Sprawdź się
Teksty do ćwiczeń
Aspekty mituOgólnie biorąc, można powiedzieć, że mit taki, jakim żyją społeczności archaiczne, 1. jest Historią działalności Istot Nadnaturalnych; 2. Historia ta uznawana jest za absolutnie prawdziwą (ponieważ odnosi się do faktów) i świętą (ponieważ jest dziełem Istot Nadnaturalnych); 3. mit ten odnosi się zawsze do „stworzenia”, opowiada, jak coś zaczęło istnieć lub jak uzasadnione zostały pewne zachowania, instytucje, sposób pracy; zapewne dlatego właśnie mity są paradygmatami wszelkiej znaczącej działalności człowieka; 4. znając ten mit, znamy „początek” rzeczy, a co za tym idzie, jesteśmy w stanie panować nad rzeczami, kierować nimi według naszego uznania; przy czym nie chodzi tu o wiedzę „powierzchowną”, „abstrakcyjną”, ale o wiedzę, którą „żyjemy” – bądź to uroczyście recytując mit, bądź to odprawiając rytuał, którego mit jest uzasadnieniem; 5. w taki czy inny sposób „żyjemy” mitem, w tym sensie, że stanowi on dominującą nad nami świętą potęgę sławiącą wydarzenia, które przypominamy i ponawiamy.
„Życie” mitami stanowi zatem doświadczenie naprawdę „religijne” […]. Jego „religijność” polega na tym, że ponawiane są legendarne, intrygujące i znaczące wydarzenia […]; przestajemy istnieć w świecie zwykłym i przenikamy do świata uwznioślonego, przepojonego obecnością Istot Nadnaturalnych. Nie chodzi tu bowiem tylko o wspominanie wydarzeń mitycznych, lecz o ich ponowienie. […] Oznacza to również, że […] żyjemy […] w czasie zaczątkowym, w którym zdarzenia miały miejsce po raz pierwszy. Właśnie dlatego można mówić o „wielkim czasie” mitu: jest to bowiem czas niezwykły i święty […]. Jednym słowem, mity uczą nas, że świat, człowiek i życie mają swój początek – historię nadnaturalną – i że historia ta jest dla nas cenna, znacząca i pouczająca. […]
Mit […] nie jest wyjaśnieniem zaspokajającym potrzebę zainteresowań naukowych, ale narracją, w której zmartwychwstaje pradawna rzeczywistość, narracją opowiadaną dla zaspokojenia głębokich potrzeb religijnych, uzasadnienia dążeń moralnych, […] wyjaśnienia twierdzeń czy nawet wymogów praktycznych. […] Mit jest więc żywotnym składnikiem cywilizacji ludzkiej; nie jest czczym opowiadaniem, ale aktywną, stale działająca siłą. […] Jest […] dokumentem pierwotnej wiary i mądrości moralnej…
Źródło: Mircea Eliade, Aspekty mitu, tłum. P. Mrówczyński, Warszawa 1998, s. 23–25.
MitIstotę mitu wyznaczały nie poszczególne jego składniki, ale sposób ich powiązania w znaczącą całość; światopogląd pierwotny wyrażał się przede wszystkim w jego ogólnej strukturze, która miała oddawać budowę świata. Struktura owa, a nie konkretny sposób jej werbalizowania, decydowała o tożsamości mitu. Mit występował zwykle w wielu wersjach, jednakże jeśli każda z nich kodyfikowała elementy wiary obowiązujące w danej społeczności, nie można traktować jednego wariantu jako prawdziwego, głównego czy autentycznego, gdyż każda z wersji pełniła funkcje religijne, poznawcze i światopoglądowe właściwe mitowi w ogólności.
Źródło: Michał Głowiński, Mit, [w:] M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław 1988, s. 288.
Opisz, czy elementy uwypuklone przez Mirceę Eliadego w jego definicji mitu można połączyć z wybranymi funkcjami mitu wyróżnianymi w definicji socjologicznej? Odpowiedź uzasadnij.
Wyjaśnij, dlaczego u ludów prymitywnych według Eliadego mity były przedstawiane w szczególnych okolicznościach.
- Nazwa kategorii: Definicja etnoreligijna [br]Mircei Eliadego
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii: Koniec elementów należących do kategorii Definicja etnoreligijna [br]Mircei Eliadego
- Elementy należące do kategorii Definicja etnoreligijna [br]Mircei Eliadego
Mircea Eliade podkreślał związek mitu ze sferą sacrum. Napisz, czy mit może dotyczyć też sfery pozareligijnej? Odpowiedź uzasadnij.
Opisz, jaką funkcję mitu Eliade uważa za najważniejszą i dlaczego.
Mircea Eliade wymienia trzy cechy mitu. W micie o Asklepiosie wskaż cechy, które opisuje Eliade. Zapisz wniosek wynikający z twoich ustaleń.
Co wyjaśnia mit o Glaukosie, Kirke i Sylli? Napisz krótką odpowiedź, w której wytłumaczysz, jaką wiedzę przekazywał Grekom ten mit.
Mitologia. Wierzenia i podania Greków i RzymianGdy morze jest spokojne i błękitnieje nad nim pogoda, wypływa na powierzchnię Glaukos i rozgląda się smutno, jakby czegoś szukał. Był on niegdyś prostym rybakiem. Razu pewnego zauważył, że ryby, które woda wyrzuca na brzeg, nabierają nowych sił i wkrótce znów uciekają do morza. Pomyślał, że chyba trawa na tym wybrzeżu ma jakieś dziwne właściwości, i natychmiast jej skosztował. Gdy to uczynił, ogarnęła go nagle nieprzezwyciężona ochota rzucić się w morze i pozostać tam na zawsze. Fale rozstąpiły się pod nim i młody rybak został bożkiem morskim. Wtedy ujrzał piękną Skyllę, jak siedząc na skale pośród wód czesała złote włosy. Zakochał się i prosił o jej rękę. Skylla jednak, nie wiadomo dlaczego, nie chciała wyjść za Glaukosa. Nieszczęśliwy bożek udał się do czarownicy KirkeKirke, aby mu dała taki napój, który by serce Skylli zjednał dla niego. Ale że był niezwykle piękny, Kirke sama się w nim zakochała i robiła wszystko, żeby zapomniał o swej Skylli. W końcu, dotknięta obojętnością młodzieńca, dała mu żądany napój. Glaukos wylał go do źródła, w którym Skylla zawsze się kąpała. Ledwo nimfa weszła do wody, gdy otoczyły ją zewsząd szkaradne potwory. Chce uciekać, lecz widzi, że one ciągną się za nią. Przerażona rzuca się do morza ‒ potwory nie odstępują: oblepiły jej ciało, jakby do niego przyrosły. W istocie przyrosły. Czarami złośliwej Kirke została biedna Skylla zamieniona w straszydło morskie. Okropna to była poczwara: miała dwanaście łap drapieżnych, sześć karków, a na każdym łeb sprośny, w każdej zaś paszczy trzy rzędy zębów. Osiadła na wybrzeżu Sycylii, w jaskini skalnej, nad którą latem i zimą wisiała gęsta chmura, nigdy nie ozłocona promieniem słońca. Biada przejeżdżającym statkom! Nie ma tak zwinnej łodzi ani tak szybkiego okrętu, żeby uciec, zanim potwór porwie z pokładu kilku żeglarzy.
Źródło: Jan Parandowski, Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian, Warszawa 1979, s. 148–149.