wzór octanu etylu, zastanów się, z jakich substratów mógł powstać ten ester w reakcji estryfikacji.

Wzór octanu etylu: ${CH}_{3} C (O) {OCH}_{2} {CH}_{3}$

{CH}_{3} COOH + {CH}_{3} {CH}_{2} OH \overset{H_{3} O^{+}}{⇄} {CH}_{3} C (O) {OCH}_{2} {CH}_{3} + H_{2} O

211

Ćwiczenie 7

Bezwodniki kwasowe reagują z alkoholami lub fenolami, tworząc estry. Zapisz równanie reakcji otrzymywania:

a) octanu propylu;

b) octanu fenylu.

RwJw991bXoWQx

Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.

Bezwodniki kwasowe reagują z alkoholami lub fenolami według schematu:

{(R — CO)}_{2} O + R_{1} — OH \to {RCOOR}_{1} + R — COOH

RK7n4st0G3H8O2

Ćwiczenie 7

211

Ćwiczenie 8

Chlorki kwasowe reagują z alkoholami, tworząc estry.

Zapisz równanie reakcji otrzymywania:

a) octanu etylu;

b) octanu fenylu.

R5b3SoypoFQjl

Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.

Chlorki kwasowe reagują z alkoholami według schematu:

RC (O) Cl + R_{1} OH ⇄ RC (O) {OR}_{1} + HCl

R3c7saPfZQsVg2

Ćwiczenie 8

Ćwiczenie 9

Halogenki alkilowe reagują z solami kwasów karboksylowych, tworząc estry.

Zapisz równanie reakcji otrzymywania:

a) octanu propylu;

b) octanu metylu.

RSmrrTo3jj4dJ

Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.

RSp9P1a66rN7J

Halogenki alkilowe reagują z solami kwasów karboksylowych według schematu:

RX + R_{1} COOY \to R_{1} COOR + YX

a) Równanie reakcji otrzymywania octanu propylu:

{CH}_{3} {CH}_{2} {CH}_{2} Cl + {CH}_{3} COONa \to {CH}_{3} {COOCH}_{2} {CH}_{2} {CH}_{3} + NaCl

b) Równanie reakcji otrzymywania octanu metylu:

{CH}_{3} Cl + {CH}_{3} COONa \to {CH}_{3} {COOCH}_{3} + NaCl

311

Ćwiczenie 10

Związek $Y$ jest estrem, który powstaje w reakcji substancji $A$ z substancją $B$ w odpowiednich warunkach. Substancja $A$ powstaje poprzez utlenienie związku będącego produktem reakcji Kuczerowa. Substancja $B$ , utleniona tlenkiem miedzi( $II$ ), tworzy propan- $2$ -on. Podaj nazwę zalecaną przez IUPAC dla tego estru i zapisz równanie reakcji jego otrzymywania.

RWpGtzJcG1Uks

Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.

octan propan- $2$ -ylu

Rhgnmz8XF72d8

Ilustracja — Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

R19KkqueyOoSo3

Ćwiczenie 10

311

Ćwiczenie 11

Estry mogą pochodzić zarówno od kwasów karboksylowych, jak i kwasów nieorganicznych. Podaj wzory półstrukturalne i napisz równania reakcji otrzymywania następujących związków:

a) wodorosiarczanu( $VI$ ) metylu;

b) azotanu( $V$ ) etylu.

RaPNRfq5XlSop

Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.

RVNtcl0Y31oIZ

a) Zapisz równanie reakcji kwasu siarkowego( $VI$ ) z metanolem.

b) Zapisz równanie reakcji kwasu azotowego( $V$ ) z etanolem.

a) wodorsiarczan( $VI$ ) metylu

H_{2} {SO}_{4} + {CH}_{3} OH \to {CH}_{3} {OSO}_{3} H + H_{2} O

b) azotan( $V$ ) etylu

{HNO}_{3} + {CH}_{3} {CH}_{2} OH \to {CH}_{3} {CH}_{2} {ONO}_{2} + H_{2} O

Wirtualne laboratorium – I

Dla nauczyciela