Sprawdź się
Do zjawisk kulturalnych okresu preromantyzmu należą:
- osjanizm
- gotycyzm
- werteryzm
- klasycyzm
Oceń prawdziwość zdań dotyczących zjawisk literackich i kulturalnych okresu preromantyzmu. Zaznacz w tabeli „Prawda”, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub „Fałsz” – jeśli jest fałszywe.
| Zdanie | Prawda | Fałsz |
| Odwołania do motywów ludowych to folkloryzm. | □ | □ |
| Akcja utworów umiejscawiana była głównie w okresie starożytności. | □ | □ |
| Gatunek charakterystyczny dla sentymentalizmu to sielanka. | □ | □ |
| Natura i przyroda nie była ważna w życiu człowieka. | □ | □ |
| Artysta powinien kierować się intuicją, wrażliwością i uczuciowością. | □ | □ |
Ułóż krzyżówkę, której głównym hasłem będzie słowo UCZUCIE, a definicje pozostałych haseł będą związane z cechami i zjawiskami preromantyzmu.
Pytania : 1
Połącz nazwisko autora ze zjawiskiem okresu preromantyzmu.
sentymentalizm, osjanizm, werteryzm, gotycyzm
| Franciszek Karpiński | |
| Mary Shelley | |
| Johann Wolfgang Goethe | |
| Książę Adam Jerzy Czartoryski |
Przeanalizuj fragment sielanki autorstwa Franciszka Karpińskiego. Opisz, czemu może służyć umiejscowienie akcji utworu w pobliżu natury. W swojej odpowiedzi odnieś się do kontekstu epoki.
Laura i FilonJuż miesiąc zeszedł, psy się uśpiły,
I coś tam klaszcze za borem.
Pewnie mnie czeka mój Filon miły,
Pod umówionem jaworem. (…)
Wspieram się w drzewa i bory,
I… zamiast jego białego łona,
Ściskam nieczułe jawory.
Filonie! wtenczas… kiedym nie znała
Jeszcze miłości szalonejŹródło: Laura i Filon, [w:] Franciszek Karpiński, Sielanki, Warszawa 1892.
Przeanalizuj fragment powieści Cierpienia młodego Wertera i spróbuj opisać uczucia towarzyszące bohaterowi, a także wskazać ich funkcję.
Cierpienia młodego WerteraJestem nieszczęśliwy, Wilhelmie, cała żywotna siła moja zatonęła w targanej niepokojem bezczynności, nie mogę próżnować, a wziąć się do czegoś nie jestem w możności. Znikła moja wyobraźnia, przepadło odczucie natury, a do książek mam wstręt nieprzezwyciężony. Gdy się ktoś sam zatraci, brak mu wszystkiego. Zaręczam ci, że czasem rad bym być wyrobnikiem dziennym, byle tylko, budząc się rano, mieć przed sobą widoki na dzień pracy, pochop do niej i nadzieję. Często zazdroszczę Albertowi, patrząc, jak nurza się aż po uszy w aktach i wydaje mi się, że czułbym się nad wyraz szczęśliwym, będąc na jego miejscu. Kilka razy zabierałem się pisać do ciebie, a także zwrócić się do ministra z prośbą o miejsce w konsulacie, którego by mi, jak zapewniasz, nie odmówiono. Tak i ja sam myślę. Minister lubi mnie od dawna i sam nadmieniał, że powinienem wziąć się do jakiejś roboty. Czasem marzę o tym przez godzinę, ale zaraz potem przychodzi mi na myśl bajka o owym koniu, który znudzony swobodą, pozwolił się przybrać w siodło i tręzlę, a potem zginął, na śmierć zajeżdżony przez ludzi. Nie wiem, co począć, a przy tym nie jestem pewny, czy owe straszne uczucie niepokoju, owa dążność do zmiany stanu w jakim się znajduję, nie będzie mnie prześladować, cokolwiek bym uczynił?
Źródło: Johann Wolfgang von Goethe, Cierpienia młodego Wertera, Wrocław 2016.
Przeanalizuj wiersz Franciszka Dionizego Kniaźnina pt. Dwie lipy. Zrozum metaforę zawartą w wierszu i wyjaśnij sens jej użycia, odwołując się do kontekstu epoki.
Dwie lipyOto dwie lipy zielone
Ze dwóch się brzegów witają:
Jedna ku drugiej skłonione,
Gałęźmi siebie tykają.Do czegóż rozdział im sprawił
Okrutny odmęt tej rzeki?
Skłonność im tylko zostawił,
Lecz się nie złączą na wieki.Tak mówił Koryl zbłąkany,
O wiernej myśląc Izmenie;
I z najskrytszej w sercu rany
Głębokie wydał westchnienie.Źródło: Franciszek Dionizy Kniaźnin, Dwie lipy, Warszawa 2012.