Marcin Nowiński Pojęcie bezpieczeństwa międzynarodowego w prawie europejskim i międzynarodowym w kontekście uprawnień służb specjalnych

(…) bezpieczeństwo narodowe (ang. national security) najczęściej rozumiane jest jako jedna z podstawowych funkcji każdego państwa, która obejmuje problematykę przeciwstawienia się wszelkim oraz wewnętrznym dla istnienia oraz rozwoju narodu i państwa. Państwo w trosce o własne bezpieczeństwo narodowe ustala zbiór wartości wewnętrznych, które jego zdaniem powinny być chronione przed zagrożeniami. Bezpieczeństwo narodowe postrzegane jest zatem jako zdolność narodu (państwa) do obrony terytorium i wartości. Termin „bezpieczeństwo narodowe” zawiera w sobie zatem te aspekty, które w kontekście art. 72 nazywane są „bezpieczeństwem wewnętrznym”, chociaż intuicyjnie wydaje się pojęciem szerszym, i dotyczy również kwestii bezpieczeństwa w aspekcie militarnym.

pojęcie Źródło: Marcin Nowiński, Pojęcie bezpieczeństwa międzynarodowego w prawie europejskim i międzynarodowym w kontekście uprawnień służb specjalnych, [w:] Uprawnienia służb specjalnych z perspektywy współczesnych zagrożeń bezpieczeństwa narodowego: wybrane zagadnienia, red. Piotr Burczaniuk, Warszawa 2017, s. 4.

Bogdan Zdrojowski Istota bezpieczeństwa państwa

Niektórzy autorzy podają zamknięty podział bezpieczeństwa państwa, precyzując bardzo liczny rejestr rodzajów przedmiotowych bezpieczeństwa narodu (państwa):
– polityczne (suwerenność państwa, niezakłócone funkcjonowanie jego instytucji politycznych);
– militarne (przeciwdziałanie zagrożeniom użycia siły militarnej);
– społeczne (przetrwanie, dobrobyt i zrównoważony rozwój społeczeństwa);
– ekologiczne (zachowanie środowiska w stanie niezakłóconym);
– ekonomiczne (energetyczne, surowcowe, żywnościowe, finansowe);
– powszechne (zdrowie, ratownictwo, ekologia, edukacja, gospodarka, opieka społeczna, prawo, psychologia, ochrona sanitarna i weterynaryjna);
– publiczne (ochrona porządku prawnego, norm i obyczajów oraz instytucji i urządzeń publicznych) – często łączone lub utożsamiane z porządkiem publicznym, autor też uważa, że porządek publiczny zawiera się w bezpieczeństwie publicznym;
– ideologiczne – można wyodrębnić lub zaliczyć do politycznego i kulturowego (ukształtowanie i utrwalenie wspólnoty światopoglądów w dążeniu do osiągnięcia celów narodowych, przeciwdziałanie ideologiom skrajnym, ochrona przed koncepcjami działań wrogich interesom narodowym);
– kulturowe – utrwalenie i pielęgnacja tożsamości narodowej, przeciwdziałanie osłabianiu spójności narodowej, to osłona wartości kulturowych, takich jak: język, religia, zwyczaje, tradycja, literatura, filozofia, ideologia, materialne dobra kultury.

istota Źródło: Bogdan Zdrojowski, Istota bezpieczeństwa państwa, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis” 2019, nr 9(3), s. 58.

Małgorzata Czuryk, Katarzyna Dunaj, Mirosław Karpiuk, Krzysztof Prokop Bezpieczeństwo państwa: zagadnienia prawne i administracyjne

Wśród zadań prezydenta określonych w art. 126 ust. 2 konstytucji na pierwsze miejsce zostało wysunięte czuwanie przez prezydenta nad przestrzeganiem konstytucji. Realizując owo zadanie, prezydent może zgłosić do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie zgodności ustawy z konstytucją, nie tylko w trybie kontroli następczej, ale również jako jedyny podmiot uprawniony do wszczęcia postępowania przed Trybunałem prewencyjnym (art. 122 ust. 3). Jako strażnik konstytucji prezydent może również zgłosić wniosek wstępny o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej Prezesa Rady Ministrów lub ministra (art. 156 ust. 2). Realizując kompetencje z zakresu stania na straży konstytucji, prezydent stanowi ważną gwarancję bezpieczeństwa politycznego Rzeczypospolitej Polskiej. Szczególne znaczenie odgrywa możliwość wszczęcia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie zbadania zgodności celów lub zgodności działania partii politycznych z konstytucją (art. 191 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 188 pkt 4 konstytucji). Podstawą wszczęcia postępowania może być zwłaszcza naruszenie art. 13 konstytucji. Przepis ten zakazuje istnienia partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa. W kontekście gwarantowania bezpieczeństwa politycznego przez prezydenta należy ponadto wskazać na możliwość wprowadzenia stanu wyjątkowego ze względu na zagrożenie konstytucyjnego ustroju państwa (art. 230 konstytucji).

czuryk Źródło: Małgorzata Czuryk, Katarzyna Dunaj, Mirosław Karpiuk, Krzysztof Prokop, Bezpieczeństwo państwa: zagadnienia prawne i administracyjne, Olsztyn 2016, s. 32–33.

Karolina Olak, Antoni Olak Współczesne rozumienie bezpieczeństwa narodowego

Bezpieczeństwo narodowe często jest utożsamiane z bezpieczeństwem państwa, ponieważ wywodzi się z egzystencjalnych potrzeb ludzkich społeczności zorganizowanych w państwa. Jest to jednak uproszczenie, ponieważ w państwach wielonarodowych interesy niektórych narodów nie muszą być zgodne z interesami narodu tytularnego i państwa. Zatem bezpieczeństwo narodowe to ochrona wewnętrznych wartości jednostki, każdej grupy społecznej, narodu i państwa oraz zapewnianie warunków do realizacji zadań wynikających z tych wartości. Winno ono zapewnić m.in. ochronę takich wartości, jak: przeżycie ludności, system społeczno‑gospodarczy, panującą ideologię, prestiż państwa w środowisku międzynarodowym, interesy własnych obywateli za granicą, postęp gospodarczy, standard życia ludności itd. Terminy bezpieczeństwo państwa i bezpieczeństwo narodowe uwzględniają różnorodne czynniki natury wewnętrznej, jak i zewnętrznej (międzynarodowej). Stosunkowo często oba terminy traktowane są jako synonimy, podczas gdy bezpieczeństwo narodowe jest pojęciem szerszym. O ile bowiem bezpieczeństwo państwa sugeruje koncentrowanie się przede wszystkim na bezpieczeństwie państwa jako instytucji, to definiowane tu „bezpieczeństwo narodowe” w większym stopniu akcentuje ochronę interesów nie tylko państwa jako nie tylko całości, lecz także społeczeństwa i jego części składowych, w tym jednostek.

olak Źródło: Antoni Olak, Karolina Olak, Współczesne rozumienie bezpieczeństwa narodowego, „Acta Scientifica Academiae Ostroviensis” 2016, nr 7 (1), s. 478.