Nad Kapuletich i Montekich domem, Spłukane deszczem, poruszone gromem, Łagodne oko błękitu;
II
Patrzy na gruzy nieprzyjaznych grodów, Na rozwalone bramy do ogrodów – I gwiazdę zrzuca ze szczytu;
III
Cyprysy mówią, że to dla Julietty, Że dla Romea – ta łza znad planety Spada... i groby przecieka;
IV
A ludzie mówią, i mówią uczenie, Że to nie łzy są, ale że kamienie, I – że nikt na nie... nie czeka!
4 Źródło: Cyprian Kamil Norwid, W Weronie, [w:] tegoż, Vade-mecum, oprac. Józef Franciszek Fert, Wrocław 2003, s. 24–25.
1
Pokaż ćwiczenia:
RYSbZwbGGhZjm1
Ćwiczenie 1
Dokończ zdanie, zaznaczając właściwą odpowiedź. Nawiązanie do historii Romea i Julii w wierszu Norwida W Weronie jest przykładem: Możliwe odpowiedzi: 1. pastiszu (utwór, który powstał w wyniku świadomego podrabiania stylu autora, dzieła)., 2. parafrazy (swobodna przeróbka utworu literackiego rozwijająca treść pierwowzoru)., 3. aluzji literackiej (nawiązanie lub odwołanie do innego tekstu, stylu, które występuje w utworze)., 4. trawestacji (przeróbka utworu poważnego na komiczny).
Nawiązanie do historii Romea i Julii w wierszu Norwida W Weronie jest przykładem:
pastiszu (utwór, który powstał w wyniku świadomego podrabiania stylu autora, dzieła).
parafrazy (swobodna przeróbka utworu literackiego rozwijająca treść pierwowzoru).
aluzji literackiej (nawiązanie lub odwołanie do innego tekstu, stylu, które występuje w utworze).
trawestacji (przeróbka utworu poważnego na komiczny).
R1cKUuoHoGIRw1
Ćwiczenie 2
Kto jest adresatem ironii w ostatniej zwrotce utworu? Zaznacz właściwą odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. Wszyscy ludzie., 2. Ludzie niemający zasad., 3. Ludzie, którzy nie potrafią „patrzeć sercem”., 4. Mieszkańcy Werony.
Kto jest adresatem ironii w ostatniej zwrotce utworu? Zaznacz właściwą odpowiedź.
Wszyscy ludzie.
Ludzie niemający zasad.
Ludzie, którzy nie potrafią patrzeć sercem.
Mieszkańcy Werony.
111
Ćwiczenie 3
Scharakteryzuj podmiot liryczny wiersza W Weronie. W tym celu stwórz mapę myśli, w obrębie której zgromadzisz jak najwięcej potrzebnego słownictwa.
RRtOseZbu8mW5
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
Podmiot liryczny wiersza[br] „W Weronie”
RktEKx4cttsFk
(Uzupełnij).
Zwróć uwagę, jaką rolę odgrywa podmiot liryczny oraz jakie jest jego usytuowanie w kontekście opisywanej sytuacji lirycznej.
Sprawdź, czy na twojej mapie myśli został uwzględniony dystans podmiotu lirycznego w stosunku do zjawisk przedstawionych w wierszu oraz fakt, że relacjonuje on wydarzenia, przytacza opinie, a także rozumie mowę roślin i interpretuje zjawiska.
211
Ćwiczenie 4
Wypisz przykłady oraz określ funkcję środków stylistycznych zastosowanych w wierszu W Weronie.
RUgqLi9jR0K3K
Środek stylistyczny. Przykład. Funkcja w wierszu.
Epitet. Przykład (Uzupełnij). Funkcja w wierszu (Uzupełnij).
Metafora. Przykład (Uzupełnij). Funkcja w wierszu (Uzupełnij).
Animizacja. Przykład (Uzupełnij). Funkcja w wierszu (Uzupełnij).
Instrumentacja głoskowa. Przykład (Uzupełnij). Funkcja w wierszu (Uzupełnij).
Środek stylistyczny. Przykład. Funkcja w wierszu.
Epitet. Przykład (Uzupełnij). Funkcja w wierszu (Uzupełnij).
Metafora. Przykład (Uzupełnij). Funkcja w wierszu (Uzupełnij).
Animizacja. Przykład (Uzupełnij). Funkcja w wierszu (Uzupełnij).
Instrumentacja głoskowa. Przykład (Uzupełnij). Funkcja w wierszu (Uzupełnij).
Środek stylistyczny
Przykład
Funkcja w wierszu
epitet
metafora
animizacja
instrumentacja głoskowa
Pamiętaj, że określając funkcję środków stylistycznych, należy uwzględnić efekt artystyczny, jaki poeta uzyskał dzięki ich zastosowaniu w danym wierszu.
Sprawdź, czy wśród podanych przez ciebie środków pojawiła się metafora, za pomocą której poeta określa niebo „łagodnym okiem błękitu”, patrzącym na gruzy miasta. Katastrofa grodu została wzmocniona dzięki instrumentacji głoskowej pojawiającej się w drugiej strofie („Patrzy na gruzy nieprzyjaznych grodów”). Animizacja dynamizująca obraz użyta jet w strofie II: „Patrzy na gruzy nieprzyjaznych grodów, Na rozwalone bramy do ogrodów –” Natomiast epitet zwiększający plastyczność obrazu to m.in. „oko błękitu”.
11
Ćwiczenie 5
Zapisz wersy świadczące o tym, że tragiczna miłość Romea i Julii budzi współczucie natury i te, które wskazują, że los kochanków jest obojętny ludziom.
RerEZjAvnDwb2
(Uzupełnij).
Zwróć uwagę na to, co mówią cyprysy. Zastanów się nad symboliką łzy i kamieni.
Według cyprysów, które okazują kochankom współczucie, gwiazda jest „łzą znad planety”. Obojętność ludzka została wyrażona w wersach: „A ludzie mówią, i mówią uczenie, Że to nie łzy są, ale że kamienie, I - że nikt na nie nie czeka!”
21
Ćwiczenie 6
Zapoznaj się z fragmentem tekstu Aliny Kowalczykowej, a następnie rozstrzygnij, czy forma wiersza W Weronie pozwala poecie ukazać ścierające się światopoglądy.
Alina KowalczykowaWstęp
Norwid osadzał poezję w świecie kultury i cywilizacji; w świecie moralności, którą miała kształtować; w świecie tradycji, które miała podejmując ożywiać […]. Pozostało z romantyzmu u Norwida zaufanie do dramatycznych form poetyckich. Uznawał dialogową formę wiersza, wewnętrznie udramatyzowany miał być nawet monolog, bo tylko ścieranie się poglądów prowadzi ku prawdzie.
5 Źródło: Alina Kowalczykowa, Wstęp, [w:] tejże, Idee programowe romantyków polskich. Antologia, Wrocław 1991, s. 67–68.
ROGGWgeAcVqfn
(Uzupełnij).
Przeanalizuj, co symbolizują w wierszu wypowiadające się cyprysy i ludzie, a następnie nazwij ich postawę. Zwróć uwagę, co jest obiektem ich sporu.
Sprawdź, czy w twojej odpowiedzi została uwzględniona symbolika cyprysów (natura) oraz ludzi (rozum, racjonalizm, nauka, kultura, cywilizacja).
311
Ćwiczenie 7
Zapoznaj się z fragmentem ballady Romantyczność Adama Mickiewicza, a następnie w jego kontekście zinterpretuj metaforę „gwiazdy zrzucanej ze szczytu”, odnosząc ją do dwóch przeciwstawnych światopoglądów – romantycznego i racjonalistycznego.
Adam MickiewiczRomantyczność
Dziewczyna czuje, – odpowiadam skromnie – A gawiedź wierzy głęboko; Czucie i wiara silniej mówi do mnie Niż mędrca szkiełko i oko.
Martwe znasz prawdy, nieznane dla ludu, Widzisz świat w proszku, w każdej gwiazd iskierce. Nie znasz prawd żywych, nie obaczysz cudu! Miej serce i patrzaj w serce!
6 Źródło: Adam Mickiewicz, Romantyczność, [w:] tegoż, Ballady i romanse, Poznań 2012, s. 7.
Przypomnij sobie, co stanowi fundament obu światopoglądów. Zwróć uwagę, czemu służyło ich przeciwstawienie na przykład w balladzie Romantyczność Adama Mickiewicza.
Romantyczność światopogląd romantyczny – współczucie światopogląd racjonalistyczny – stanowisko ludzi obojętnych na los kochanków
Zapoznaj się z fragmentem tekstu Andrzeja Szpocińskiego, a następnie wyjaśnij, dlaczego Werona w wierszu Norwida jest miejscem pamięci o miłości Romea i Julii.
Andrzej SzpocińskiMiejsca pamięci (lieux de mémoire)
„Miejsca pamięci” funkcjonować mogą tylko w takich kulturach, w których respektowane są przekonania o tym, że pewne przedmioty […] „mają nam coś do powiedzenia” o przeszłości. To samo można ująć jeszcze inaczej: nabieranie przez pewne przedmioty statusu „miejsc pamięci” sprawia, że w obszarze danej kultury zaczyna funkcjonować reguła orzekająca o tym, iż przeszłość dana jest nam nie tylko w relacjach bezpośrednich świadków zdarzeń, lecz także pośrednio – poprzez znaki i symbole.
R1Lq4yvBlnd84
(Uzupełnij).
7 Źródło: Andrzej Szpociński, Miejsca pamięci (lieux de mémoire), „Teksty Drugie” 2008, nr 4, s. 14.
Zwróć uwagę na znaki i symbole Werony, a następnie zastanów się, dlaczego Norwid nie przypomina w wierszu historii zakochanych, ale opisując ruiny domu Julii, porusza uniwersalną wymowę dramatu Szekspira.
Sprawdź, czy w twojej odpowiedzi została uwzględniona pesymistyczna interpretacja losu człowieka, z którą nie zgadza się Norwid, sugerując, że o cierpieniu człowieka więcej mówi łza (natura) niż kamień (nauka).
Praca domowa
Na podstawie utworów Cypriana Norwida (W Weronie i Tęcza) porównaj dwa obrazy Werony, miasta tragicznych kochanków.
Tęcza
A ludzie?... ludzi legenda jest inną; Tę – w ziemi laurów, za Werony bramą, Słyszałem – ówdzie stała się już gminną, Gdy indziej Szekspir swą rozniósł ją dramą, I każdy dzisiaj wie – ze słów poety, Kto Montekowie są, kto Kapulety... Zamków dwóch gruzy powyłamywanych Po obu stronach sterczały przede mną, Jako jędz dwojga kły nieprzejednanych; W powietrzu ciężko było – w górze ciemno; Burzy, zdawało się, że spadnie nawał Kląć pychę rodów i waśni domowe, A piorun, wyznam, że mi nie dostawał, I obracałem ku niebiosom głowę, Wietrząc siarczanych tchnień żółtawe światło, Co dwóm ruinom tym służyło za tło.
Lecz w chwili właśnie, gdy już, już mniemałem, Że burza wielkim uderzy nawałem, Góry – że echa gromowe rozjęczą, Ironii jakaś siła niezgadniona Zamków dwóch szczyty… uwieńczyła – Tęczą! A jam pomyślił: tu – kłamie i ona!...
Czyż łatwiej, łatwiej, planetę zwaśnioną Zeswoić z Tęczą Twórcy rozjaśnioną, Lub upiąć w niebie gwiazdy nowej klamrą, Niż serca ludzi – wpierw, nim ludzie zamrą?!
8 Źródło: Tęcza, [w:] Cyplian Kamil Norwid, Pisma wybrane, t. 1, oprac. Juliusz Wiktor Gomulicki, Warszawa 1968.