Sprawdź się
Przesłanie pana XOcalałeś nie po to, żeby dać świadectwo,
które jak dym z odrzuconej ofiary
nie chce opuścić płonących miastTwoje ciało, oto początek i koniec czasu
i niech nie będzie poranionym archiwum
dla kilku wierszy lub bajek marzycieli
i głupcówPrzeżyłeś nie po to żeby świadczyć
przeciwko niemu świat jest zbyt bliskim krewnym
twoich dzieciWszystkie drogi prowadzą
klucząc do miejsca w którym układasz się
do sprawiedliwego snuHistoria ma swoje prawa dlatego bez egzaltacjiegzaltacji,
z perspektywy tysiącletniej cywilizacji patrz
jak mały naród ginie
jak duszą się jego ostatnie pokoleniaAle nie trać nadziei
może nie obudzisz się za ostrą bramą
więzienia z nieregularną dwuramienną gwiazdą
wszytą w skórę
może nie dożyjesz tej chwili może umrzesz
przed narodzeniem się w narodzie wybranym
do zagładyZanim znajdą cię za miastem w mundurze
robotnika lub studenta filozofii
z twarzą przykrytą liberalną Polityką
opisującą faszystowskie praktyki
południowoamerykańskiej policjiZanim zrozumiesz obelgę: Żyd!
albo: polaczek!Idź bądź wierny
fladze z biało‑czarnego drutu
i generałom
swojej powszedniej modlitwyŹródło: Jan Polkowski, Przesłanie pana X, [w:] Gdy Bóg się waha. Poezje 1977–2017, Kraków 2017, s. 40–41.
Zaznacz zdania, które trafnie oddają dosłowny sens słów nadawcy wiersza Przesłanie pana X.
- Poświęcanie życie dla idei jest bezsensowne.
- Człowiek ma obowiązek przedkładać dobro wspólne nad osobiste szczęście.
- Cierpienie jednego narodu jest niesprawiedliwością dziejów, z którą trzeba walczyć.
- Zniewolenie narodów jest stałym prawem historii, którego nie da się obalić.
- Człowiek powinien walczyć ze złem w imię dobra swoich dzieci.
- Człowiek w sytuacji zagrożenia musi dbać wyłącznie o własne przetrwanie.
- Angażowanie się w politykę skutkuje jedynie uwięzieniem lub śmiercią.
Pogrupuj postawy i wartości na te, które podmiot liryczny wiersza Przesłanie pana X zaleca, i te, które odradza nadawcy.
oportunizm, zobojętnienie, bunt, męstwo, egoizm, bohaterstwo, bezkompromisowość, uległość, niezłomność, altruizm, pragmatyzm, nieustępliwość, konformizm, przebiegłość
| Zalecane | |
|---|---|
| Odradzane |
Do słów podmiotu lirycznego wiersza Przesłanie pana X dodaj wyjaśnienia opisujące, co czeka odbiorcę, jeśli nie zastosuje się do porad nadawcy.
dla kilku wierszy lub bajek marzycieli
i głupców”
Objaśnienie:
2. „Przeżyłeś nie po to żeby świadczyć
przeciwko niemu świat jest zbyt bliskim krewnym
twoich dzieci”
Objaśnienie:
3. „znajdą cię za miastem w mundurze
robotnika lub studenta filozofii
z twarzą przykrytą liberalną Polityką”
Objaśnienie:
Zinterpretuj użyte w wierszu Przesłanie pana X wyrażenie „naród wybrany / do zagłady”:
b) wyjaśnij znaczenie związku frazeologicznego użytego w cytowanym wyrażeniu:
c) wymień trzy wydarzenia z XX-wiecznej historii Polski, do których można odnieść to wyrażenie:
d) wyjaśnij, jaką wizję dziejów Polski przedstawia to wyrażenie:
Przesłanie Pana CogitoIdź dokąd poszli tamci do ciemnego kresu po złote runo nicości twoją ostatnią nagrodę
idź wyprostowany wśród tych co na kolanach wśród odwróconych plecami i obalonych w proch
ocalałeś nie po to aby żyć
masz mało czasu trzeba dać świadectwobądź odważny gdy rozum zawodzi bądź odważny
w ostatecznym rachunku jedynie to się liczya Gniew twój bezsilny niech będzie jak morze
ilekroć usłyszysz głos poniżonych i bitychniech nie opuszcza ciebie twoja siostra Pogarda
dla szpiclów katów tchórzy – oni wygrają
pójdą na twój pogrzeb i z ulgą rzucą grudę
a kornik napisze twój uładzony życiorysi nie przebaczaj zaiste nie w twojej mocy
przebaczać w imieniu tych których zdradzono o świciestrzeż się jednak dumy niepotrzebnej
oglądaj w lustrze swą błazeńską twarz
powtarzaj: zostałem powołany – czyż nie było lepszychstrzeż się oschłości serca kochaj źródło zaranne
ptaka o nieznanym imieniu dąb zimowy
światło na murze splendor nieba
one nie potrzebują twego ciepłego oddechu
są po to aby mówić: nikt cię nie pocieszyczuwaj – kiedy światło na górach daje znak – wstań i idź
dopóki krew obraca w piersi twoją ciemną gwiazdępowtarzaj stare zaklęcia ludzkości bajki i legendy
bo tak zdobędziesz dobro którego nie zdobędziesz
powtarzaj wielkie słowa powtarzaj je z uporem
jak ci co szli przez pustynię i ginęli w piaskua nagrodzą cię za to tym co mają pod ręką
chłostą śmiechu zabójstwem na śmietnikuidź bo tylko tak będziesz przyjęty do grona zimnych czaszek
do grona twoich przodków: Gilgamesza Hektora Rolanda obrońców królestwa bez kresu i miasta popiołówBądź wierny Idź
Źródło: Zbigniew Herbert, Przesłanie Pana Cogito, [w:] Wiersze zebrane, oprac. Ryszard Krynicki, Kraków 2008, s. 439.
| Cytat z Przesłania Pana Cogito | Cytat z Przesłania pana X |
|---|---|
| „ocalałeś nie po to aby żyć masz mało czasu trzeba dać świadectwo” | |
| „a Gniew twój bezsilny niech będzie jak morze ilekroć usłyszysz głos poniżonych i bitych” | |
| „niech nie opuszcza ciebie twoja siostra Pogarda dla szpiclów katów tchórzy” | |
| „bądź odważny gdy rozum zawodzi bądź odważny w ostatecznym rachunku jedynie to się liczy” | |
| „idź bo tylko tak będziesz przyjęty do grona zimnych czaszek do grona twoich przodków” |
1.
ocalałeś nie po to aby żyć masz mało czasu trzeba dać świadectwo
2.
a Gniew twój bezsilny niech będzie jak morze ilekroć usłyszysz głos poniżonych i bitych
3.
niech nie opuszcza ciebie twoja siostra Pogarda dla szpiclów katów tchórzy
4.
bądź odważny gdy rozum zawodzi bądź odważny w ostatecznym rachunku jedynie to się liczy
5.
idź bo tylko tak będziesz przyjęty do grona zimnych czaszek do grona twoich przodków.
Uzupełnij tekst, wybierając właściwą możliwość spośród podanych.
1. Wiersz Jana Polkowskiego Przesłanie pana X można określić jako ........................ wiersza Przesłanie Pana Cogito Zbigniewa Herberta.
wstęp do, powtórzenie, ośmieszenie
2. Wiersz Przesłanie pana X ukazuje .................... realizacji postulatów zawartych w Przesłaniu Pana Cogito.
absurdalność, śmieszność, nieopłacalność
3. Polkowski pokazuje .............................. sposób myślenia charakterystyczny dla .................. ludzi.
heroiczny, altruistyczny, idealistyczny / złych, młodych, niektórych
4. Wymowa Przesłania pana X jest ..................: tekst pokazuje, że niezłomność jest postawą .............. i ...............
optymistyczna, prześmiewcza, pochwalna /częstą, niepraktyczną, nieopłacalną, łatwą
Druga strona. Notatki o poezji współczesnejDlaczego prawda i wolność, gwarantowane religijnie, wymagają obrony, osobowego zaangażowania? Dlaczego życie tandetne i niedbałe jest niebezpieczne? Pytania te prowadzą w stronę podstawowego tematu poezji Polkowskiego. Jest nim (to jeszcze jedno pokrewieństwo z Herbertem […]) doznanie okrążenia i zagrożenia przez nicość. To doznanie powraca w tej poezji bezustannie, […], owocując doświadczeniem życia w rzeczywistości kresu, na granicy istnienia i nieistnienia.
Źródło: Marian Stala, Druga strona. Notatki o poezji współczesnej, Kraków 1997, s. 150.
Zinterpretuj tytuł wiersza Przesłanie pana X, uwzględniając zawartą w nim aluzję literacką.
Przesłanie pana XHistoria ma swoje prawa dlatego bez egzaltacji
z perspektywy tysiącletniej cywilizacji patrz
jak mały naród ginie
jak duszą się jego ostatnie pokoleniaAle nie trać nadziei
może nie obudzisz się za ostrą bramą
więzienia z nieregularną dwuramienną gwiazdą
wszytą w skórę
może nie dożyjesz tej chwili może umrzesz
przed narodzeniem się w narodzie wybranym
do zagładyŹródło: Jan Polkowski, Przesłanie pana X, [w:] Gdy Bóg się waha. Poezje 1977–2017, Kraków 2017, s. 40–41.
Argument 1:
Argument 2:
Zinterpretuj wizję polskiej historii ujętą w wierszu Jana Polkowskiego Wysoko pod niebem żurawie leciały. Utrwal swoje spostrzeżenia w formie eseju na 400 słów.
Wysoko pod niebem żurawie leciałyChwilowo żyjemy
(na walizkach) w jednym domu z innymi
stu dziewięcioma rodzinami.
Dzieli nas jedynie okno.
Dziesięć pięter. (Wysoko. Ciężkie
dymy nad ProkocimiemProkocimiem).
Odna w Boga Korolewa,
Mołytsa za namy,
Z Czenstochowy, Poczajewa
I znad Ostroj BramyOstroj BramyŹródło: Jan Polkowski, Wysoko pod niebem żurawie leciały, [w:] Gdy Bóg się waha. Poezje 1977–2017, Kraków 2017, s. 9.