Sprawdź się
Zaznacz poprawną odpowiedź.
W którym roku wybuchło powstanie styczniowe?
- 1863
- 1848
- 1856
- 1870
W którym roku ukazało się rozporządzenie o wysiedlaniu z Prus Polaków i Żydów z paszportem rosyjskim i austriackim (tzw. rugi pruskie)?
- 1885
- 1895
- 1852
- 1867
W którym roku powstała Komisja Kolonizacyjna?
- 1896
- 1886
- 1876
- 1866
Przyporządkuj pojęcia do podanych definicji.
Nieoficjalna nazwa stosowana przez władze rosyjskie na określenie dawnych ziem polskich po zniesieniu ich autonomii. To potoczne określenie nie zastąpiło całkowicie pierwotnego nazewnictwa, lecz było stosowane obok niego i coraz częściej zaczęło się pojawiać także w oficjalnych dokumentach Imperium Rosyjskiego., Masowe wysiedlenia z terenu Prus, które dotknęły w latach 1885–1890 Polaków oraz Żydów z paszportem rosyjskim i austriackim; objęły te osoby, które w poszukiwaniu lepszego bytu przybyły z ziem polskich należących do zaboru austriackiego i rosyjskiego i nie uzyskały niemieckiego obywatelstwa w okresie, gdy Prusy utworzyły Cesarstwo Niemieckie w 1871 r., Nazwa określająca wydarzenia w Cesarstwie Niemieckim w latach 70. XIX w., kiedy to kanclerz Otto von Bismarck usiłował doprowadzić do ograniczenia wpływów Kościoła katolickiego w państwie., Instytucja powołana przez władze pruskie w 1886 r. z inicjatywy Ottona von Bismarcka, która miała wspierać przybyszów z Cesarstwa Niemieckiego na terenach Wielkopolski i Pomorza Gdańskiego.
| Definicja | Pojęcie |
|---|---|
| Nieoficjalna nazwa stosowana przez władze rosyjskie na określenie dawnych ziem polskich po zniesieniu ich autonomii. To potoczne określenie nie zastąpiło całkowicie pierwotnego nazewnictwa, lecz było stosowane obok niego i coraz częściej zaczęło się pojawiać także w oficjalnych dokumentach Imperium Rosyjskiego. | |
| Masowe wysiedlenia z terenu Prus, które dotknęły w latach 1885–1890 Polaków oraz Żydów z paszportem rosyjskim i austriackim; objęły te osoby, które w poszukiwaniu lepszego bytu przybyły z ziem polskich należących do zaboru austriackiego i rosyjskiego i nie uzyskały niemieckiego obywatelstwa w okresie, gdy Prusy utworzyły Cesarstwo Niemieckie w 1871 r. | |
| Nazwa określająca wydarzenia w Cesarstwie Niemieckim w latach 70. XIX w., kiedy to kanclerz Otto von Bismarck usiłował doprowadzić do ograniczenia wpływów Kościoła katolickiego w państwie. | |
| Instytucja powołana przez władze pruskie w 1886 r. z inicjatywy Ottona von Bismarcka, która miała wspierać przybyszów z Cesarstwa Niemieckiego na terenach Wielkopolski i Pomorza Gdańskiego. |
Masowe wysiedlenia z terenu Prus, które dotknęły w latach 1885–1890 Polaków oraz Żydów z paszportem rosyjskim i austriackim; objęły te osoby, które w poszukiwaniu lepszego bytu przybyły z ziem polskich należących do zaboru austriackiego i rosyjskiego i nie uzyskały niemieckiego obywatelstwa w okresie, gdy Prusy utworzyły Cesarstwo Niemieckie w 1871 r. Pojęcie: (tu wybierz) 1. rugi pruskie, 2. kulturkampf, 3. Kraj Nadwiślański, 4. Komisja Kolonizacyjna.
Nazwa określająca wydarzenia w Cesarstwie Niemieckim w latach 70. XIX w., kiedy to kanclerz Otto von Bismarck usiłował doprowadzić do ograniczenia wpływów Kościoła katolickiego w państwie. Pojęcie: (tu wybierz) 1. rugi pruskie, 2. kulturkampf, 3. Kraj Nadwiślański, 4. Komisja Kolonizacyjna.
Instytucja powołana przez władze pruskie w 1886 r. z inicjatywy Ottona von Bismarcka, która miała wspierać przybyszów z Cesarstwa Niemieckiego na terenach Wielkopolski i Pomorza Gdańskiego. Pojęcie: (tu wybierz) 1. rugi pruskie, 2. kulturkampf, 3. Kraj Nadwiślański, 4. Komisja Kolonizacyjna.
Uzupełnij tekst brakującymi wyrażeniami.
protestanckim, zaboru pruskiego, germanizacji, Królestwo Prus, kulturkampf, ruchu narodowego
Dominującą pozycję w Cesarstwie Niemieckim zajmowało ................................, które było państwem ................................. Na ziemiach polskich ................................ ................................ wiązał się z zaostrzeniem ................................ (głównie po 1878). Doprowadziło to w konsekwencji do wzmocnienia polskiego .................................
Dopasuj do właściwej grupy litery odpowiadające polityce poszczególnych zaborców względem ludności polskiej.
a – likwidacja polskich urzędów, sądów i budżetu
b – kulturkampf
c – represje wobec Kościoła greckokatolickiego
d – rugi pruskie
e – Komisja Kolonizacyjna
f – zamknięcie warszawskiej Szkoły Głównej
g – ustanowienie urzędu generała‑gubernatora
h – ustawa kagańcowa
c, b, g</strong></strong>, a, f, d, e, h
| Zabór pruski | |
|---|---|
| Zabór rosyjski |
Przeanalizuj poniższy tekst źródłowy i na jego podstawie wykonaj polecenia.
PamiętnikiPrzyznać wypada, że rząd pruski, pomimo całej nienawiści swojej do żywiołu polskiego i chęci zniemczenia nas, przyłożył się ze swej strony do wprowadzenia większej oświaty pomiędzy Polakami. […] Dzisiaj w Księstwie (Poznańskim) umie już każdy syn chłopa czytać, pisać i liczyć. Rząd też postawił dobry byt chłopów na pewniejszych nogach przez skasowanie zaciągów, a nadanie własności rolnych gospodarzom. […] Dzisiejszy
wieśniak w Księstwie idzie za własnym zdaniem, już nie zna dawnego pana swego, nie ma nic wspólnego z nim i nie odnosi się do niego przy każdej okoliczności. […] Każdy gospodarz ma dobre konie, wóz okuty […], a zasadza godność swą na tym, że już czapki nie uchyla przed szlachcicem.Źródło: Franciszek Gajewski, Pamiętniki. Cytat za: Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 34, Warszawa 1958, s. 33.
Według przytoczonego tekstu polska ludność chłopska… Możliwe odpowiedzi: 1. uzyskała wolność osobistą, ale nie otrzymała na własność ziemi, którą dotychczas uprawiała., 2. nie posiadała uprawianej ziemi na własność i dodatkowo została objęta oczynszowaniem., 3. nadal znajdowała się pod władzą miejscowego dziedzica, ale ziemia, którą uprawiała, stała się jej własnością., 4. otrzymała na własność ziemię, którą uprawiała, i dodatkowo uzyskała wolność osobistą., 5. nadal była niepiśmienna i nie potrafiła czytać.
Wskaż właściwe dokończenie zdania.
Według przytoczonego tekstu polska ludność chłopska…
- uzyskała wolność osobistą, ale nie otrzymała na własność ziemi, którą dotychczas uprawiała.
- nie posiadała uprawianej ziemi na własność i dodatkowo została objęta oczynszowaniem.
- nadal znajdowała się pod władzą miejscowego dziedzica, ale ziemia, którą uprawiała, stała się jej własnością.
- otrzymała na własność ziemię, którą uprawiała, i dodatkowo uzyskała wolność osobistą.
- nadal była niepiśmienna i nie potrafiła czytać.
Zapoznaj się z poniższymi tekstami źródłowymi i na ich podstawie wykonaj polecenia.
Źródło A
Wspomnienia z czasów szkolnictwa rosyjskiego w byłym Królestwie Polskiem 1868–1915Dzięki temu, że Apuchtin przestał przyjmować Polaków na posady nauczycielskie, liczba Rosjan nauczycieli zaczęła się zwiększać, a rusyfikacja i ucisk młodzieży w szkołach dochodził do monstrualnych rozmiarów […]. Surowo zabroniono czytania i posiadania polskich książek, a kontrola była tak ścisła, że przy odwiedzaniu stancji uczniowskich przeglądano książki każdego ucznia i przetrząsano sienniki, kufry z rzeczami, czy tam nie było schowanych książek polskich. W razie znalezienia książki polskiej zapisywano ucznia do dziennika kar, sadzano w święto na kilka godzin do kozy, a jeżeli to się powtórzyło parę razy na tej samej stancji, stancję tę zamykano. Gdy zaś u ucznia znaleziono książkę o treści politycznej – tutaj zaliczano zagraniczne wydania naszych wieszczów [np. Adama Mickiewicza], bezwarunkowo wydalano ucznia z gimnazjum […].
Źródło: Jan Wołyński, Wspomnienia z czasów szkolnictwa rosyjskiego w byłym Królestwie Polskiem 1868–1915, Warszawa 1936. Cytat za: Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 44, Warszawa 1961, s. 25–26.
Źródło B
W rocznicę wydarzeń wrzesińskich i strajków szkolnych w zaborze pruskimTendencja do usunięcia języka polskiego ze szkoły na terenie zaboru pruskiego ujawniła się w polityce szkolnej Prus ze wzmożoną siłą w latach tzw. kulturkampfu. Zarządzenia władz pruskich z tego okresu eliminowały język polski ze szkół średnich (pozostawiając tylko jego nadobowiązkową naukę, usuniętą ostatecznie w 1900 roku) i ograniczały jego prawa w szkolnictwie ludowym. Na przykład zarządzeniem regencji opolskiej wydanej dla Górnego Śląska (z 20 września 1872 roku) wyłącznym językiem wykładowym w szkołach ludowych uczyniono język niemiecki. Zezwolono na posługiwanie się językiem polskim w nauce religii na stopniu niższym i częściowo na stopniu średnim (w roli języka pomocniczego). W prowincji poznańskiej, gdzie uprawnienia języka polskiego w szkolnictwie ludowym były dotychczas szersze niż w innych częściach zaboru pruskiego, rozporządzeniem naczelnego prezesa tej prowincji z 27 października 1873 roku zaprowadzono język niemiecki jako język wykładowy we wszystkich przedmiotach nauki z wyjątkiem nauki religii i śpiewu kościelnego. Pozwolono na posługiwanie się w nauczaniu językiem polskim jako językiem pomocniczym.
Źródło: Wiesław Jamrożek, W rocznicę wydarzeń wrzesińskich i strajków szkolnych w zaborze pruskim, w: „Biuletyn Historii Wychowania” 1996, nr 3–4, s. 35.
Wyjaśnij, jakie rozporządzenia dotyczące języka polskiego w szkołach weszły w życie na Górnym Śląsku, a jakie w prowincji poznańskiej. Gdzie według ciebie łagodniej potraktowano język polski?
Porównaj oba źródła i na ich podstawie rozstrzygnij, pod którym zaborem gorzej obchodzono się z polskim uczniem. Uzasadnij odpowiedź.
Przeanalizuj źródła i na ich podstawie wykonaj polecenia.
Źródło A
Pismo do ministra dóbr państwowych − Aleksandra Zielonoja, datowanego na sierpień 1863 roku[…] należy dążyć do możliwego zmniejszenia ilości właścicieli ziemskich pochodzenia polskiego i do osiedlenia żywiołu rosyjskiego; sądziłbym przeto, aby postarać się, by jak najwięcej majątków przeszło do Rosjan […]. Tylko tym sposobem można dopiąć tego, że osiądzie w kraju tutejszym znaczna ilość właścicieli pochodzenia rosyjskiego, którzy tworząc w pewnych miejscowościach ścisłą masę, będą mieli możliwość przeciwdziałania występnym zamiarom obywateli polskich, aby oderwać od Rosji jej gubernie północno‑zachodnie. […] należy zarządzić sprzedaż majątków tych właścicieli, których dzieci uczestniczyły w buncie.
Źródło: Michaił Murawiow, Pismo do ministra dóbr państwowych − Aleksandra Zielonoja, datowanego na sierpień 1863 roku. Cytat za: Janusz Danieluk, Instrukcja z 23 lipca 1865 roku oraz jej zastosowanie na terenie byłego obwodu białostockiego w latach 1867−1878, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2019, t. 71 z. 1, s. 130.
Źródło B
Ukaz carski z 10 grudnia (starego stylu) 1865 r.Z rozkazu Jego Cesarskiej Mości utworzono specjalną komisję dla rozpatrzenia projektów, przedłożonych ministrowi dóbr państwa przez generał‑gubernatorów Krajów Północno- i Południowo‑Zachodniego, w kwestii sposobów osiedlania w Kraju Zachodnim żywiołu rosyjskiego.
Przy roztrząsaniu tych projektów miedzy innymi wzięła komisja pod uwagę okoliczność, że w dziewięciu guberniach Kraju Zachodniego obok 10 milionów ludności przeważnie małoruskiej, białoruskiej i częściowo litewsko‑żmudzkiej, istnieje drobna stosunkowo liczebnie ludność pochodzenia polskiego; że ludność ta, składająca się przeważnie z obywateli ziemskich i z mieszczan, nadaje całemu krajowi charakter polski i przeszkadza pozostałej, bynajmniej nie polskiej ludności, rozwijać się prawidłowo i korzystać na równi z resztą poddanych z licznych, przedsięwziętych przez Jego Cesarską Mość, reform; tudzież, że siła tego stanu społecznego polega na korporacyjnym zamknięciu w swym kole posiadania własności nieruchomej, nie dopuszczającym przedostania się doń żadnej innej narodowości, a szczególniej rosyjskiej. Wobec podobnych okoliczności, zdaniem komisji, powinien rząd chwycić się takich środków, przez usunięcie osób pochodzenia polskiego od praw nabywania na nowo majątków w Kraju Zachodnim, nie krępując legalnego prawa własności teraźniejszych obywateli polskich […]. Po rozpatrzeniu poglądów komisji, Najjaśniejszy Pan dnia 10 grudnia roku bieżącego najwyżej rozkazać raczył: aż do ostatecznego urządzenia Kraju Zachodniego za pomocą wystarczającego zwiększenia w nim liczby rosyjskich właścicieli ziemskich zabronił osobom pochodzenia polskiego nabywania majątków ziemskich w dziewięciu guberniach zachodnich i od chwili ogłoszenia niniejszego uznać za nieważne wszystkie sporządzone potem akta i umowy tyczące się przejścia powyższych majątków, leżących w granicach owych guberni, do osób pochodzenia polskiego każdym innym sposobem, wyjąwszy spadek prawny. Ponadto […] rozkazano najwyżej: deportowanym z kraju właścicielom majątków sekwestrowanych dać prawo sprzedania swych majątków w Kraju Zachodnim, w terminie dwuletnim od dnia zatwierdzenia niniejszego, osobom pochodzenia rosyjskiego, wyznania prawosławnego albo protestanckiego – lub też, zamiast sprzedaży, wymienić z tymi osobami majątki położone w Kraju Zachodnim na dobra prywatne w innych miejscowościach cesarstwa. Przy tym dla ułatwienia podobnych umów i sprzedaży, zwolnić strony od opłaty stemplowej i innych, rozciągając ten przepis również na sprzedaż i wymianę majątków niesekwestrowanych, należących w Kraju Zachodnim do osób zesłanych administracyjnie za pomoc okazywaną ostatniemu powstaniu.Źródło: Ukaz carski z 10 grudnia (starego stylu) 1865 r. Cytat za: Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, nr 52, Ziemie litewsko-ruskie pod zaborem rosyjskim, oprac. H. Mościcki, Kraków 1924, s. 31.
Wskaż, jakich ziem dotyczy źródło B. Wyjaśnij, czym władze rosyjskie uzasadniły wprowadzenie ograniczeń w posiadaniu i nabywaniu majątków ziemskich przez Polaków.
Przeanalizuj poniższe źródła i wykonaj polecenia.
Źródło A
My Wilhelm […] za zgodą obu Izb Sejmu monarchii, zarządzamy co następuje:
1. Ażeby przez osiedlanie włościan i robotników niemieckich w prowincjach poznańskiej i zachodniopruskiej wzmocnić żywioł niemiecki przeciwko dążnościom polonizacyjnym, zostaje dodany do dyspozycji rządu państwowego fundusz stu milionów marek w celu:
1. zakupu ziemi
2. pokrycia, o ile zajdzie potrzeba, tych kosztów, jakie wynikną z powodu
3. dokonania pierwszych urządzeń
4. pierwszego uregulowania stosunków gminnych, kościelnych i szkolnych nowych osad […].Źródło: Ustawa o utworzeniu Komisji Kolonizacyjnej, 26 kwietnia 1886 r., w: Ewa Lenard, Zbigniew Morawski, Agnieszka Żuberek, Historia w tekstach źródłowych dla licealistów, cz. 2, Oficyna Edukacyjna Krzysztof Pazdro, Warszawa 2004, s. 106.
Źródło B
Powinniśmy pomnożyć ludność niemiecką, uszczuplić polską […]. Niebezpieczeństwo grozi głównie w Poznańskiem, gdzie wielcy właściciele ziemscy [Polacy] posiadają jeszcze około 650 tysięcy hektarów ziemi. Według moich obliczeń kosztować to może jakieś sto milionów talarów […]. Koszta nie byłyby zbyt wysokie, jeżeli się nimi okupi bezpieczeństwo granicy wschodniej […]. W najbliższej przyszłości osiedlać tam będziemy Niemców […].
Źródło: Uzasadnienie kolonizacji państwowej przez premiera, Norddeutsche Allgemeine Zeitung, 29 stycznia 1886 r., w: Ewa Lenard, Zbigniew Morawski, Agnieszka Żuberek, Historia w tekstach źródłowych dla licealistów, cz. 2, Oficyna Edukacyjna Krzysztof Pazdro, Warszawa 2004, s. 104.
Źródło C
Paragraf 13. Kto poza obrębem zabudowanej miejscowości zamierza wznieść bądź urządzić budynek mieszkalny, winien posiadać pozwolenie osiedleńcze, wydawane przez wydział powiatowy, w obrębie zaś miasta przez miejscowe władze polityczne.
Źródło: Nowela osadnicza, w: Ewa Lenard, Zbigniew Morawski, Agnieszka Żuberek, Historia w tekstach źródłowych dla licealistów, cz. 2, Oficyna Edukacyjna Krzysztof Pazdro, Warszawa 2004, s. 106.
Źródło D
Donosiliśmy niedawno, że gospodarz Drzymała nabył w pobliżu Rakoniewic 15‑morgową parcelę, na której zbudował wprawdzie stajnie i stodołę, lecz domu mieszkalnego wystawić nie mógł, ponieważ nie otrzymał na to konsensu budowlanego […]. Drzymała skoczył jednak po rozum do głowy i postarał się o wóz mieszkalny w rodzaju taborów cygańskich i ustawił go w 40‑metrowym oddaleniu od swoich budynków gospodarskich. I ten środek wzbudził podejrzenie władz, lecz wysłana umyślnie komisja policyjna musiała wrócić z niczym, ponieważ ów „dom mieszkalny” był ruchomy […].
Źródło: „Kurier Poznański” 1907, nr 198, w: Ewa Lenard, Zbigniew Morawski, Agnieszka Żuberek, Historia w tekstach źródłowych dla licealistów, cz. 2, Oficyna Edukacyjna Krzysztof Pazdro, Warszawa 2004, s. 108–109.
Informacja zawarta w źródle D odnosi się do:
Uzasadnienie