1
Pokaż ćwiczenia:
11
Ćwiczenie 1

Zapoznaj się z tekstem, a następnie wykonaj ćwiczenie.

1
Europejska konwencja praw człowieka

Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności

Artykuł 2
1. Prawo każdego człowieka do życia jest chronione przez ustawę. Nikt nie może być umyślnie pozbawiony życia, wyjąwszy przypadki wykonania wyroku sądowego skazującego za przestępstwo, za które ustawa przewiduje taką karę.
2. Pozbawienie życia nie będzie uznane za sprzeczne z tym artykułem, jeżeli nastąpi w wyniku bezwzględnego koniecznego użycia siły:
a) w obronie jakiejkolwiek osoby przed bezprawną przemocą;
b) w celu wykonania zgodnego z prawem zatrzymania lub uniemożliwienia ucieczki osobie pozbawionej wolności zgodnie z prawem;
c) w działaniach podjętych zgodnie z prawem w celu stłumienia zamieszek lub powstania. (…)

Protokół 6 (…)

Artykuł 1 (…)
Znosi się karę śmierci. Nikt nie może być skazany na taką karę ani nie może nastąpić jej wykonanie.

Artykuł 2 (…)
Państwo może przewidzieć w swoich ustawach karę śmierci za czyny popełnione podczas wojny lub w okresie bezpośredniego zagrożenia wojną; kara ta będzie stosowana jedynie w przypadkach przewidzianych przez te ustawy i zgodnie z ich postanowieniami.

ekpc Źródło: Europejska konwencja praw człowieka, dostępny w internecie: echr.coe.int [dostęp 15.10.2020 r.].
R1HVWnyLjRRld
1. Wyjaśnij, czym różni się zakres ochrony prawa do życia ustalony na mocy Konwencji oraz protokołu 6. (Uzupełnij).
Ri2R3GWD4Bziz
2. Wskaż dwa podobieństwa dotyczące warunków stosowania kary śmierci na podstawie obu przytoczonych dokumentów. (Uzupełnij).
11
Ćwiczenie 2

Zapoznaj się z tekstem, a następnie wykonaj ćwiczenie.

1
Europejska konwencja praw człowieka

Artykuł 4
1. Nikt nie może być trzymany w niewoli lub w poddaństwie.
2. Nikt nie może być zmuszony do świadczenia pracy przymusowej lub obowiązkowej.
3. W rozumieniu tego artykułu pojęcie “Pracy przymusowej lub obowiązkowej” nie obejmuje:
a) żadnej pracy, jakiej wymaga się zwykle w ramach wykonywania kary pozbawienia wolności orzeczonej zgodnie z postanowieniami artykułu 5 niniejszej Konwencji lub w okresie warunkowego zwolnienia;
b) żadnej służby o charakterze wojskowym, bądź służby wymaganej zamiast obowiązkowej służby wojskowej w tych krajach, które uznają odmowę służby wojskowej ze względu na przekonania;
c) żadnych świadczeń wymaganych w stanach nadzwyczajnych lub klęsk zagrażających życiu lub dobru społeczeństwa;
d) żadnej pracy ani świadczeń stanowiących część zwykłych obowiązków obywatelskich.

ekpc Źródło: Europejska konwencja praw człowieka, dostępny w internecie: echr.coe.int [dostęp 15.10.2020 r.].

Przeanalizuj art. 4 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności i rozstrzygnij, czy poniższe sytuacje stanowią naruszenie postanowień Konwencji. Uzasadnij swoją odpowiedź, wskazując odpowiedni przepis prawny.

RWQYLHmQiyuJM
Rozstrzygnięcie: (Wybierz: tak, nie) Uzasadnienie: (Uzupełnij).
RfXIKs8CpPIwm
Rozstrzygnięcie: (Wybierz: tak, nie) Uzasadnienie: (Uzupełnij).

Materiały źródłowe do ćwiczeń 3 i 4.

Wykres I

R1XNzSbObA3NO
Wykres kołowy. Lista elementów: inne kraje; Wartość: 28,35; Udział procentowy: 28,35%Turcja; Wartość: 16,17; Udział procentowy: 16,17%Węgry; Wartość: 2,44; Udział procentowy: 2,44%Bułgaria; Wartość: 3,11; Udział procentowy: 3,11%Grecja; Wartość: 4,54; Udział procentowy: 4,54%Francja; Wartość: 4,58; Udział procentowy: 4,58%Polska; Wartość: 5,23; Udział procentowy: 5,23%Ukraina; Wartość: 6,27; Udział procentowy: 6,27%Rumunia; Wartość: 6,64; Udział procentowy: 6,64%Włochy; Wartość: 10,69; Udział procentowy: 10,69%Rosja; Wartość: 11,98; Udział procentowy: 11,98%
Orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w latach 1959–2019 w sprawach przeciwko poszczególnym państwom‑sygnatariuszom Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.
Oprac. na podst.: ECHR, Overview 1959‑2019, dostępny w internecie: echr.coe.int [dostęp 15.10.2020r.].
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Wykres II

RdoUNgREAdibe
Wykres kołowy. Lista elementów: prawo do życia (art. 2); Wartość: 4,52; Udział procentowy: 4,52%zakaz tortur (art. 3); Wartość: 11,55; Udział procentowy: 11,55%prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego (art. 5); Wartość: 13,21; Udział procentowy: 13,21%prawo do rzetelnego procesu sądowego (art. 6); Wartość: 38,28; Udział procentowy: 38,28%prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego (art. 8); Wartość: 4,89; Udział procentowy: 4,89%prawo do skutecznego środka odwoławczego (art. 13); Wartość: 8,74; Udział procentowy: 8,74%inne prawa i wolności; Wartość: 7,31; Udział procentowy: 7,31%ochrona własności (p. 1.1); Wartość: 11,51; Udział procentowy: 11,51%
Orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w latach 1959‑2019 w sprawach dotyczących naruszeń poszczególnych praw uregulowanych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
Oprac. na podst.: ECHR, Overview 1959‑2019, dostępny w internecie: echr.coe.int [dostęp 15.10.2020r.].
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Tabela I

Orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w latach 1959–2019 w sprawach dotyczących naruszeń poszczególnych praw uregulowanych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w wybranych krajach.

11
European Court of Human Rights ECHR Overview 1959–2019

 1959–2019

Hiszpania

Monako

Niderlandy

Polska

 Rosja

Turcja 

suma orzeczeń

 171

 3

 165

 1178

 2699

 3645

orzeczenia stwierdzające przynajmniej jedno naruszenie

115 

 3

93 

 898

 2551

 3224

orzeczenia niestwierdzające naruszenia

49 

44 

 130

 104

 87

sprawy skreślone z listy skarg (w tym ugody)

16 

 42

 14

 218

inne orzeczenia Indeks górny 111 Indeks górny koniec

12 

 17

 30

 116

prawo do życia – pozbawienie życia (art. 2)

 7

 310

 141

brak skutecznego śledztwa (art. 2)

 7

 346

 221

zakaz tortur (art. 3) Indeks górny 222 Indeks górny koniec

 2

 63

 31

nieludzkie lub poniżające traktowanie (art. 3)

1

10 

 56

 875

 339

brak skutecznego śledztwa (art. 3)

12

13 

 221

 219

warunkowe naruszenia (art. 2/3) Indeks górny 333 Indeks górny koniec

 40

zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej (art. 4)

 1

prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego (art. 5)

5

1

 30

305 

 1121

 771

prawo do rzetelnego procesu sądowego (art. 6)

52

3

 30

 116

 881

 932

długość postępowania sądowego (art. 6)

16

 441

 205

 607

brak egzekucji (art. 6)

1

 4

 151

 66

zakaz karania bez podstawy prawnej (art. 7)

4

 2

 5

prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego (art. 8) Indeks górny 222 Indeks górny koniec

17

 17

 116

 220

 123

wolność myśli, sumienia i wyznania (art. 9)

 1

 10

 12

wolność wyrażania opinii (art. 10)

8

 33

 72

 356

wolność zgromadzeń i stowarzyszania się (art. 11)

 7

 1

 45

 97

prawo do zawarcia małżeństwa (art. 12)

 2

prawo do skutecznego środka odwoławczego (art. 13)

2

 2

27 

 633

 281

zakaz dyskryminacji (art. 14)

4

 3

 4

 19

 19

ochrona własności (protokół dodatkowy, art. 1)

 2

 1

 55

 655

 674

prawo do nauki (protokół dodatkowy, art. 2)

 3

 7

prawo do wolnych wyborów (protokół dodatkowy, art. 3)

 6

 11

zakaz ponownego sądzenia lub karania (protokół nr 7, art. 4)

 4

inne artykuły

3

 144

 35

echr Źródło: European Court of Human Rights, ECHR Overview 1959–2019, Strasbourg 2020, s. 8–9.
1
2
3
R137AAfr10f9R2
Ćwiczenie 3
Zdecyduj, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe. Większość orzeczeń wydanych przez Europejski Trybunał Praw Człowieka dotyczyła spraw przeciwko trzem państwom: Turcji, Rosji i Włochom. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Naruszenia prawa do rzetelnego procesu sądowego zdarzają się ponad cztery razy częściej niż prawa do skutecznego środka odwoławczego. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Większość spraw kierowanych przeciwko Polsce uznawanych jest przez Trybunał za zasadne. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Wśród praw gwarantowanych przez Konwencję dla Polski najbardziej problematyczne jest zapewnienie rozsądnego terminu postępowania sądowego. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
21
Ćwiczenie 4
RlUmZc8WnC03o
Przedstaw dwa argumenty uzasadniające tezę Liczba spraw rozstrzyganych przez Europejski Trybunał Praw Człowieka nie jest jednoznacznym wyznacznikiem stanu przestrzegania praw człowieka w poszczególnych państwach. (Uzupełnij).
2
Ćwiczenie 5

Przeanalizuj opisy spraw rozpatrywanych przez Europejski Trybunał Praw Człowieka, a następnie wykonaj ćwiczenie.

1
Dominika Bychawska-Siniarska Państwo ma obowiązek powstrzymania zamachu

W 2008 r. w szkolnej strzelaninie w Finlandii zginęło dziewięciu uczniów i nauczyciel. Sprawca popełnił samobójstwo. Otrzymał on licencję na broń od miejscowego posterunku policji na kilka miesięcy przed zamachem. Przed strzelaniną w mediach społecznościowych twierdził, że szkolna masakra to „najlepsza rozrywka w historii”. Był przesłuchiwany przez policję, funkcjonariusz uznał jednak, że nie stanowi on zagrożenia dla społeczeństwa i nie ma potrzeby rekwirowania jego broni. Po strzelaninie zostały wniesione zarzuty karne przeciwko inspektorowi policji za rażące niedbalstwo i zaniechanie obowiązków. Sądy uznały go za winnego, wskazując, że powinien on zabrać i zabezpieczyć broń napastnika przy okazji przesłuchania. Sąd nie uznał jednak policjanta za winnego zabójstwa, ponieważ nie miał on informacji, że działania sprawcy mogą przybrać postać realnej strzelaniny w szkole. Policjant otrzymał ostrzeżenie, a wnioski o odszkodowanie skarżących zostały odrzucone. Jednocześnie rząd powołał komisję śledczą, która wydała w 2010 r. zalecenia dotyczące dostępności broni palnej, zdrowia psychicznego młodzieży, planowania bezpieczeństwa w szkołach oraz współpracy pomiędzy władzami w celu zapobiec podobnym incydentom.

eptc1 Źródło: Dominika Bychawska-Siniarska, Państwo ma obowiązek powstrzymania zamachu, 17.09.2020 r., dostępny w internecie: wyrokieptc.pl [dostęp 15.10.2020 r.].
RDgZ1ttwdZJpu
Wskaż chronione przez EKPC prawo, które zostało naruszone. (Uzupełnij).
R1a8j0xVgxhFB
Zaznacz odpowiedź najbliższą swojej. Możliwe odpowiedzi: 1. prawo do życia, 2. prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego, 3. prawo do rzetelnego procesu sądowego, 4. zakaz karania bez podstawy prawnej, 5. prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego
1
Dominika Bychawska-Siniarska Godne warunki dla imigrantów

Ze skargą do Trybunału zwróciło się sześciu imigrantów z Maroka i Iraku, którzy przybyli do Grecji przed 2016 r. Byli wówczas niepełnoletni (w wieku 14–17 lat). W różnych terminach zostali umieszczeni „pod ochroną” (nie zostali formalnie zatrzymani) na posterunkach policji w północnej Grecji, na okres od 21 do 33 dni. Byli przetrzymywani w przeludnionych celach, w których brakowało ogrzewania, wentylacji i oświetlenia. Skarżyli się także na wyjątkowo niską jakość żywności, którą dostawali. Nie wolno im było wychodzić na spacery i musieli spać na brudnych prześcieradłach na podłodze. Jeden z nich twierdził, że cierpi na astmę, ale nie umożliwiono mu żadnej konsultacji medycznej. Małoletni zostali następnie przeniesieni do Diavata, otwartego ośrodka dla cudzoziemców, który od kwietnia 2016 r. ma bezpieczną strefę dla małoletnich pozbawionych opieki i jest prowadzony przez organizację pozarządową ARSIS. Następnie zabrano ich do specjalnego ośrodka dla nieletnich bez opieki.

eptc2 Źródło: Dominika Bychawska-Siniarska, Godne warunki dla imigrantów, 28.02.2019 r., dostępny w internecie: wyrokieptc.pl [dostęp 15.10.2020 r.].
R71jcVGVOth0g
Wskaż chronione przez EKPC prawo, które zostało naruszone. (Uzupełnij).
RsQCmSlfKyfby
Zaznacz odpowiedź najbliższą swojej. Możliwe odpowiedzi: 1. zakaz nieludzkiego i poniżającego traktowania oraz naruszania prawa do wolności, 2. zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej, 3. prawo do rzetelnego procesu sądowego, 4. zakaz karania bez podstawy prawnej, 5. zakaz dyskryminacji
1
Adam Ploszka Odmowa (…)

[Mieszkaniec Bułgarii Menderes Mehmet Kungyun – dop. red.] ogłosił publicznie zamiar powołania do życia stowarzyszenia na rzecz obrony praw mniejszości muzułmańskiej w Bułgarii [Narodowej Unii Tureckiej - dop. red.]. Po tym oświadczeniu w prasie pojawiły się nieprzychylne artykuły, w których krytykowano sam pomysł zarejestrowania stowarzyszenia, a także cel jego działalności. Zarzucano Kungyunowi, że w istocie dąży do założenia partii tureckiej na terenie Bułgarii, a działalność jego i zakładanego przez niego stowarzyszenia finansują zagraniczne służby specjalne. Skarżący wraz z pięcioma innymi członkami założycielami w maju 2016 r. złożył wniosek o rejestrację stowarzyszenia. Sąd I instancji odmówił. Po pierwsze, jeden z celów stowarzyszenia w ocenie sądu miał charakter polityczny, a konstytucja Bułgarii zastrzega możliwość prowadzenia działalności politycznej jedynie dla partii. Po drugie, działania o charakterze komercyjnym nie mogą być jednym z celów stowarzyszenia, a tak wskazano w statucie. Po trzecie, sąd uznał, że sposób reprezentacji organizacji został określony nieprecyzyjnie. Skarżący odwołał się. Sąd II instancji podtrzymał orzeczenie, wskazując ponadto, że nazwa stowarzyszenia nie powinna być myląca lub sprzeczna z dobrymi obyczajami. W jego ocenie odnosząca się do tureckiej mniejszości w Bułgarii nazwa „Narodowa Unia Turecka” pośrednio zawierała w sobie cel separatystyczny. Skarżący odwołał się do Sądu Najwyższego, który kasację odrzucił.

eptc3 Źródło: Adam Ploszka, Odmowa (…), 22.06.2017 r., dostępny w internecie: wyrokieptc.pl [dostęp 15.10.2020 r.].
RcNyuXiwrJBfD
Wskaż chronione przez EKPC prawo, które zostało naruszone. (Uzupełnij).
R1VnKcJexsKip
Zaznacz odpowiedź najbliższą swojej. Możliwe odpowiedzi: 1. prawo do rzetelnego procesu sądowego, 2. prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, 3. wolność myśli, sumienia i wyznania, 4. wolność wyrażania opinii, 5. wolność zgromadzeń i stowarzyszania się

Materiał źródłowy do ćwiczeń 6 i 7.

RFTqhIidrvyZo
Film nawiązujący do treści materiału: 19 stycznia 2018 roku, 25 rocznica ratyfikowania przez Polskę Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
31
Ćwiczenie 6
RbNXBALPeJzSh
Wyjaśnij, co było celem skarżącego w sprawie Rachwalski przeciwko Polsce i w jaki sposób postulat ten został uzasadniony. (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 7
RgbKDTPXyefqn
Wyjaśnij, dlaczego, zdaniem Piotra Rachwalskiego, możliwość zwrócenia się do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka jest tak ważna. (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Zapoznaj się z tekstem, a następnie wykonaj ćwiczenie.

1
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.

Art. 87
Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego. (…)

Art. 89
Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa dotyczy:
1) pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,
2) wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,
3) członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej,
4) znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,
5) spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy. (…)

Art. 91
Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.
Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.

konst Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., dostępny w internecie: isap.sejm.gov.pl [dostęp 15.10.2020 r.].
RAAW2DnvMDGf7
Przeanalizuj przytoczone fragmenty Konstytucji RP i rozstrzygnij, powołując się na odpowiednie przepisy prawne, czy polskie sądy mogą w swoich rozstrzygnięciach powoływać się na Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności ratyfikowaną przez Polskę w 1993 r. (Uzupełnij).
RN2aLr003yK6t
Sformułuj wniosek dotyczący miejsca Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności w polskim porządku prawnym. (Uzupełnij).