Sprawdź się
Umieść we właściwym miejscu na osi czasu poniższe wydarzenia.
Połącz wydarzenia z datami
2002,
1979,
1988,
1990,
1978,
1988,
2011,
1996,
2003,
2014,
1980
Początek rewolucji islamskiej w Iranie | |
Początek prezydentury Saddama Husajna | |
Wybuch wojny iracko-irańskiej | |
Akcja Al-Anfal | |
Koniec wojny iracko-irańskiej | |
Atak Iraku na Kuwejt | |
Delegalizacja Partii Pracujących Kurdystanu | |
Dożywotni wyrok więzienia dla Abdullaha Öcalana | |
Utrata władzy przez Saddama Husajna | |
Wybuch wojny domowej w Syrii | |
Proklamacja niepodległości Federacji Rożawy |
Zapoznaj się z poniższym tekstem i wykonaj polecenie.
Kurdowie uchodzą za jeden z najstarszych narodów świata, który mógł się narodzić nawet kilka tysięcy lat przed naszą erą w rejonie górskich jezior Van i Urmia. Było to tak dawno, że badaczom starożytności pozostają jedynie spekulacje. „W zasadzie Kurdowie są uznawani za potomków starożytnego ludu Medów oraz Persów, którzy przemieszczali się wąskimi przejściami górskimi między Kaukazem i Morzem Kaspijskim ku zachodniemu Iranowi (nazewnictwo współczesne). Mówi się też o nich jako o grupie etnicznej, która powstała w wyniku procesu scalania się takich plemion jak: Guti, Kurti, Mede, Mard, Carduchi, Gordyene, Adianbene, Zila i Khaldi oraz migracji indoeuropejskich plemion w góry Zagros około 4 tys. lat temu” – opisuje Piotr Pochyły w opracowaniu „Źródła tożsamości narodowej Kurdów”. O tym, że istnieje taka nacja, świat dowiedział się dużo później. „Nazwę «Kurd» upowszechnili dopiero pisarze arabscy w średniowieczu, w okresie inwazji islamu na obszary Kurdystanu. W czasach tych nie wydaje się, by używali jej zbyt powszechnie sami Kurdowie. Znacznie późniejsza kronika «Szerefname» podaje w każdym razie, że pierwsze plemiona kurdyjskie nazywały siebie Badżnawi i Boti” – pisze Leszek Dzięgiel w książce „Węzeł kurdyjski: kultura, dzieje, walka o przetrwanie”. Nie wiadomo, ilu przedstawicieli liczy sobie ten naród. W zależności od źródła szacuje się, iż rozsianych po całym świecie jest dziś 25–50 mln Kurdów. Tak wielki rozstrzał wynika z braku jakichkolwiek wiarygodnych statystyk. „Państwa takie jak Turcja, Syria czy Iran zwykły zaniżać liczebność mniejszości kurdyjskiej, a sami Kurdowie mają tendencję do jej zawyżania” – czytamy w monografii „Turcja i Europa. Wyzwania i szanse” pod red. Adama Szymańskiego. Jej autorzy twierdzą, iż Kurdów powinno być obecnie ok. 40 mln. Wliczając zarówno tych, którzy zamieszkują ok. 450 tys. km kw. nieistniejącego na mapach politycznych Kurdystanu, jak i liczne diaspory w Niemczech, USA i Rosji.
Wskaż właściwe dokończenia zdania.
Zapoznaj się z fragmentami reportażu o dziejach Kurdów. Wstaw literę A przy fragmencie mówiącym o wydarzeniu najwcześniejszym oraz literę B przy fragmencie opisującym wydarzenie najpóźniejsze.
Zachowały się relacje świadków ataku; większość z nich ocalała, gdyż uciekła przed bombardowaniem na wzgórza otaczające miasto lub ukryła się w piwnicach, gdzie uszczelniono szpary w drzwiach i oknach. Na początku widzieli nadlatujące helikoptery, które nie strzelały […], lecz wyrzucały skrawki podartego papieru; tak sprawdzano kierunek wiatru. Bomby jednak nie wybuchały, tylko głucho waliły o asfalt ulic i betonowe dachy, pękały, po czym wypływał z nich gęsty kolorowy dym. Dym trzymał się blisko ziemi, nie wyżej niż na kilka metrów, a mimo to z nieba zaczęły spadać martwe ptaki. (s. 46), Chciałem się dowiedzieć, jak [Kurdowie] to robią – jak to już zrobili. Obradują w jednym parlamencie, mają po sąsiedzku lokale konkurujących ze sobą partii, a jeszcze kilkanaście lat temu nie dość, że patrzyli na siebie wilkiem, to chwytali przeciwko sobie broń […]. Dziwny naród – myślałem. A może po prostu mądry, bo umie wyciągać wnioski ze strasznych pomyłek. Kurdom udało się narodowe pojednanie. (s. 151), Na kilka miesięcy powołano Republikę Mahabadzką, państewko leżące na terytorium Iranu i korzystające z sowieckiej protekcji. Republika przetrwała do [czasu], kiedy Związek Sowiecki, powołując się na ustalenia niedawnej konferencji w Jałcie, wypiął się na dotychczasowych sojuszników. Prezydenta republiki, Muhammada Quaziego, powieszono na rynku w Mahabadzie, a Mustafa Barzani […], przywódca jednego z klanów i minister obrony republiki, kurdyjski bohater narodowy, musiał uciekać do Iraku, a potem, na wiele lat, do ZSRR. (s. 16), George Bush senior uznał, że już dostatecznie ukarał Saddama Husajna za iracką agresję na Kuwejt […]. Ocaleni dzięki amerykańskiej łasce władcy Iraku mówili otwarcie, że tych, którzy sprzeciwiają się władzy Saddama, czekają dni pełne krwi i cierpienia. Świat nie słuchał […]. Irackie wojska […] odbijały miasto po mieście, pacyfikując kraj i mordując Kurdów. (s. 30)
Fragmenty reportażu | |
---|---|
Zachowały się relacje świadków ataku; większość z nich ocalała, gdyż uciekła przed bombardowaniem na wzgórza otaczające miasto lub ukryła się w piwnicach, gdzie uszczelniono szpary w drzwiach i oknach. Na początku widzieli nadlatujące helikoptery, które nie strzelały […], lecz wyrzucały skrawki podartego papieru; tak sprawdzano kierunek wiatru. Bomby jednak nie wybuchały, tylko głucho waliły o asfalt ulic i betonowe dachy, pękały, po czym wypływał z nich gęsty kolorowy dym. Dym trzymał się blisko ziemi, nie wyżej niż na kilka metrów, a mimo to z nieba zaczęły spadać martwe ptaki. (s. 46) | |
Chciałem się dowiedzieć, jak [Kurdowie] to robią – jak to już zrobili. Obradują w jednym parlamencie, mają po sąsiedzku lokale konkurujących ze sobą partii, a jeszcze kilkanaście lat temu nie dość, że patrzyli na siebie wilkiem, to chwytali przeciwko sobie broń […]. Dziwny naród – myślałem. A może po prostu mądry, bo umie wyciągać wnioski ze strasznych pomyłek. Kurdom udało się narodowe pojednanie. (s. 151) | |
Na kilka miesięcy powołano Republikę Mahabadzką, państewko leżące na terytorium Iranu i korzystające z sowieckiej protekcji. Republika przetrwała do [czasu], kiedy Związek Sowiecki, powołując się na ustalenia niedawnej konferencji w Jałcie, wypiął się na dotychczasowych sojuszników. Prezydenta republiki, Muhammada Quaziego, powieszono na rynku w Mahabadzie, a Mustafa Barzani […], przywódca jednego z klanów i minister obrony republiki, kurdyjski bohater narodowy, musiał uciekać do Iraku, a potem, na wiele lat, do ZSRR. (s. 16) | |
George Bush senior uznał, że już dostatecznie ukarał Saddama Husajna za iracką agresję na Kuwejt […]. Ocaleni dzięki amerykańskiej łasce władcy Iraku mówili otwarcie, że tych, którzy sprzeciwiają się władzy Saddama, czekają dni pełne krwi i cierpienia. Świat nie słuchał […]. Irackie wojska […] odbijały miasto po mieście, pacyfikując kraj i mordując Kurdów. (s. 30) |
Zapoznaj się z fragmentami reportażu o dziejach Kurdów. Następnie wykonaj polecenia.
Fragment 1. Zachowały się relacje świadków ataku; większość z nich ocalała, gdyż uciekła przed bombardowaniem na wzgórza otaczające miasto lub ukryła się w piwnicach, gdzie uszczelniono szpary w drzwiach i oknach. Na początku widzieli nadlatujące helikoptery, które nie strzelały […], lecz wyrzucały skrawki podartego papieru; tak sprawdzano kierunek wiatru. Bomby jednak nie wybuchały, tylko głucho waliły o asfalt ulic i betonowe dachy, pękały, po czym wypływał z nich gęsty kolorowy dym. Dym trzymał się blisko ziemi, nie wyżej niż na kilka metrów, a mimo to z nieba zaczęły spadać martwe ptaki. (s. 46)
Fragment 2. Chciałem się dowiedzieć, jak [Kurdowie] to robią – jak to już zrobili. Obradują w jednym parlamencie, mają po sąsiedzku lokale konkurujących ze sobą partii, a jeszcze kilkanaście lat temu nie dość, że patrzyli na siebie wilkiem, to chwytali przeciwko sobie broń […]. Dziwny naród – myślałem. A może po prostu mądry, bo umie wyciągać wnioski ze strasznych pomyłek. Kurdom udało się narodowe pojednanie. (s. 151)
Fragment 3. Na kilka miesięcy powołano Republikę Mahabadzką, państewko leżące na terytorium Iranu i korzystające z sowieckiej protekcji. Republika przetrwała do [czasu], kiedy Związek Sowiecki, powołując się na ustalenia niedawnej konferencji w Jałcie, wypiął się na dotychczasowych sojuszników. Prezydenta republiki, Muhammada Quaziego, powieszono na rynku w Mahabadzie, a Mustafa Barzani […], przywódca jednego z klanów i minister obrony republiki, kurdyjski bohater narodowy, musiał uciekać do Iraku, a potem, na wiele lat, do ZSRR. (s. 16)
Fragment 4. George Bush senior uznał, że już dostatecznie ukarał Saddama Husajna za iracką agresję na Kuwejt […]. Ocaleni dzięki amerykańskiej łasce władcy Iraku mówili otwarcie, że tych, którzy sprzeciwiają się władzy Saddama, czekają dni pełne krwi i cierpienia. Świat nie słuchał […]. Irackie wojska […] odbijały miasto po mieście, pacyfikując kraj i mordując Kurdów. (s. 30)
Indeks dolny Cytat za: Paweł Smoleński, Zielone migdały, czyli po co światu Kurdowie, Wołowiec 2016. Indeks dolny koniecCytat za: Paweł Smoleński, Zielone migdały, czyli po co światu Kurdowie, Wołowiec 2016.
Dopasuj tytuły do odpowiednich fragmentów tekstu.
Uzupełnij tekst brakującymi zdaniami.
Indeks dolny Tekst dostępny online: wprost.pl. Indeks dolny koniecTekst dostępny online: wprost.pl.
Spośród podanych fragmentów wybierz ten, który uważasz za najlepszy komentarz do ilustracji. Uzasadnij swój wybór.
Tekst A
Około 40 mln Kurdów żyje na terenach należących do czterech państw: Turcji, Syrii, Iraku i Iranu. Sami też dzielą się zależnie od tego, w jakim kraju przyszło im żyć. […] Jako społeczność rozdzielona pomiędzy tyle państw Kurdowie znaleźli się w klasycznej sytuacji kogoś, kto trafił na sam środek ruchliwego skrzyżowania: z każdej strony coś może w nich uderzyć.
Indeks dolny Ed Nash, brytyjski ochotnik, który walczył z Kurdami przeciwko ISIS. Indeks dolny koniecEd Nash, brytyjski ochotnik, który walczył z Kurdami przeciwko ISIS.
Tekst B
Region Kurdystanu, choć formalnie jest częścią Iraku, pod wieloma względami działa jak niepodległy kraj. Działa, co ważne, lepiej niż sam Irak – jest znacznie bezpieczniejszy, stabilniejszy i bardziej demokratyczny. Panuje w nim daleko zakrojona swoboda obyczajowa i religijna. Nawet gdy linia frontu z terrorystami z Państwa Islamskiego znajdowała się kilkadziesiąt kilometrów od Irbilu, kluby nocne i centra handlowe w mieście działały w najlepsze. Wiele dałoby się poprawić, ale na tle regionu iracki Kurdystan to twór modelowy.
Tekst C
Pierwszy raz Irak użył przeciw Kurdom broni chemicznej – bomb napalmowych – w 1963 r. Pozostało to niezauważone przez opinię światową. Ten brak reakcji ośmielił Husajna, kiedy postanowił ukarać Kurdów irackich za współpracę z Iranem w czasie wojny iracko‑irańskiej. 16 i 17 marca 1988 r. samoloty irackie dokonały ataku chemicznego na Halabdżę. Zginęło 5 tys. osób. Ponad 100 tys. Kurdów udało się na tułaczkę. I tym razem Zachód nie zajął wyraźnego stanowiska. „Z braku dowodów” ONZ przerwała dochodzenie przeciwko Husajnowi. Gdy delegacja kurdyjska zjawiła się w Kuwejcie, by złożyć oficjalny protest przeciwko terrorowi, kuwejcki dyplomata zapytał z ironią: „Czego się spodziewaliście? Spryskania wodą kwiatową?”.
Sformułuj po trzy pytania dotyczące osób zaznaczonych na fotografii. Skonstruuj swoje pytania w taki sposób, żeby mogły stać się punktem wyjścia badań nad losami tych postaci.
„My, Kurdowie, nie mamy przyjaciół. Jedynymi naszymi przyjaciółmi są góry, w które uciekliśmy” – tak stary uchodźca kurdyjski zwierzał się Marii Giedz, jedynej dziennikarce, której udało się dotrzeć do północnego Iraku wiosną 1991 r. Jak rozumiesz słowa uchodźcy kurdyjskiego? Wyjaśnij, odwołując się do trzech wydarzeń z dziejów Kurdów.
Indeks dolny Cytat za: wprost.pl. Indeks dolny koniecCytat za: wprost.pl.