Sprawdź się
Przyjrzyj się poniższej mapie, a następnie wykonaj polecenie.
Zaznacz odpowiednie miejsce w tabeli, jeżeli daną informację można ustalić na podstawie mapy.
W 150 r. grecki uczony Klaudiusz Ptolemeusz (ok. 100–178) napisał dzieło Geografia. Uwzględnił w nim ponad 8 tys. znanych ówcześnie lokalizacji. | □ |
Świat według Ptolemeusza rozciągał się od Wysp Kanaryjskich na zachodzie do Korei na wschodzie. | □ |
Według Ptolemeusza Islandia była najbardziej wysuniętym na północ punktem na świecie. | □ |
Ptolemeusz i jemu współcześni, jak również wiele następnych pokoleń, nie zdawali sobie sprawy z istnienia Ameryki. | □ |
Ptolemeusz prawdopodobnie sporządził mapy do Geografii, jednak nigdy nie zostały one odnalezione. Pierwsza znana mapa uwzględniająca jego ustalenia powstała w Bizancjum ponad tysiąc lat po śmierci uczonego. | □ |
Autor Geografii określił wielkość Ziemi oraz wyznaczył współrzędne geograficzne miejsc, o których istnieniu wiedział i które uznał za ważne. | □ |
W IX w. dzieło Ptolemeusza zostało przetłumaczone na język arabski. Korzystał z niego m.in. perski matematyk, astronom, geograf i kartograf Muhammad ibn Musa al-Chuwarizmi. | □ |
Geografia została przetłumaczona z greki na łacinę dopiero w 1407 r. i stała się prawdziwą sensacją w Europie. Chociaż stosunkowo szybko wyliczenia matematyczne Ptolemeusza (oparte na obserwacjach nieba) okazały się błędne, jego wskazówki na temat wyznaczania współrzędnych geograficznych i ustalenia dotyczące wielkości poszczególnych miejsc wpłynęły na rozwój europejskiej kartografii. Średniowieczni kartografowie nie opierali się bowiem na matematycznych obliczeniach, wielkość poszczególnych państw na mapach była określana na podstawie znaczenia politycznego danego kraju oraz wyobrażeń autorów i ich zleceniodawców. | □ |
Ustalenia Ptolemeusza były najdokładniejsze w odniesieniu do basenu Morza Śródziemnego. | □ |
Według Ptolemeusza Cejlon (Taprobane) – jedna z największych wysp Oceanu Indyjskiego, współcześnie stanowiąca jednocześnie państwo Sri Lankę – była znacznie większa niż w rzeczywistości. | □ |
Z Sarmacji wywodziła się szlachta Rzeczypospolitej. | □ |
Starożytni Rzymianie najprawdopodobniej korzystali z informacji zawartych w Geografii i map narysowanych na jej podstawie przy rozszerzaniu swoich wpływów w kierunku Indii. | □ |
Zapoznaj się z fragmentami opracowania historycznego i sformułuj hasła klucze, które twoim zdaniem najlepiej oddają ich treść. Porównaj swoje odpowiedzi z tymi, które zaproponował autor tekstu.
Indeks dolny Źródło: Janusz Maciejewski, Sarmatyzm jako formacja kulturowa (geneza i główne cechy wyodrębniające), w: Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja, 16, 1974, 4, 13−42. Indeks dolny koniecŹródło: Janusz Maciejewski, Sarmatyzm jako formacja kulturowa (geneza i główne cechy wyodrębniające), w: Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja, 16, 1974, 4, 13−42.
Przeczytaj tekst i wykonaj polecenia znajdujące się poniżej.
Zapoznaj się z tekstem i wykonaj polecenia znajdujące się poniżej.
Wywód jedynowłasnego państwa świata […] w którym pokazuje […] że nastarodawniejsze w Europie Królestwo Polskie lubo Scytyjskie, samo tylko na świecie ma prawdziwe sukcesory Jadama, Seta i Jafeta [synów Noego]Znać jako wszytek świat znał kiedyś tego Polacha, przodka naszego, za wielkiego Bogusta abo Augusta, iż wszytko cokolwiek ma naznaczniejszego, na ućciwość jemu od niego przezywa: jako niebiosa i zawiasy ziemie „poli”, wielkie części świata „plagae” (jakoby „polagae” miasto „polakowe”) […] Nuż morze „pelagus” miasto „polacus” [...] Bogini wojen „Pallas” miasto „Połosz” (od położenia wojsk abo nieprzyjaciół na placu), możny abo potężny „pollens”, wielki plac „pollex” […] plac najpyszniejszy miasta Rzymu „Palatius mons” to jest „Polacka góra” […].
Iż cisnąc się Grekowie pod nieśmiertelną sławę Polacha abo z grecka Hellecha, przodka naszego, pierwotnie w Azyjej „Olan” abo z grecka „Hellen” rzeczonego, radzi nie radzi Hellecha synem Jafetowem być wyznawają a Hellena Deukalionowym czynią […] A że to jeden beł po polsku Polach, a po grecku Hellech, tem śladem łacno dość greckiego odcięcia litery „P” od Hellecha, że ich Homer często zowie Panellenes i Panachaes, jakoby paniętami panów polskich Polacha VIII, pana świata potomków: że z nich Grekowie początek swój wzięli. Stądże między inszemi Miechowita z Długoszem jedenże nasz początek z Grekami pokazują […] w tem iście prawdziwy, że Pelasgowie w Greki obróceni płód polski beli, pierwotnie „Polaczkami” nazwani. […]
Pewna rzecz jest, że Biały Orzeł niedługo znowu przez wszystek świat skrzydła swe rozciągnie, gdy któryżkolwiek król polski abo akwiloński, Turki podbiwszy, tron abo Majestat Świata z Polski do Syryjej przeniesie i tam go na Górze Libańskiej, gdzie się beł począł i skąd go tu do nas Polach przodek nasz przeniósł, postanowi. Na którem z następcami swemi aż do skończenia świata, znowu jak przedtem, w Azyjej, Afryce i Europie (jeżeli nie szerzej) panować będzie.
Obejrzyj ilustrację i wykonaj polecenia.
Zapoznaj się z opisem ilustracji i wykonaj polecenia.
Ilustracja przedstawia półnagiego mężczyznę, który prowadzi bydło. Przed nim stoi trzech mężczyzn w togach. Trzymają ruloniki papieru i mocno gestykulują w stronę pierwszego mężczyzny. Za nimi jest żołnierz w stroju rzymskim oraz inni ludzie.