Sprawdź się
Uporządkuj wydarzenia w kolejności chronologicznej, zaczynając od najwcześniejszego.
- koronacja cesarska Napoleona Bonapartego
- bitwa pod Austerlitz (Sławkowem)
- założenie Towarzystwa Przyjaciół Nauk
- śmierć Katarzyny II
- powstanie Joachima Deniski
- śmierć Stanisława Augusta
- zamach stanu Napoleona Bonapartego 18 brumaire’a
Połącz wydarzenia, które miały miejsce w tym samym roku.
wprowadzenie Kodeksu Napoleona we Francji, bitwa pod Marengo – starcie wojsk francuskich i austriackich, początek kampanii włoskiej Bonapartego, bitwa pod <span lang="de">Austerlitz</span> (Sławkowem), premiera I symfonii Ludwika van Beethovena
| Adam Jerzy Czartoryski powołany na stanowisko ministra spraw zagranicznych Rosji | |
| utworzenie liceum w Krzemieńcu | |
| powołanie Towarzystwa Przyjaciół Nauk | |
| uwolnienie Tadeusza Kościuszki przez cara Pawła I | |
| otwarcie muzeum w Świątyni Sybilli |
Przyjrzyj się awersowi oraz rewersowi banknotu. Przeczytaj także uważnie biogram Michała Kleofasa Ogińskiego, który znajduje się w prezentacji, ponieważ na rewersie banknotu zreprodukowano nuty poloneza Pożegnanie ojczyzny. Następnie wskaż, które z poniższych stwierdzeń są prawdziwe, a które fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Władze państwa, które wyemitowało banknot, nie uważają kultury starolitewskiej za część swojego dziedzictwa narodowego. | □ | □ |
| Władze państwa, które wyemitowało banknot, nie akceptują dziedzictwa kultury Rzeczpospolitej Obojga Narodów. | □ | □ |
| Władze państwa, które wyemitowało banknot, mogły się sugerować powiązaniem Ogińskiego z ziemiami, które obecnie wchodzą w skład terytorium tego państwa. | □ | □ |
| Przedstawiony banknot został wyemitowany na Białorusi. | □ | □ |
Zapoznaj się z ilustracją i opisz, czym się kierowano w przedstawieniu dokonań księcia w widocznej kolejności. Zapisz swoje wnioski i przedyskutuj je w klasie.
Rozstrzygnij, który fragment wspomnień Henriety Błędowskiej opisuje wydarzenia wcześniejsze. Przedstaw argumentację.
Tekst A
Pamiątka przeszłości. Wspomnienia z lat 1794–1832W Warszawie oddałyśmy się odwiedzaniom znajomych, jako i dawnych pamiątek. Byłyśmy w zamku królewskim, w którym jeszcze nic nie było zmienionego, pomimo że zewnątrz wszystko miało inną postać, a szyldwach Prusak u bramy: „Wer da?” (Kto to?) krzyczał. Obeszłyśmy wszystkie sale, tłumaczyła nam matka przeznaczenie każdej. W tronowej stał jeszcze tron niby nienaruszony. Portrety sławnych mężów, wojowników i zasłużonych ojczyźnie wskazała nam. Między tymi było dwóch Działyńskich, jeden Paweł, drugi Zygmunt. W Łazienkach, gabinet Stanisława Poniatowskiego, ostatniego króla, był także nietykalny, papiery rozrucone, pióro w tym samym było miejscu, jak go zostawił. W Wilanowie przyjęli nas państwo Stanisławowie Potoccy. Nasyciłyśmy oczy pamiątkami po królu Sobieskim, ów przepyszny namiot wielkiego wezyra zdobyty pod Wiedniem, rozmaite bronie, rzędy i mnóstwo innych kosztowności dodawały jeszcze uroku ślicznemu Wilanowu. Na posiedzenie Towarzystwa Przyjaciół Nauk zawsześmy bywały, gdzie mowy Niemcewicza bardzo mnie zajmowały, a Stanisława Potockiego, księdza Staszyca, zachwalane były przez wszystkich uczonych, ale ja na nich ziewałam.
Źródło: Henrieta z Działyńskich Błędowska, Pamiątka przeszłości. Wspomnienia z lat 1794–1832, Warszawa 1960.
Tekst B
Pamiątka przeszłości. Wspomnienia z lat 1794–1832Listów kilka znalazłam, gdzie moja matka, pisząc do swych oficjalistów lub plenipotentów, zaczynała: „Obywatelka Działyńska prosi obywatela N.”. I tak dalej. Babka moja nie przyjęła tej formuły, ale matka z całym zapałem młodocianym oddała się nowym wyobrażeniom równości.
Źródło: Henrieta z Działyńskich Błędowska, Pamiątka przeszłości. Wspomnienia z lat 1794–1832, Warszawa 1960.
Magdalena Górowska, badaczka historii kultury polskiej, napisała, że przez dziesięciolecia istniało krzywdzące przekonanie, że po upadku Rzeczypospolitej wśród poetów zapanowało całkowite milczenie. Na podstawie przytoczonego fragmentu opracowania oraz wiedzy z tej lekcji rozstrzygnij, czy opinię badaczki można odnieść do wszystkich ludzi kultury. Wyjaśnij swoje stanowisko.
Polska zniewolona 1795–1806W oświeconych kręgach społeczeństwa polskiego przeważały zrazu nastroje katastroficzne. Klęskę państwa uważano za równoznaczną z klęską i unicestwieniem narodu. Mnożyły się porównania upadku Polski do upadku Troi, zburzenia Kartaginy czy Jerozolimy, na której ruinach – wzorem Jeremiasza – snuto niewesołe „żale Sarmaty nad utraconą ojczyzną”. Muzeum, jakie organizowali książęta Czartoryscy w Puławach, miało być „Świątynią pamięci” minionej Polski. Michał Ogiński, komponując swoje polonezy, jeden z nich zatytułował „Pożegnanie z ojczyzną”. Tadeusz Czacki znakomite swoje dzieło „O litewskich i polskich prawach” rozpoczynał od słów:
„Już Polska wymazana jest liczby narodów. W mieszkaniach królów, w siedliskach władzy rządowej, wije pająk pajęczynę, a puszczyk bezpiecznie na wieży gmachów spoczywając, wydaje głos ostrzeżenia”.
I dodał, że tę samą myśl wyraził sułtan Mehmed II, kiedy po zdobyciu Konstantynopola wszedł do pałacu cesarzy bizantyńskich. Jan Paweł Woronicz, aby ratować skazaną na zagładę tradycję narodową, snuł pomysł zbierania pieśni polskich, z czego zresztą później powstały „Śpiewy Historyczne” Juliana Ursyna Niemcewicza. Samuel Bogumił Linde, podejmując ogromną pracę nad Słownikiem Języka Polskiego, chciał ów język ocalić od zapomnienia. Zapewne taki był też nastrój Tadeusza Kościuszki, gdy – uwalniany z więzienia przez cara Pawła I – przyjmował odeń podarunki i w zamian za zwolnienie więzionych czy zesłanych towarzyszy broni, składał mu przysięgę na wierność.
Źródło: Stanisław Grodziski, Eligiusz Kozłowski, Polska zniewolona 1795–1806, Warszawa 1987.
Zapoznaj się z obrazem poniżej, a następnie wykonaj polecenia.
Zapoznaj się z mapą poniżej, a następnie wykonaj polecenia.
Na podstawie książki Wybitni Polacy XIX wieku. Leksykon biograficzny (Kraków 1998) lub encyklopedii przygotuj dziewięć pytań testowych o wybitnych Polakach XIX w., zawierający informację o ich losach w latach 1795–1807. Każde pytanie powinno zawierać:
zwięzłą charakterystykę postaci uwzględniającą największe dokonania;
informacje o losach danej postaci w latach 1795‑1807;
cztery propozycje identyfikacji postaci wybrane odpowiednio spośród osób występujących na poniższej liście.
Józef Bem
Dezydery Adam Chłapowski
Adam Jerzy Czartoryski
Jan Henryk Dąbrowski
Joachim Lelewel
Franciszek Ksawery Drucki‑Lubecki
Walerian Łukasiński
Julian Ursyn Niemcewicz
Józef Poniatowski