Sprawdź się
Połącz pojęcie historyczne z poprawną definicją.
jazda macedońska złożona z członków macedońskiej arystokracji, elitarna jednostka piechoty macedońskiej wyposażona podobnie jak greccy hoplici, elitarny oddział piechoty tebańskiej, nowy typ piechoty macedońskiej, której nazwa wywodzi się od długiej na 6 m włóczni
| sarissophoroi | |
| hetajrowie | |
| hypaspistowie | |
| Święty Zastęp |
Zaznacz, które z poniższych twierdzeń są prawdziwe, a które fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Macedonia od początku swojego istnienia odgrywała kluczową rolę w historii starożytnej Hellady. | □ | □ |
| Filip II odziedziczył państwo silne i sprawnie funkcjonujące. | □ | □ |
| Chłopcy królewscy byli rekrutowani spośród wszystkich grup społecznych. | □ | □ |
| Do najbardziej zaciekłych przeciwników Filipa należał Demostenes. | □ | □ |
| Grecy w obliczu inwazji macedońskiej utworzyli koalicję, w której skład weszło wiele poleis. | □ | □ |
| Aleksander, syn Filipa, brał udział w bitwie pod Cheroneją. | □ | □ |
| Państwa wchodzące w skład Związku Korynckiego miały na ogół zapewnioną autonomię wewnętrzną. | □ | □ |
Na podstawie tekstu źródłowego opisz trzy środki bądź zarzuty, za pomocą których Demostenes dyskredytował Filipa II. W odpowiedzi porównaj to, jak Demostenes przedstawiał Ateny i Macedonię. Następnie na podstawie opracowania historycznego zakwestionuj jeden z zarzutów i wyjaśnij, dlaczego Demostenes mijał się z prawdą.
Fragment tekstu źródłowego
Trzecia mowa przeciw FilipowiI to musicie sobie uświadomić, że krzywdy, których doznali Grecy od Spartan lub od nas, przynajmniej pochodziły od prawowitych synów Hellady. Należałoby je uznać niejako za postępki prawowitych dziedziców wielkiego majątku, którzy winni są pomyłek i błędów w jego zarządzaniu i za to zasługują na naganę i zarzuty. Ale nie można o nich powiedzieć, że postąpili tak nie mając ani praw do majątku, ani nie będąc prawowitymi dziedzicami. Gdyby tak niewolnik lub podrzutek spróbował zmarnować i roztrwonić dobra, do których nie miał prawa, z jakim, na Heraklesa, oburzeniem potępiłaby go opinia publiczna. Ale osoba Filipa i jego obecne postępki nikogo jakoś nie wytrącają z równowagi, a przecież to nie Grek ani człowiek mający coś wspólnego z Grekami, ani nawet barbarzyńca z kraju, którego nazwę godzi się wymienić, lecz chłystek z Macedonii, gdzie jak dotąd nigdy nie można było nabyć porządnego niewolnika.
Źródło: Demostenes, Trzecia mowa przeciw Filipowi, rozdz. 30–31, tłum. R. Turasiewicz.
Fragment opracowania historycznego
Historia powszechna. StarożytnośćMimo etnicznego i językowego pokrewieństwa Grecy uważali Macedończyków za obcych oprócz rodu panującego, którego rzekome pochodzenie od królów Argos oficjalnie uznano na pocz. V w. [p.n.e.] dopuszczeniem [króla Macedonii] Aleksandra I do udziału w igrzyskach olimpijskich [w których mogli brać tylko Grecy]. Nastawieniu temu towarzyszyła jednak świadomość fundamentalnej bliskości, dzięki której Grek czuł się w Macedonii bardziej u siebie niż u innych „barbarzyńców”. Już pod koniec V w. [p.n.e.] dwór macedoński przyciągał największych artystów greckich ([…] Eurypides[a]).
Źródło: Adam Ziółkowski, Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 2014, s. 528.
Na podstawie analizy tekstu inskrypcji z przysięgą, jaką złożyły poleis wchodzące w skład Związku Korynckiego, zdecyduj, które z poniższych zdań są prawdziwe.
[Przysięgam na Zeusa, Ziemię, Słońce, Pos]ejdona, A[tenę, Aresa, na wszystkich bogów i wszystkie boginie:]
Dotrzymam [pokoju i nie złamię] układów [zawartych z Filipem]. Nie podejmę działań zbrojnych [przeciwko nikomu], kto trwa przy [przysięgach, ani na ziemi,] ani na morzu. [Ani miasta, ani twierdzy] nie zagarnę, [ani w drodze wojny portu do] któregokolwiek ze [współuczestniczących w pokoju,] żadnym sposobem. Ani panowania [Filipa i jego potomków] nie obalę, ani też [ustrojów, jakie miało] każde państwo, kiedy przysięgi pokoju zaprzysięgało. [Ani sam nie uczynię nic przeciwnego] tym [układom, ani też nikomu innemu] na to nie pozwolę w miarę swych sił. Jeśliby zaś ktoś uczynił coś niezgodnego z [tymi układami, udzielę] pomocy, gdy tylko zawiadomią o tym poszkodowani. I będę prowadził wojnę [przeciw temu, kto złamie ten pokój powszechny], kiedy tylko [postanowi Rada] Związku i kiedy hegemon [zawezwie].
Źródło: IG 2, 2, 236, tłum. A. Krawczuk.
- Podstawą przymierza była autonomia wewnętrzna poleis.
- Członkowie Związku Korynckiego mogli dokonywać zmian ustroju w innych państwach.
- Tekst przysięgi dowodzi, że poleis przed 337 r. p.n.e. charakteryzowały się niestabilnością polityczną, tzn. dochodziło w nich do częstych przewrotów i wojen.
- Pokój powszechny oznaczał zakaz prowadzenia działań wojskowych bez zgody instancji Związku.
- Gwarantem pokoju powszechnego był wyłącznie hegemon.
Odwołując się do treści inskrypcji z poprzedniego ćwiczenia, uzasadnij, na jakiej podstawie autorka opracowania historycznego postawiła tezę zawartą we fragmencie zamieszczonym poniżej.
Świat grecki od Homera do KleopatryZwiązek Koryncki, gwarant pokoju powszechnego, stawał się przymierzem militarnym skierowanym przeciwko Persji.
Źródło: Danuta Musiał, Świat grecki od Homera do Kleopatry, Warszawa 2008, s. 195.
Poniższe teksty dotyczą sposobu potraktowania przez Filipa Tebańczyków i Ateńczyków po bitwie pod Cheroneją. Na ich podstawie odpowiedz, dlaczego Filip z rozmysłem odmiennie potraktował dwa najważniejsze państwa w Grecji.
Fragment tekstu źródłowego
Zarys dziejów powszechnych starożytności na podstawie Pompejusza TrogusaAteńczykom, którzy byli dla niego największymi wrogami, i jeńców odesłał bez okupu, i ciała poległych w bitwie wydał dla pogrzebania, i sam ich zachęcał, by resztki zwłok odnieśli do grobowców rodzinnych. Ponadto wysłał do Aten syna, Aleksandra, z przyjacielem Antypatrem, aby zawrzeć z nimi pokój i przyjaźń. Przeciwnie postąpił: z Tebańczykami: nie tylko sprzedał wziętych do niewoli, ale nawet kazał sobie zapłacić za umożliwienie pogrzebu tych, co polegli. Spośród przywódców jednych kazał ściąć siekierą, drugich skazał na wygnanie, wszystkim skonfiskował dobra. Przywołał natomiast do ojczyzny tych, którzy zostali z niej niesprawiedliwie wypędzeni [czyli zwolenników Filipa].
Źródło: Justyn, Zarys dziejów powszechnych starożytności na podstawie Pompejusza Trogusa, ks. IX, rozdz. 4, tłum. I. Lewandowski.
Fragment opracowania historycznego
Świat grecki od Homera do KleopatryW podzięce [za łagodne potraktowanie Aten] król Macedonii otrzymał ateńskie obywatelstwo, a na agorze stanął jego pomnik.
Źródło: Danuta Musiał, Świat grecki od Homera do Kleopatry, Warszawa 2008, s. 194.
Na podstawie analizy źródeł i fragmentu opracowania historycznego wyjaśnij sens ukazanych na monetach treści. Następnie, mając na uwadze fakt, że złote monety ówcześnie bił wyłącznie król Persji, wyjaśnij, dlaczego Filip II zdecydował się na podobną emisję.
Fragment źródła historycznego
AleksanderFilip zajął wtedy miasto Potidaję […] i tam nadeszły go […] wiadomości: […] o zwycięstwie królewskiego konia wyścigowego na igrzyskach olimpijskich.
Źródło: Plutarch, Aleksander, rozdz. 3, tłum. M. Brożek.
Fragment opracowania historycznego
Starożytni olimpijczycy. Sportowe życie antycznej GrecjiWyścigi konne, zwłaszcza gonitwy kwadryg, zaliczano do najważniejszych elementów programu starożytnych zawodów [olimpijskich].
Źródło: Stephen G. Miller, Starożytni olimpijczycy. Sportowe życie antycznej Grecji, tłum. I. Żółtowska, Warszawa 2006, s. 74.
Okoliczności śmierci Filipa II, który został zamordowany w Ajgaj w 336 r. p.n.e., były przedmiotem dyskusji starożytnych i wciąż są roztrząsane przez współczesnych historyków. Przeanalizuj źródło B i fragment opracowania historycznego, a następnie wyjaśnij, na jakich podstawach autor źródła A mógł postawić swoją tezę. W odpowiedzi odwołaj się do powodów, którymi mogli się kierować Olimpias i Aleksander.
Źródło A
Zarys dziejów powszechnych starożytności na podstawie Pompejusza TrogusaNiektórzy także mówili, że matka Aleksandra [Olimpias, która pochodziła z Epiru, krainy sąsiadującej z Macedonią] nasłała go [zabójcę Filipa II] i że sam Aleksander dobrze wiedział o planowanym zabójstwie ojca.
Źródło: Justyn, Zarys dziejów powszechnych starożytności na podstawie Pompejusza Trogusa, ks. IX, rozdz. 7, tłum. I. Lewandowski.
Źródło B
AleksanderNajwyraźniej zaś wystąpiło to [napięcia w rodzinie królewskiej] w nieporozumieniu, do którego doprowadził Attalos [arystokrata na dworze Filipa II] na weselu Kleopatry. Tę pannę Filip brał za żonę, zakochawszy się w niej mimo swego wieku, i wtedy Attalos, który był jej wujem, zwrócił się w stanie nietrzeźwym do Macedończyków z apelem, by prosili bogów o prawego następcę tronu z Filipa i Kleopatry. Oburzony tym Aleksander zawołał: „Ty wstrętny łbie! A ja ci się wydaję nieprawym?” – i cisnął w niego pucharem.
Źródło: Plutarch, Aleksander, rozdz. 9, tłum. M. Brożek.
Fragment opracowania historycznego
Aleksander WielkiWygląda na to, że czterdziestoparoletni Filip (co zdarza się niektórym mężczyznom w średnim wieku) zakochał się w o ponad połowę młodszej od siebie Kleopatrze. W odróżnieniu od wszystkich swoich poprzedniczek była ona Macedonką.
Źródło: Ryszard Kulesza, Aleksander Wielki, Warszawa 2009, s. 48.