Sprawdź się
Przyporządkuj uczonych do odpowiadających im dyscyplin naukowych.
chemia, fizyka, filozofia, archeologia, historia
| Henryk Łowmiański | |
| Kazimierz Michałowski | |
| Leszek Kołakowski | |
| Marian Danysz | |
| Mieczysław Mąkosza |
Uzupełnij zdania, przeciągając podane elementy w odpowiednie miejsca.
Wiktor Bross, Romuald Marczyński, Leon Łukaszewicz, Zbigniew Religa, Janusz Groszkowski
Pierwszą udaną operację na otwartym sercu przeprowadził ......................................, najbardziej do rozwoju polskiej transplantologii przyczynił się jednak kardiochirurg ....................................... W dziedzinie elektroniki zasłynął ......................................, który prowadził badania nad półprzewodnikami. Autorem eksperymentalnego komputera EMAL był ......................................, a ...................................... kierował pracami zespołu, który jako pierwszy stworzył polski komputer XYZ.
Wskaż zdania prawdziwe i fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Instytut Literacki został utworzony przez Jerzego Giedroycia. | □ | □ |
| W 1980 r. Literacką Nagrodę Nobla otrzymała Wisława Szymborska. | □ | □ |
| „Zeszyty Historyczne” były wydawane przez Instytut im. Józefa Piłsudskiego. | □ | □ |
| Instytut Polski powstał z przekształcenia Instytutu Historycznego im. Władysława Sikorskiego. | □ | □ |
Przeczytaj poniższy tekst, a następnie wskaż dwa czynniki, które zostały uznane przez Leszka Kołakowskiego za podstawowy hamulec rozwoju nauki w Polsce.
Stenogram wystąpienia prof. Kołakowskiego podczas obchodów X rocznicy PaździernikaProszę towarzyszy, myślę, że powiedzenie, że świętujemy X‑lecie Października nie będzie zupełnie dokładne, ponieważ nie świętujemy go w nastroju specjalnie świątecznym, nie mam ochoty na odświętną wesołość w tym gronie. Niemniej jest to rocznica okrągła i zawsze przy takiej okazji nasuwa się potrzeba wspomnienia pewnych bilansów.
[…]
Jeżeli chodzi o sytuację w tej dziedzinie, która nas specjalnie może obchodzić – mianowicie w nauce, to z pewnością możemy wiele zmian zanotować, i to istotnych. Z pewnością nie ma już tego doktrynerstwa ideologicznego, które wywierało niszczący wpływ na wszelkie nauki, a w szczególności na nauki humanistyczne i na całą kulturę. Z pewnością mamy do zanotowania znaczne sukcesy w popularyzacji i upowszechnianiu kultury. Z pewnością możemy na tym koncie zysków zapisać zwiększone kontakty kulturalne ze światem. Mimo to istnieją nadal ogromne hamulce w rozwoju zarówno życia naukowego, jak i artystycznego. Tym hamulcem jest obecność pewnych dziedzin, które są obłożone nadal przeżytkiem, które nadal stanowią tabu.
(Szum – fragment trwający około jednej minuty niemożliwy do odtworzenia).
[…]
Nauka po to, żeby mogła spełniać funkcje zarówno społeczne, jak i technologiczne, do których jest powołana, musi, i jest to rzecz nie ulegająca żadnej wątpliwości, dysponować własnym biurkiem badawczym.
Nauka musi być kosztowna albo jej nie ma, szczególnie nauki eksperymentalne. A więc ubóstwo materialne nauki jest do przezwyciężenia środkami finansowymi, materialnymi. W naukach humanistycznych sytuacja nie jest inna, tu są potrzebne również nakłady, potrzebna jest swoboda, potrzebna jest swoboda stosunków międzynarodowych, której nie ma. Istnieje u nas z pewnością wartościowa produkcja naukowa i wartościowa produkcja artystyczna, jednakże wszyscy ci, którzy to znają, wiedzą, jak wiele oporu, bardzo często, pojawianie się tej produkcji wywołuje (dwa zdania niezrozumiałe).
W rezultacie więc, jak powiadam, nie mamy większych powodów do świętowania.
(Końcowy, trwający około 5 minut fragment przemówienia z powodu szumów jest niemożliwy do odtworzenia).Źródło: Stenogram wystąpienia prof. Kołakowskiego podczas obchodów X rocznicy Października. Cytat za: Wiesław Władyka, W 10. rocznicę Października ’56. Usunięcie Leszka Kołakowskiego z partii. Dokumenty i relacje, „Mówią Wieki” 8/1991.
- brak środków finansowych
- emigracja wykształconych elit
- działalność cenzury
- niewystarczające kontakty z uczonymi zagranicznymi
- podporządkowanie badań celom bieżącej polityki
Przeczytaj tekst i na jego podstawie podaj imiona i nazwiska postaci oznaczonych jako A i B. Wskaż fakty uzasadniające twój wybór.
Pierwszą manifestacją nowych prądów, wyprzedzającą i przemiany polityczne, i nową organizację kinematografii, było skromne Pokolenie (1955) nikomu nie znanego A. […]
Wielkie obietnice spełnił A już następnym filmem, Kanałem (1956), który był bezspornym zwycięstwem jego widzenia świata. Poważnie stawiając sprawę Powstania Warszawskiego reżyser zdawał sobie sprawę, że rodziny i towarzysze 250 000 poległych będą się domagać prostego hołdu dla ich bohaterstwa. […]
Po paru filmach dokumentalnych (stojących zresztą na pograniczu fabuły) zadebiutował B na dobre Człowiekiem na torze (1956), pierwszym filmem o istocie „błędów i wypaczeń” minionego okresu.
Następny film B Eroica był żarliwym głosem w dyskusji o Powstaniu Warszawskim i jego skutkach. Jeszcze dalszy od bezkrytycznej gloryfikacji bohaterstwa, ironiczny aż po tytuł, film był czymś pośrednim między rozdrapywaniem ran a pożyteczną kuracją wstrząsową. Bolesną drwinę łagodziło, że nie była to krytyka kogoś z zewnątrz.Cytat za: Jerzy Płażewski, Historia filmu dla każdego (1895–1980), Warszawa 1986, s. 215–217.
(Wpisz imię i nazwisko postaci).
Postać oznaczona jako A to ...........................
Postać oznaczona jako B to .........................
Wyjaśnij, jaki wpływ na rozwój filozofii miały poglądy przedstawione w poniższym źródle.
W wielkiej rodzinie nauk filozofia zajmuje pozycję szczególną. Tworząc podstawy światopoglądowe i metodologiczne wszelkiego działania ludzkiego, rozwój filozofii wiąże się bezpośrednio z walką społeczną ludzi, kształtując ideologiczną stronę tej walki. Wiąże się on ściśle z działalnością naukową ludzi, określając jej charakter i kierunek. Rzecz zrozumiała, że walka dwóch obozów znajduje dziś swoje szczególnie jaskrawe odbicie właśnie w dziedzinie filozofii […], w tej dziedzinie wre szczególnie ostra walka ideologiczna. Klasy społeczne są głęboko zainteresowane w upowszechnieniu takiej ideologii, która – odbijając interesy tych klas – służy ich obronie. Ideologia, która opanowała masy, staje się – wedle słów Marksa – potęgą materialną. Walka proletariatu przeciw burżuazji jest też między innymi walką filozofii proletariackiej przeciw burżuazyjnej, filozofii konsekwentnie materialistycznej przeciw idealistycznej. Walka więc dwóch obozów politycznych – obozu pokoju i wojny, obozu socjalizmu i imperializmu – to jednocześnie walka dwóch obozów w filozofii: obozu materializmu i idealizmu. Toczy się ona w skali międzynarodowej.
Cytat za: „Myśl Filozoficzna” 1951, s. 284–285.
Rozstrzygnij, czy tekst źródłowy załączony jako źródło A dotyczy tego samego filmu co plakat oznaczony jako źródło B. Uzasadnij odpowiedź.
Źródło A
Śmieszna i żałosna figura pana Piszczyka, który w powojennym chaosie dopuszcza się wręcz przestępstw z chęci zysku, a w okresie „błędów i wypaczeń” nawet robi na kolegów polityczne donosy, jest symbolem lokajstwa, nie potrzebującego bynajmniej zewnętrznego przymusu, Piszczyk jest dlatego oryginalny, że dążąc nielojalnymi drogami do powodzenia chciał nie tylko pieniędzy czy stanowiska, ale pewnych wartości materialnych: najpierw ułańskiego munduru, renomy podchorążego z konspiracji, potem „pleców” w stosunkach urzędowych, szachowania bliźnich stosunkami z partyjnym personelem.
Cytat za: Jerzy Płażewski, Historia filmu dla każdego (1895–1980), Warszawa 1986, s. 215–217.
Źródło B
Rozstrzygnij, czy plakat przedstawiony jako źródło A mieści się w konwencji artystycznej opisanej w źródle B. Uzasadnij odpowiedź.
Źródło A
Źródło B
Nowe perspektywyW roku 1955 zorganizowano dwie wystawy o podstawowym w dziejach sztuki polskiej znaczeniu. W Krakowie, w Domu Plastyków urządzono wystawę tzw. Grupy Młodych Plastyków, w której udział wzięli zresztą nie tylko młodzi. Była to próba nie tyle odrodzenia, co ujawnienia nurtu „młodej plastyki”, o różnych orientacjach. Dominował kierunek surrealizmu – zwłaszcza w dziełach Kazimierza Mikulskiego i Jerzego Skarżyńskiego. Prace Marii Jaremianki, kształtowane z nakładanych warstwowo półprzepuszczalnych form, oraz Jonasza Sterna skłaniały się ku abstrakcji. Tadeusz Kantor stworzył cykl „obrazów metaforycznych”. Malarstwo Tadeusza Brzozowskiego zmierzało od form fantastycznych figur, określanych linią, do starannie opracowanej płaszczyzny malarskiej, stanowiącej konkretyzację języka form, plam barwnych, ich kształtów i faktury, wzajemnych stosunków, związków z formą linearną, tworzącą jak gdyby unerwienie obrazu.
Źródło: Nowe perspektywy. Cytat za: Janusz Kębłowski, Dzieje sztuki polskiej. Panorama zjawisk od zarania do współczesności, Warszawa 1987, s. 208–209.