Przypomnij sobie, co jest – według Vica – dostępne poznaniu. Jaka jest rola genezy w procesie poznawczym?

G. Vico uważał, że człowiek może poznać tylko to, co sam wytworzył, bowiem kluczową rolę w procesie poznawczym odgrywa znajomość początków danej rzeczy lub zjawiska. W przypadku przedmiotów badawczych w obrębie przyrody wiedzę taką może mieć tylko jej stwórca – Bóg. Człowiek może jedynie, dzięki obserwacji i eksperymentowi, próbować imitować naturalne procesy przyrodnicze, jednak nigdy nie będzie miał wiedzy pełnej. Co innego np. konstrukcje wytworzone przez człowieka, takie jak obiekty geometryczne, język, literatura czy prawa – te człowiek może badać i w pełni je poznawać, ponieważ sam je wytworzył.

Przypomnij sobie, jakie epoki w dziejach wyodrębnił Vico i co je charakteryzowało.

Wizja dziejów Vico ma charakter cykliczny, jednak powtarza się tylko ogólna struktura rozwoju historycznego, a nie zdeterminowany ciąg wypadków. Ludzka cywilizacja zaczyna się zawsze od epoki religii, a kończy na epoce nauki, wytwarzając po drodze poszczególne typy ludzkiej mentalności: od prymitywnej, posługującej się językiem zmysłów, namiętności i wyobraźni, do refleksyjnej i sceptycznej, ale oderwanej od swych żywotnych źródeł i skazanej przez to na wyjałowienie i degenerację. Co, ciekawe, według Vica motorem dziejów nie jest rozum ludzki, wytyczający cele do realizacji, lecz uczucie trwogi, naturalne potrzeby oraz namiętności człowieka. To one właśnie znajdują wyraz w obyczajach, religii i prawie stanowionym, które wyrasta z prawa zwyczajowego, odzwierciedlającego ludzką naturę na danym etapie rozwoju.

Sztuka była uważana przez Vica za najważniejszy wskaźnik rozwoju mentalności ludzkiej.

Zdaniem filozofa wytwory kultury, takie jak mity, poezja, eposy i inne formy literackie, a także inne formy sztuki wyrażające ludzkie uczucia – w najwierniejszy i najbardziej adekwatny sposób odzwierciedlają ludzkiego ducha. Zawierają też wzorce moralne o wielkiej sile emocjonalnego oddziaływania, które kształtują dany historyczny typ społeczeństwa. Wielka wartość sztuki w poznaniu historycznym wynika także z jej wartości ludowej, ponieważ jest skarbnicą tzw. ludowej mądrości, tradycji.

Czy myśl filozoficzna Vico została doceniona jeszcze za jego życia?

Dzieła Vica docenili dopiero filozofowie późniejszych epok. Inspirująca rola Vica dla późniejszych pokoleń polegała na tym, że ahistorycznemu podejściu do badania człowieka i form jego zbiorowego życia przeciwstawił on metodę podkreślającą wagę historii i tradycji kulturowej w tego rodzaju dociekaniach, że indywidualizmowi przeciwstawił koncepcję człowieka jako istoty społecznej, a utopijnemu racjonalizmowi – postulat badania przedrefleksyjnych form świadomości zbiorowej (mit i poezja) jako najwłaściwszych przekaźników prawdy o człowieku. Pisma Vica docenili m.in. Hegel, Nietzsche, Croce.