Europejska konwencja praw człowieka

Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności

Artykuł 2
1. Prawo każdego człowieka do życia jest chronione przez ustawę. Nikt nie może być umyślnie pozbawiony życia, wyjąwszy przypadki wykonania wyroku sądowego skazującego za przestępstwo, za które ustawa przewiduje taką karę.
2. Pozbawienie życia nie będzie uznane za sprzeczne z tym artykułem, jeżeli nastąpi w wyniku bezwzględnego koniecznego użycia siły:
a) w obronie jakiejkolwiek osoby przed bezprawną przemocą;
b) w celu wykonania zgodnego z prawem zatrzymania lub uniemożliwienia ucieczki osobie pozbawionej wolności zgodnie z prawem;
c) w działaniach podjętych zgodnie z prawem w celu stłumienia zamieszek lub powstania. (…)

Protokół 6 (…)

Artykuł 1 (…)
Znosi się karę śmierci. Nikt nie może być skazany na taką karę ani nie może nastąpić jej wykonanie.

Artykuł 2 (…)
Państwo może przewidzieć w swoich ustawach karę śmierci za czyny popełnione podczas wojny lub w okresie bezpośredniego zagrożenia wojną; kara ta będzie stosowana jedynie w przypadkach przewidzianych przez te ustawy i zgodnie z ich postanowieniami.

ekpc Źródło: Europejska konwencja praw człowieka, dostępny w internecie: echr.coe.int [dostęp 15.10.2020 r.].

Europejska konwencja praw człowieka

Artykuł 4
1. Nikt nie może być trzymany w niewoli lub w poddaństwie.
2. Nikt nie może być zmuszony do świadczenia pracy przymusowej lub obowiązkowej.
3. W rozumieniu tego artykułu pojęcie “Pracy przymusowej lub obowiązkowej” nie obejmuje:
a) żadnej pracy, jakiej wymaga się zwykle w ramach wykonywania kary pozbawienia wolności orzeczonej zgodnie z postanowieniami artykułu 5 niniejszej Konwencji lub w okresie warunkowego zwolnienia;
b) żadnej służby o charakterze wojskowym, bądź służby wymaganej zamiast obowiązkowej służby wojskowej w tych krajach, które uznają odmowę służby wojskowej ze względu na przekonania;
c) żadnych świadczeń wymaganych w stanach nadzwyczajnych lub klęsk zagrażających życiu lub dobru społeczeństwa;
d) żadnej pracy ani świadczeń stanowiących część zwykłych obowiązków obywatelskich.

ekpc Źródło: Europejska konwencja praw człowieka, dostępny w internecie: echr.coe.int [dostęp 15.10.2020 r.].

Dominika Bychawska-Siniarska Państwo ma obowiązek powstrzymania zamachu

W 2008 r. w szkolnej strzelaninie w Finlandii zginęło dziewięciu uczniów i nauczyciel. Sprawca popełnił samobójstwo. Otrzymał on licencję na broń od miejscowego posterunku policji na kilka miesięcy przed zamachem. Przed strzelaniną w mediach społecznościowych twierdził, że szkolna masakra to „najlepsza rozrywka w historii”. Był przesłuchiwany przez policję, funkcjonariusz uznał jednak, że nie stanowi on zagrożenia dla społeczeństwa i nie ma potrzeby rekwirowania jego broni. Po strzelaninie zostały wniesione zarzuty karne przeciwko inspektorowi policji za rażące niedbalstwo i zaniechanie obowiązków. Sądy uznały go za winnego, wskazując, że powinien on zabrać i zabezpieczyć broń napastnika przy okazji przesłuchania. Sąd nie uznał jednak policjanta za winnego zabójstwa, ponieważ nie miał on informacji, że działania sprawcy mogą przybrać postać realnej strzelaniny w szkole. Policjant otrzymał ostrzeżenie, a wnioski o odszkodowanie skarżących zostały odrzucone. Jednocześnie rząd powołał komisję śledczą, która wydała w 2010 r. zalecenia dotyczące dostępności broni palnej, zdrowia psychicznego młodzieży, planowania bezpieczeństwa w szkołach oraz współpracy pomiędzy władzami w celu zapobiec podobnym incydentom.

eptc1 Źródło: Dominika Bychawska-Siniarska, Państwo ma obowiązek powstrzymania zamachu, 17.09.2020 r., dostępny w internecie: wyrokieptc.pl [dostęp 15.10.2020 r.].

Dominika Bychawska-Siniarska Godne warunki dla imigrantów

Ze skargą do Trybunału zwróciło się sześciu imigrantów z Maroka i Iraku, którzy przybyli do Grecji przed 2016 r. Byli wówczas niepełnoletni (w wieku 14–17 lat). W różnych terminach zostali umieszczeni „pod ochroną” (nie zostali formalnie zatrzymani) na posterunkach policji w północnej Grecji, na okres od 21 do 33 dni. Byli przetrzymywani w przeludnionych celach, w których brakowało ogrzewania, wentylacji i oświetlenia. Skarżyli się także na wyjątkowo niską jakość żywności, którą dostawali. Nie wolno im było wychodzić na spacery i musieli spać na brudnych prześcieradłach na podłodze. Jeden z nich twierdził, że cierpi na astmę, ale nie umożliwiono mu żadnej konsultacji medycznej. Małoletni zostali następnie przeniesieni do Diavata, otwartego ośrodka dla cudzoziemców, który od kwietnia 2016 r. ma bezpieczną strefę dla małoletnich pozbawionych opieki i jest prowadzony przez organizację pozarządową ARSIS. Następnie zabrano ich do specjalnego ośrodka dla nieletnich bez opieki.

eptc2 Źródło: Dominika Bychawska-Siniarska, Godne warunki dla imigrantów, 28.02.2019 r., dostępny w internecie: wyrokieptc.pl [dostęp 15.10.2020 r.].

Adam Ploszka Odmowa (…)

[Mieszkaniec Bułgarii Menderes Mehmet Kungyun – dop. red.] ogłosił publicznie zamiar powołania do życia stowarzyszenia na rzecz obrony praw mniejszości muzułmańskiej w Bułgarii [Narodowej Unii Tureckiej - dop. red.]. Po tym oświadczeniu w prasie pojawiły się nieprzychylne artykuły, w których krytykowano sam pomysł zarejestrowania stowarzyszenia, a także cel jego działalności. Zarzucano Kungyunowi, że w istocie dąży do założenia partii tureckiej na terenie Bułgarii, a działalność jego i zakładanego przez niego stowarzyszenia finansują zagraniczne służby specjalne. Skarżący wraz z pięcioma innymi członkami założycielami w maju 2016 r. złożył wniosek o rejestrację stowarzyszenia. Sąd I instancji odmówił. Po pierwsze, jeden z celów stowarzyszenia w ocenie sądu miał charakter polityczny, a konstytucja Bułgarii zastrzega możliwość prowadzenia działalności politycznej jedynie dla partii. Po drugie, działania o charakterze komercyjnym nie mogą być jednym z celów stowarzyszenia, a tak wskazano w statucie. Po trzecie, sąd uznał, że sposób reprezentacji organizacji został określony nieprecyzyjnie. Skarżący odwołał się. Sąd II instancji podtrzymał orzeczenie, wskazując ponadto, że nazwa stowarzyszenia nie powinna być myląca lub sprzeczna z dobrymi obyczajami. W jego ocenie odnosząca się do tureckiej mniejszości w Bułgarii nazwa „Narodowa Unia Turecka” pośrednio zawierała w sobie cel separatystyczny. Skarżący odwołał się do Sądu Najwyższego, który kasację odrzucił.

eptc3 Źródło: Adam Ploszka, Odmowa (…), 22.06.2017 r., dostępny w internecie: wyrokieptc.pl [dostęp 15.10.2020 r.].

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.

Art. 87
Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego. (…)

Art. 89
Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa dotyczy:
1) pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,
2) wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,
3) członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej,
4) znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,
5) spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy. (…)

Art. 91
Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.
Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.

konst Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., dostępny w internecie: isap.sejm.gov.pl [dostęp 15.10.2020 r.].