Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Lewandowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Jak powstawały mity? Struktura mitu

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);

3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;

IV. Samokształcenie.

9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Zakres rozszerzony

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

1) odczytuje tekst w jego warstwie semantycznej i semiotycznej;

5) rozpoznaje mitologizację i demitologizację w utworach literackich, rozumie ich uniwersalny charakter oraz rolę w interpretacji;

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

2) wykorzystuje teksty naukowe w interpretacji dzieła sztuki;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjn. Uczeń:

dokonuje analizy i interpretacji fragmentu tekstu Mircea Eliadego Aspekty mitu;
omawia cechy mitu;
definiuje, czym jest mit;
ocenia, czy każdy mit zawiera cechy przypisane mu przez Mircea Eliadego.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

Uczniowie uzupełniają mapę myśli (ćwiczenie 4), tworzą definicję mitu, opierając się na własnej wiedzy. Nauczyciel zwraca uwagę, że termin mit nie dotyczy tylko literatury, może być rozpatrywany z perspektywy historycznej, psychologicznej lub socjologicznej. Uczniowie podają przykłady i uzupełniają mapę.
Kolejnym krokiem będzie ustalenie, jaką funkcję pełnią mity. Warto zwrócić uwagę na funkcję opisywania nieznanej rzeczywistości i funkcję wyznaczania norm życia społecznego. Jeśli uczniowie będą mieli trudności z ich określeniem, wówczas należy sięgnąć do bloku „Przeczytaj”. Po jego przeczytaniu kończą uzupełnianie mapy myśli w ćwiczeniu 4.

Faza realizacyjna:

Uczniowie zapoznają się z prezentacją multimedialną, omawiają funkcję mitów w ujęciu Eliadego. Wyjaśniają również, dlaczego według Eliadego mit przynależy do sfery sacrum. Rozwiązują ćwiczenia multimedialne, omawiają wybrane zagadnienia. Nauczyciel koryguje odpowiedzi i udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

Nauczyciel zapisuje na tablicy pytanie: Jak powstawały mity? Uczniowie w formie grafnotki odpowiadają na pytania, uzupełniają informacje.

Praca domowa:

Co wyjaśnia mit o Glaukosie, Kirke i Sylli? Napisz krótką odpowiedź, w której wytłumaczysz, jaką wiedzę przekazywał Grekom ten mit.
Praca domowa z e‑materiału,

Materiały pomocnicze:

Szymon Cyprian Czupryński, Przemiany mitów i mitologizacja w warunkach tworzenia się społeczeństwa pluralistycznego na przykładzie mieszkańców Białegostoku, Białystok 2015.
Maciej Czeremski, RELIGIA – MIT – UTOPIA. Antropologiczno‑kognitywny model relacji, „Ethos” 2014, t. 3 (107).

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Prezentacja multimedialna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Sprawdź się