Sprawdź się
Wyobraź sobie, że jesteś Rutherfordem – angielskim fizykiem, odkrywcą jądra atomowego. Znasz popularny w końcu XIX wieku model atomu Thomsona, zwany „modelem ciasta z rodzynkami”. W modelu tym samo ciasto odpowiada ładunkowi dodatniemu atomu, a rodzynki, o pomijalnie małej masie, odpowiadają ujemnie naładowanym elektronom. Aby to sprawdzić, wykonujesz eksperyment, w którym zderzasz cząstki alfa z cienką złotą folią i badasz kąt ich rozproszenia na atomach złota. Wiesz, że masa cząstki alfa jest kilka tysięcy razy większa niż masa elektronu i jednocześnie kilkadziesiąt razy mniejsza niż masa atomu złota. Ładunek elektryczny cząstki alfa jest dodatni i równy dwóm ładunkom elementarnym.
Wskazówka: Więcej informacji na temat rozpraszania cząstek alfa na atomach złota znajdziesz w e‑materiale „Doświadczenie Rutherforda”.
Uzupełnij tabelę tak, by podane zdania przyporządkować do właściwych pojęć. Problem badawczy Możliwe odpowiedzi: 1. Czas spadania ciała nie zależy od jego masy, a zależność od kształtu jest związana z oporem powietrza., 2. Jaka jest zależność czasu spadania ciała od jego własności fizycznych? Hipoteza badawcza Możliwe odpowiedzi: 1. Czas spadania ciała nie zależy od jego masy, a zależność od kształtu jest związana z oporem powietrza., 2. Jaka jest zależność czasu spadania ciała od jego własności fizycznych?
Uzupełnij poniższe zadania tak, by stanowiły możliwe sformułowanie problemu badawczego i hipotezy do dalszych dociekań na ten temat. Zastanawiałem się, jakie mogą być przyczyny wzrostu liczby kierowców‑kobiet w ostatnich latach. Postawiłem 1. mój problem badawczy, 2. hipoteza, 3. też, 4. hipotezę: „Wzrost liczby kierowców‑kobiet w ostatnich latach wynika z transformacji ustrojowej Polski i poprawy warunków materialnych”. Pomyślałem, że 1. mój problem badawczy, 2. hipoteza, 3. też, 4. hipotezę mogłaby 1. mój problem badawczy, 2. hipoteza, 3. też, 4. hipotezę brzmieć tak: „Więcej mężczyzn‑kierowców jest na ulicach w godzinach rozpoczynania i kończenia pracy oraz w pobliżu miejsc pracy, więcej kobiet w środku dnia w pobliżu centrów handlowych”. Natomiast 1. mój problem badawczy, 2. hipoteza, 3. też, 4. hipotezę brzmiał tak: „Aspekty ekonomiczne, społeczne, psychologiczne i emocjonalne uczestnictwa w miejskim ruchu ulicznym kierowców‑kobiet i kierowców‑mężczyzn”.
Krążą opowieści, że Newton wpadł na pomysł swego prawa powszechnej grawitacji, kiedy odpoczywał pod drzewem i niespodziewanie spadło mu na głowę jabłko. Zastanowił się wtedy, jaka siła ciągnie to jabłko w dół; przecież nikt go nie popycha, ani nim nie rzuca. Książka z półki nie spada, bo półka jej nie pozwala, ale Księżyca nic nie podtrzymuje, a przecież nie spada na Ziemię...
Jaki problem badawczy Newton postawił przed sobą?
Jaką sformułował hipotezę badawczą?
Na talerzu leży pewien przedmiot. Przychodzisz po godzinie, ale zamiast przedmiotu na talerzu jest tylko odrobina wody. Do pokoju, gdzie jest talerz, nikt nie wchodził.
Jaki problem badawczy jest w tej obserwacji?
Postaw swą hipotezę badawczą.
Kiedy termometr za oknem wskazuje ponad , jest Ci gorąco, kiedy , jest zimno. W pierwszym przypadku zdejmujesz sweter, w drugim go wkładasz. Ale przecież sweter nie ma w sobie żadnego piecyka, żeby Cię ogrzać. To dlaczego Ci cieplej, gdy go włożysz, a chłodniej – gdy zdejmiesz? Sprawa nie jest taka prosta i wymaga zbadania.
Nazwij pojawiający się tu problem badawczy.
Zaproponuj hipotezę badawczą.
Kiedy uderzysz w klawisz pianina, słyszysz dźwięk, który stopniowo słabnie. Kiedy do szklanki nalejesz gorącej wody, po kilku minutach będzie chłodniejsza, kiedy...
Podaj więcej przykładów tego typu zjawisk.
Jak nazwałbyś pojawiający się tu problem badawczy.
Jak sformułowałbyś hipotezę badawczą?
Uczyłeś się praw dynamiki Newtona i wiesz, że ciało zachowuje stan swojego ruchu, jeśli nie działa na nie siła zewnętrzna, a kiedy działa, to doznaje przyspieszenia proporcjonalnego do tej siły. Tymczasem w autobusie dzieje się coś przedziwnego. Nagle lecisz do przodu albo w bok, chociaż nikt Cię nie popycha, ani nie ciągnie. Dlaczego tak się dzieje? Czy w autobusie prawa Newtona nie działają?
Od czego zależy ten „efekt autobusowy” – zdefiniuj problem.
Zaproponuj wyjaśnienie tego problemu – postaw hipotezę.