Sprawdź się
Wskaż państwa, w których obowiązuje system prezydencko‑parlamentarny.
- Francja
- Austria
- Egipt
- Niemcy
- Stany Zjednoczone
- Kanada
- Polska
Powiąż opisy funkcjonowania modeli władz wykonawczych z odpowiednimi przykładami.
uzależnia politycznie władzę wykonawczą od parlamentu; może prowadzić do niestabilności rządu, zapewnia władzy wykonawczej szerokie kompetencje i niezależność; parlament może kontrolować władzę wykonawczą jedynie pod względem legalności działania, zapewnia parlamentowi pełną kontrolę nad rządem; zawiera mechanizm przeciwdziałający częstym zmianom gabinetu, wzmacnia rolę polityczną głowy państwa, ale może doprowadzić do impasu w centralnych władzach państwa, całkowicie podporządkowuje rząd parlamentowi
| system parlamentarno-gabinetowy | |
| kanclerski system rządów | |
| system rządów zgromadzenia | |
| system prezydencki | |
| system prezydencko-parlamentarny |
Materiał źródłowy do ćwiczeń nr 3–5.
Zadania. Wiedza o społeczeństwie. Liceum – poziom podstawowy i rozszerzonyW Australii obecnie obowiązuje Konstytucja z 1900 r. (z późniejszymi zmianami); głową państwa jest królowa Australii (obecnie Elżbieta II) reprezentowana przez gubernatora generalnego. Tytuł Królowej Australii został nadany panującemu monarsze brytyjskiemu w 1971 r. przez australijski parlament.
Praktycznie głową państwa jest gubernator generalny Australii (obecnie Quentin Bryce), reprezentujący królową Australii Elżbietę II. Premierem Australii jest Kevin Rudd. Władzę ustawodawczą sprawuje dwuizbowy parlament, wyłaniany w wyborach powszechnych: Senat o kadencji sześcioletniej, liczący 76 senatorów: po 12 przedstawicieli każdego stanu i po 2 przedstawicieli Terytorium Północnego i Australijskiego Terytorium Stołecznego (co trzy lata połowa składu jest odnawiana) oraz Izba Reprezentantów o kadencji trzyletniej, licząca 150 deputowanych, wybieranych proporcjonalnie do liczby ludności; system wyborczy do Senatu jest mieszany.
Władzę wykonawczą sprawuje rząd formalnie pod przewodnictwem gubernatora generalnego, a faktycznie z premierem na czele, powołany przez gubernatora generalnego w imieniu królowej i odpowiedzialny przed Izbą Reprezentantów; do wyłącznej kompetencji władz federalnych należą sprawy obrony, polityki zagranicznej, handlu zagranicznego i imigracji.
Każdy stan ma własną konstytucję, dwuizbowy organ ustawodawczy (z wyjątkiem Queenslandu, gdzie istnieje parlament jednoizbowy) i rząd stanowy; na czele stanów stoją gubernatorzy mianowani przez monarchę brytyjskiego na wniosek rządu Australii; stany dzielą się na hrabstwa, okręgi i miasta (z organami samorządowymi i radami municypalnymi).
Źródło: Agata Kunicka‑Goldfinger, Joanna Piłat, Maciej Podbielkowski, Zadania. Wiedza o społeczeństwie. Liceum – poziom podstawowy i rozszerzony, Warszawa – Bielsko-Biała 2012, s. 252.
Wskaż, jaki system władzy wykonawczej obowiązuje w Australii.
- parlamentarno-gabinetowy
- parlamentarno-komitetowy
- kanclerski
- prezydencki
Materiał źródłowy do ćwiczeń nr 6–9.
Konstytucja Republiki Czeskiej z 16 grudnia 1992 r.Art. 54
1. Prezydent Republiki jest głową państwa.
2. Prezydenta Republiki wybiera Parlament na wspólnym posiedzeniu obu izb.
3. Prezydent Republiki nie ponosi odpowiedzialności za wykonywanie swej funkcji.
Art. 67
1. Rząd jest naczelnym organem władzy wykonawczej.
2. Rząd składa się z przewodniczącego rządu, wiceprzewodniczących rządu i ministrów.
Art. 68
1. Rząd jest odpowiedzialny przed Izbą Poselską.
2. Prezydent Republiki mianuje przewodniczącego rządu, a na jego wniosek pozostałych członków rządu i powierza im kierowanie ministerstwami lub innymi urzędami.
3. W ciągu 30 dni po mianowaniu rząd występuje przed Izbą Poselską i przedstawia wniosek o wyrażenie wotum zaufania.
4. Jeśli nowo mianowany rząd nie uzyska w Izbie Poselskiej wotum zaufania, postępuje się ponownie według ust. 2 i 3. Jeśli tak mianowany rząd także nie uzyska zaufania Izby Poselskiej, Prezydent Republiki mianuje przewodniczącego rządu na wniosek przewodniczącego Izby Poselskiej.
5. W innych przypadkach Prezydent Republiki na wniosek przewodniczącego rządu powołuje i odwołuje pozostałych członków rządu i powierza im kierowanie ministerstwami lub innymi urzędami.
Art. 72
1. Izba Poselska może wyrazić rządowi wotum nieufności.
2. Wniosek o wyrażenie rządowi wotum nieufności Izba Poselska rozpatruje, tylko jeśli zostanie zgłoszony pisemnie przez co najmniej pięćdziesięciu posłów. Do uchwalenia wniosku potrzeba zgody większości wszystkich posłów.
Art. 73
1. Przewodniczący rządu składa dymisję na ręce Prezydenta Republiki. Pozostali członkowie rządu składają dymisję na ręce Prezydenta za pośrednictwem przewodniczącego rządu.
Źródło: Konstytucja Republiki Czeskiej z 16 grudnia 1992 r., tłum. Maria Kruk-Jarosz, dostępny w internecie: biblioteka.sejm.gov.pl [dostęp 17.04.2020 r.].