Sprawdź się
pogląd, wg którego cała materia obdarzona jest życiem i wrażliwością; gł. jońska filozofia przyrody, stoicyzm oraz renes. filozofia przyrody […], 2.
jedno z centralnych pojęć platońskiej teorii poznania, oznaczające umysłową czynność przypominania sobie przez człowieka tego, co jego dusza oglądała w świecie idei przed swoim połączeniem z ciałem […], 3.
pogląd, wg którego istota bytu jednostkowego jest zbud. z formy substancjalnej jako określającego aktu oraz z materii pierwszej jako czystej możliwości […]anamneza Możliwe odpowiedzi: 1.
pogląd, wg którego cała materia obdarzona jest życiem i wrażliwością; gł. jońska filozofia przyrody, stoicyzm oraz renes. filozofia przyrody […], 2.
jedno z centralnych pojęć platońskiej teorii poznania, oznaczające umysłową czynność przypominania sobie przez człowieka tego, co jego dusza oglądała w świecie idei przed swoim połączeniem z ciałem […], 3.
pogląd, wg którego istota bytu jednostkowego jest zbud. z formy substancjalnej jako określającego aktu oraz z materii pierwszej jako czystej możliwości […]hylemorfizm Możliwe odpowiedzi: 1.
pogląd, wg którego cała materia obdarzona jest życiem i wrażliwością; gł. jońska filozofia przyrody, stoicyzm oraz renes. filozofia przyrody […], 2.
jedno z centralnych pojęć platońskiej teorii poznania, oznaczające umysłową czynność przypominania sobie przez człowieka tego, co jego dusza oglądała w świecie idei przed swoim połączeniem z ciałem […], 3.
pogląd, wg którego istota bytu jednostkowego jest zbud. z formy substancjalnej jako określającego aktu oraz z materii pierwszej jako czystej możliwości […]
Zapoznaj się z poniższym fragmentem dialogu Platona Fedon i odpowiedz na pytania:
Na jakie dwie grupy Platon dzieli w swoim tekście przedmioty poznania?
Jak charakteryzuje rzeczywistość uchwytną zmysłami?
Jak charakteryzuje rzeczywistość uchwytną rozumem?
Który sposób poznania – za pomocą zmysłów, czy rozumu – jest według Platona bardziej wartościowy (uzasadnij)?
FedonRzeczywistość sama, z którą wiążemy pojęcie istnienia […], czy ona zostaje zawsze jednaka i niezmienna, czy raz jest taka, raz inna? Równość sama, piękno samo, wszystko, cokolwiek istnieje samo, każdy byt podpada kiedy jakiejkolwiek przemianie? Czy też zawsze wszystko, cokolwiek istnieje naprawdę, jedną tylko zachowuje postać samo w sobie, jednakowe zawsze i niezmienne, żadnej nigdy i pod żadnym względem odmianie nie podlegając?
– Zawsze zostaje takie samo, oczywiście, Sokratesie – powiedział Kebes. – A jak się ma rzecz z licznymi przedmiotami pięknymi, jak na przykład z ludźmi, końmi czy płaszczami, czy innymi jakimikolwiek rzeczami, czy to równymi, czy pięknymi […]? Czy są nieodmienne, czy też wprost przeciwnie jak tamte […], nigdy, powiedzieć można, nie zostają jednakie?
– Znowu tak jest – powiedział Kebes – Nigdy one nie są takie same.
– Nieprawdaż, tych możesz i dotknąć, i zobaczyć, i innymi je spostrzec zmysłami; natomiast tych niezmiennych nie sposób uchwycić czym innym, jak tylko pracą rozumu, bo to są rzeczy bezpostaciowe i zobaczyć ich nie można.
– Ze wszech miar – rzecze – prawdę mówisz.
– Więc jeśli chcesz, to przyjmijmy – powiada – dwa rodzaje bytów: jeden widzialny, a drugi bez postaci.
– Przyjmijmy – mówi.
– I ten bez postaci zawsze jest taki sam, a widzialny nigdy?
– I to – powiada – załóżmy.
– No, a dalej – mówił tamten – w nas samych czyż nie jest jedno ciałem, a drugie duszą?
– Nie inaczej – powiada.
[…]
Zatem dusza jest więcej niż ciało podobna do tego, co nie ma postaci, a ono więcej do tego, co widzialne.
– Ze wszech miar tak musi być, Sokratesie.
– Nieprawdaż, i tośmy przedtem mówili, że dusza, ilekroć się ciałem posługuje do rozpatrywania czegoś, więc albo wzrokiem, albo słuchem, albo innym zmysłem – bo to właśnie znaczy posługiwać się ciałem: rozpatrywać coś za pośrednictwem wrażeń zmysłowych – wtedy ją ciało za sobą wlecze w dziedzinę tego, co nigdy nie jest jednakie, i ona się błąka i niepokoi, i zawrotu dostaje jak pijana, bo się takich rzeczy tknęła?
– Tak jest.
– A ilekroć rozpatruje coś sama w sobie, natenczas leci tam, w dziedzinę tego, co czyste i wiecznotrwałe, i nieśmiertelne, i zawsze jednakie; ona tego krewna, zawsze się do tego zbliża, ilekroć sama z sobą zostanie, o ile jej to wolno; przestaje się wtedy błąkać i obcując z tym zawsze się jednako do tego samego odnosi, bo się takich rzeczy tknęła. A ten stan jej nazywają rozumem.
– Ze wszech miar – powiada – piękne i prawdziwe twoje słowa, Sokratesie.Źródło: Platon, Fedon, [w:] tegoż, Dialogi, tłum. W. Witwicki, Warszawa 1993, s. 251–253.
Zapoznaj się z poniższym fragmentem i odpowiedz, czym w jego świetle dusza różni się od ciała. Nazwij stanowisko ontologiczne prezentowane przez autora.
Rozprawa o metodziePoznałem stąd, że jestem substancją, której całą istotą lub przyrodą jest jeno myślenie i która, aby istnieć, nie potrzebuje żadnego miejsca, ani też nie zależy od żadnej rzeczy materialnej; tak iż to ja, to znaczy dusza, przez którą jestem tym, czym jestem, jest zupełnie odrębna od ciała, a nawet jest łatwiejsza do poznania niż ono, i że, gdyby nawet ono nie istniało, byłaby i tak wszystkim, czym jest.
Źródło: René Descartes, Rozprawa o metodzie, tłum. Tadeusz Boy-Żeleński.
Zapoznaj się z poniższym fragmentem stanowiącym krytykę poglądów Kartezjusza na relacje duszy i ciała, a następnie zrekonstruuj argument, za pomocą którego Antonio Damasio broni tezy, że ciało nie jest niezależne od duszy.
Błąd Kartezjuesza. Emocje, rozum i ludzki mózgOto i błąd Kartezjusza: oddzielenie otchłanią ciała i umysłu, uchwytnego, mierzalnego, działającego na podstawie jakiegoś mechanizmu, nieskończenie podzielnego ciała oraz nieuchwytnego, niemierzalnego, niedotykalnego i niepodzielnego umysłu; sugestia, iż rozumowanie, osąd moralny i cierpienie, rodzące się z fizycznego bólu lub uniesienia emocjonalnego mogą istnieć w oddzieleniu od ciała. W szczególności zaś jego błędem było oddzielenie najbardziej wyrafinowanych operacji umysłowych od struktury i funkcjonowania organizmu biologicznego […]. Różne odmiany błędu Kartezjusza przyczyniają się do zaciemnienia faktu, iż korzenie ludzkiego umysłu sięgają biologicznie złożonego, lecz delikatnego, skończonego i niepowtarzalnego organizmu.
Źródło: Antonio Damasio, Błąd Kartezjuesza. Emocje, rozum i ludzki mózg, tłum. Maciej Karpiński, Poznań 2002, s. 278–280.
Przedstaw własnymi słowami poglądy Kartezjusza na relacje ciała i duszy, a następnie odnieś się do nich krytycznie, odwołując się do znanych ci filozoficznych poglądów na duszę (podaj trzy argumenty przeciwko dualizmowi).