Sprawdź się
Wyjaśnij, w jaki sposób nowe pojęcia religijne determinowały ekspansję arabską.
Arabowie przed islamem. Narodziny nowej religiiFath w dosłownym tłumaczeniu znaczy „otwarcie”. Sam termin wskazuje na całą filozofię rozprzestrzeniania się islamu, język bowiem jest przecież odzwierciedleniem myśli i intencji, które według nas wysuwają się na cele w takim czy innym przypadku. Określenie fath to skrót myślowy od określenia ifitah dar al‑harb, czyli „otwieranie [bram] domu wojny” i wiąże się ściśle z wprowadzonym przez prawo muzułmańskie podziałem świata na dar al‑islam i dal al‑harb. (…) Bernard Lewis twierdzi, że nie były one postrzegane jako podbój w zwykłym sensie zdobyczy terytorialnych, ale jako obalenie niewiernych reżimów i niemających legitymacji hierarchii. Było to „otwieranie” ludzi na nowe objawienie.
Źródło: M.M. Dziekan, Arabowie przed islamem. Narodziny nowej religii, [w:] Bizancjum i Arabowie. Spotkanie cywilizacji VI-VIII wiek, red. P. Filipczak, T. Wolińska, Warszawa 2015, s. 62.
Rozstrzygnij, czy obraz przedstawia przysięgę, opisaną w tekście. Odpowiedź uzasadnij.
Przysięga w ramach prekariumGdy z dnia na dzień cierpiałem nędzę i daremnie szukałem wszędzie pracy dla zarobku, wówczas zwróciłem się do dobroci waszej łaskawości, abyście okazali pomoc przez oddanie mi na prawie prekaryjnym ziemi do uprawy w miejscowości waszej (…) Dlatego też w tym moim akcie prekaryjnym uroczyście przyrzekam nigdy w żadnym czasie z powodu tych ziem nie okazać wam jakiegokolwiek sprzeciwu ani też uczynić jakiegoś uszczerbku (…) Dziesięciny zaś, ciężary lub podatki, jak to w zwyczaju u kolonów, przyrzekam uiszczać corocznie. Gdybym zaś, niepomny na wszystkie przyrzeczenia wyrażone wyżej w tym moim akcie prekaryjnym, usiłował je złamać w najmniejszym stopniu przez swą krnąbrność, przysięgam na Boga i królestwo pana naszego najsławniejszego (…) króla, będziecie mieć pełne prawo wypędzić mnie ze wspomnianych ziem i rozporządzić się nimi na nowo według swego prawa, jak być powinno.
Źródło: Przysięga w ramach prekarium, [w:] Wiek V-XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, red. M. Sobańska-Bondarczuk, S.B. Lenard, Warszawa 1999, s. 215.
Uzasadnienie:
Rozstrzygnij, czy przewidywania niemieckich elektorów sprawdziły się.
Koniec Wielkiego BezkrólewiaKiedy po śmierci Ryszarda z Kornwalii (1272) zdecydowano się w Niemczech przystąpić do wyboru króla, Przemysł Ottokar począł zabiegać o koronę. W interesie książąt Rzeszy nie leżało jednak oddawanie jej najpotężniejszemu spośród siebie. Toteż w elekcji przeprowadzonej 29 września 1273 r. został wybrany na króla jeden ze skromniejszych feudałów niemieckich, landgraf górnej Alzacji – Rudolf z Habsburga. (…) Elektorzy nie przypuszczali więc, aby było go stać na rządy silnej ręki i rewindykację obszarów oraz uprawnień zdobytych przez nich nie zawsze w drodze legalnej.
Źródło: Koniec Wielkiego Bezkrólewia, [w:] T. Manteuffel, Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 1998, s. 307.
Uzasadnienie:
Wskaż wspólną cechę opisanych wystąpień.
Bunt „pastuszków”Prestiż władzy królewskiej utrzymywał pokój pomiędzy antagonistycznymi klasami społeczeństwa. Kiedy jednak wiosną 1251 r. rozeszła się wieść o klęsce krucjaty Ludwika IX w Egipcie, doszło do poważnych zamieszek w kraju. Ludność chłopska, pod hasłem wyzwolenia króla z niewoli i odzyskania utraconej Jerozolimy, łączyła się w bandy popularnie nazywane pastuszkami (…). A że zaczęły one przejawiać tendencje zarówno antykościelne, jak antyfeudalne, ściągnęły przeciwko sobie represje regentki. Jak wiele innych, tak również i ten ruch niezadowolenia został utopiony w potokach krwi.
Źródło: Bunt „pastuszków”, [w:] T. Manteuffel, Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 1998, s. 210.
Powstanie na żuławach flandryjskichHasła obalenia przywilejów szlachty i duchowieństwa oraz przekazania ziemi na własność ludności pracującej, kolportowane wśród chłopów niezadowolonych z istniejącego stanu rzeczy, znalazły żywy oddźwięk na terytorium żuław flandryjskich. Tamtejsze żyzne grunty zostały przecież wydarte morzu i zmeliorowane dzięki ciężkiej pracy chłopów osiadłych na tych terenach. Toteż kiedy do dotychczasowych obciążeń miała dojść kontrybucja na rzecz Francji, przerzucona przez miejscowych feudałów na barki chłopstwa, doszło w 1323 r. do wybuchu powstania.
Źródło: Powstanie na żuławach flandryjskich, [w:] T. Manteuffel, Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 1998, s. 287.
Zapoznaj się z tekstami źródłowymi i wykonaj kolejne polecenia.
Źródło 1
Osady służebne
Część chłopów nie składała danin albo przynajmniej obciążona była nimi w mniejszym wymiarze, ale za to służyła księciu i jego państwu swoimi specjalnymi umiejętnościami: to byli mieszkańcy tak zwanych wsi służebnych. Ich specjalności odzwierciedlają nazwy kilkuset miejscowości w dzisiejszej Polsce, takich jak Grotniki (gdzie wyrabiało się groty), Złotniki, Łagiewniki, Kuchary, Kobylniki (gdzie zajmowano się hodowlą koni), Strzelce, Szewce, Psary czy Sokolniki (…).Cytat za: A. Nowak, Dzieje Polski. Tom I do 1202. Skąd nasz ród, Wydawnictwo Biały Kruk, Kraków 2014, s. 274.
Źródło 2
Mir książęcy Co więc mieli z tego państwa „zwykli chłopi”? Poza ochroną militarną przed obcym najazdem i porwaniem w niewolę, mieli zapewniony „mir książęcy”. Mir – czyli pokój. Autorytet władcy i jego realny system administracyjno‑wojskowy, oparty na sieci grodów, zapewniać miał spokój na szlakach komunikacyjnych i na targach, bezpieczeństwo posiadanego dobytku i nieruchomości oraz sprawiedliwość w przypadku wynikających konfliktów. Zarówno w sprawach karnych, jak i w sporach majątkowych tę sprawiedliwość miał wymierzać w grodzie reprezentant władzy książęcej: kasztelan albo sędzia. (…) Państwo ograniczało w ten sposób zemstę rodową, niekontrolowaną przemoc zastępowało kontrolowaną i ograniczoną. Przemoc miał także ograniczać partner państwa – Kościół: swoją nauką moralną, swym oddziaływaniem duchowym. I ono opierało się w sensie instytucjonalnym na systemie grodowym, gdyż to w grodach powstawały pierwsze świątynie (…).
Cytat za: A. Nowak, Dzieje Polski. Tom I do 1202. Skąd nasz ród, Wydawnictwo Biały Kruk, Kraków 2014, s. 274.
Na podstawie obu źródeł wyjaśnij, dlaczego rekonkwista była procesem stopniowym.
Charakter walk chrześcijan z muzułmanami na Półwyspie IberyjskimW walce prowadzonej przez chrześcijan z Maurami stosowano system wypraw łupieskich (tzw. algarad). Ich celem było nękanie przeciwnika drogą jak największego pustoszenia kraju. Na skutek zastosowania tej taktyki szeroki pas ziem pogranicznych uległ całkowitemu wyludnieniu (…). W miarę sukcesów ofensywy chrześcijańskiej pas ten przesuwał się coraz bardziej na południe, a jego partie północne podlegały kolonizacji.
Źródło: Charakter walk chrześcijan z muzułmanami na Półwyspie Iberyjskim, [w:] T. Manteuffel, Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 1998, s. 230.
Podaj stosowaną w historiografii nazwę wydarzenia, z którym związane są źródła.
Stosowana w historiografii nazwa wydarzenia łączącego powyższe źródła to ............ ................ .
Podaj miejsce i datę roczną opisanej bitwy.
Opis starcia zbrojnegoPoczątkowo Mamaj uderzył na wojska moskiewskie, zmuszając lewe skrzydło wojsk Dymitra do cofnięcia się. Wtedy Tatarzy, chcąc wykorzystać chwilowy sukces, rzucili swoje główne siły do złamania lewego skrzydła moskiewskiego. W tym momencie Dymitr niespodziewanie uderzył swoim pułkiem odwodowym na tyły Tatarów, a lewe skrzydło i centrum wojsk moskiewskich przeszło do kontrnatarcia. Atakowani z dwóch stron Tatarzy zostali rozbici i ratowali się ucieczką. Na wieść o klęsce Tatarów idące im z pomocą wojska litewskie pod wodzą Jagiełły i riazańskie pod wodzą Olega wycofały się.
Źródło: Opis starcia zbrojnego, [w:] K. Bazylow, Dzieje Rosji, t. I, Warszawa 1983, s. 134.
Miejsce bitwy to ................ ............ .
Data roczna to ............ rok.
Podaj nazwę dynastii przedstawionej w źródle.
Dynastia przedstawiona na źródle to ........................ .
Na podstawie powyższych źródeł wskaż prawdziwe stwierdzenia.
- Przedstawiona dynastia panowała na ziemiach, należących wcześniej do Karola Łysego.
- Konstancja z Arles była synową Hugona Wielkiego.
- Robert I Burgundzki był szwagrem Anny Jarosławówny.
Odwołując się do elementów graficznych, wyjaśnij, w jaki sposób Kościół chciał docierać z przesłaniem nauki Chrystusa do niepiśmiennej ludności Europy.
