Połącz w pary działanie i jego skutek. spalanie zasiarczonego węgla Możliwe odpowiedzi: 1. śnięcie ryb, 2. niszczenie warstwy ozonowej, 3. kwaśne deszcze, 4. ocieplenie klimatu używanie nawozów azotowych Możliwe odpowiedzi: 1. śnięcie ryb, 2. niszczenie warstwy ozonowej, 3. kwaśne deszcze, 4. ocieplenie klimatu spaliny samochodowe Możliwe odpowiedzi: 1. śnięcie ryb, 2. niszczenie warstwy ozonowej, 3. kwaśne deszcze, 4. ocieplenie klimatu wycinka drzew Możliwe odpowiedzi: 1. śnięcie ryb, 2. niszczenie warstwy ozonowej, 3. kwaśne deszcze, 4. ocieplenie klimatu
Połącz w pary działanie i jego skutek. spalanie zasiarczonego węgla Możliwe odpowiedzi: 1. śnięcie ryb, 2. niszczenie warstwy ozonowej, 3. kwaśne deszcze, 4. ocieplenie klimatu używanie nawozów azotowych Możliwe odpowiedzi: 1. śnięcie ryb, 2. niszczenie warstwy ozonowej, 3. kwaśne deszcze, 4. ocieplenie klimatu spaliny samochodowe Możliwe odpowiedzi: 1. śnięcie ryb, 2. niszczenie warstwy ozonowej, 3. kwaśne deszcze, 4. ocieplenie klimatu wycinka drzew Możliwe odpowiedzi: 1. śnięcie ryb, 2. niszczenie warstwy ozonowej, 3. kwaśne deszcze, 4. ocieplenie klimatu
R1WTq5mDvRh871
Ćwiczenie 2
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
11
Ćwiczenie 3
Rr73DXGEMi4Fc
Podaj przykład codziennych działań człowieka, które wpływają negatywnie na środowisko. (Uzupełnij).
Zastanów się, jakie działania wiążą się z wprowadzeniem do obiegu wybranego pierwiastka, np. węgla, fosforu czy azotu.
Przykłady: węgiel – wprowadzany do atmosfery wskutek spalania opału; fosfor – wprowadzany do obiegu jako efekt użycia detergentów; azot – odprowadzany z odpadami organicznymi (ściekami).
11
Ćwiczenie 4
R1EqZt5lpL1sg
Opisz, jaki może być efekt zastąpienia fosforanów w proszkach do prania sodą oczyszczoną (wodorowęglanem sodu). (Uzupełnij).
Sprawdź w źródłach, jak działa soda oczyszczona (wodorowęglan sodu) w reakcjach z kwasami.
Zastąpienie proszku do prania sodą oczyszczoną, która ma właściwości odplamiające (działa zwłaszcza na tłuszcze), zmiękczające wodę i wybielające, zmniejszy ilość związków fosforu odprowadzanych ze ściekami do rzek. Tym samym ograniczy eutrofizację. Ponadto wodny roztwór sody oczyszczonej ma odczyn słabo alkaliczny, może więc zmniejszać zakwaszenie wód.
Diagram do ćwiczeń od 4 do 6
Na podstawie danych przedstawionych na diagramie wykonaj poniższe ćwiczenia.
R19JdyFeXwrBI1
Na wykresie przedstawiono kilogramy dwutlenku węgla w przeliczeniu na siłę nabywczą w dolarach amerykańskich w określonych latach w regionach świata. Afryka. W latach 1982 – 1991 liczba kilogramów dwutlenku węgla w przeliczeniu na siłę nabywczą w amerykańskich dolarach wynosiła 0,5. W latach 1992 – 2001 wynosiła 0,55. W latach 2002 – 2011 wynosiła 0,41. Azja i Oceania. W latach 1982 – 1991 liczba kilogramów dwutlenku węgla w przeliczeniu na siłę nabywczą w amerykańskich dolarach wynosiła 0,63. W latach 1992 – 2001 oraz latach 2002 – 2011 wynosiła 0,58. Ameryka Środkowa i Południowa. W latach 1982 – 1991 liczba kilogramów dwutlenku węgla w przeliczeniu na siłę nabywczą w amerykańskich dolarach wynosiła 0,3. W latach 1992 – 2001 wynosiła 0,36. W latach 2002 – 2001 wynosiła 0,28. Eurazja. W latach 1982 – 1991 liczba kilogramów dwutlenku węgla w przeliczeniu na siłę nabywczą w amerykańskich dolarach wynosiła 1,4. W latach 2002 – 2011 wynosiła zero 0,98. Europa. W latach 1982 – 1991 liczba kilogramów dwutlenku węgla w przeliczeniu na siłę nabywczą w amerykańskich dolarach wynosiła 0,38. W latach 1992 – 2001 wynosiła 0,36. W latach 2002 – 2011 wynosiła 0,3. Bliski wschód. W latach 1982 – 1991 liczba kilogramów dwutlenku węgla w przeliczeniu na siłę nabywczą w amerykańskich dolarach wynosiła 0,38. W latach 1992 – 2001 wynosiła 0,62. W latach 2002 – 2011 wynosiła 0,63. Ameryka Północna. W latach 1982 – 1991 liczba kilogramów dwutlenku węgla w przeliczeniu na siłę nabywczą w amerykańskich dolarach wynosiła 0,63. W latach 1992 – 2001 wynosiła 0,57. W latach 2002 – 2011 wynosiła 0,43. Świat. W latach 1982 – 1991 liczba kilogramów dwutlenku węgla w przeliczeniu na siłę nabywczą w amerykańskich dolarach wynosiła 0,56. W latach 1992 – 2011 wynosiła 0,54. W latach 2002 – 2011 wynosiła 0,48.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
21
Ćwiczenie 5
RU8ohu0GtvDfk
Określ, jaka jest tendencja zmian intensywności rocznej emisji dwutlenku węgla w stosunku do PKB w różnych regionach świata w ciągu ostatnich 20 lat. (Uzupełnij).
Trend oznacza kierunek zmian.
Tendencja spadkowa.
21
Ćwiczenie 6
RIqbKRE34oFHB
Który region wyłamuje się z tej tendencji? (Uzupełnij).
Przyjrzyj się uważnie słupkom danych.
Z tej tendencji wyłamuje się Bliski Wschód, gdzie obserwuje się stały wzrost emisji COIndeks dolny 22.
21
Ćwiczenie 7
RgqI5OwUZJGbV
Zidentyfikuj kraje wchodzące w skład tego regionu. Podaj prawdopodobną przyczynę odwrócenia zauważonej tendencji zmian. (Uzupełnij).
Skorzystaj ze źródeł, np. mapy.
Są to: Iran, Irak, Egipt, Arabia Saudyjska. Przyczynami odwrócenia trendu mogą być np. wydobycie ropy naftowej, transport czy turystyka.
Informacja do ćwiczenia 8
Gatunki glonów
Zakres temperatur [°C]
Tolerowane pH
Czas podwojenia biomasy [h]
Chlorococcumsp.
15–27
4–9
8
Chlorellasp.
15–45
3–7
2,5–8
Euglena gracilis
23–27
3
24
Galdieriasp.
do 50
1–4
13
Viridiellasp.
15–42
2–6
2,9
21
Ćwiczenie 8
Fotobioreaktory to zamknięte systemy hodowli glonów jednokomórkowych w celu szybkiego wykorzystania COIndeks dolny 22. Powstały produkt (biomasę) można dalej wykorzystywać, np. jako paszę. Glony tolerują wysokie temperatury i niskie pH wody.
Rj27emEFTFKbR
Na podstawie danych w tabeli określ, który z gatunków jest najlepszy do wykorzystania w Polsce przy elektrowniach generujących ciepło odpadowe? (Uzupełnij).
Sprawdź, jak szybko dany gatunek podwaja swoją masę. Weź też pod uwagę polskie warunki klimatyczne.
Najlepsza do wykorzystania jest Viridiella sp., gdyż bardzo szybko (w niecałe trzy godz.) podwaja biomasę, a ponadto znosi szeroki zakres temperatur i kwasowości wody.
R1E5fvd8jmres2
Ćwiczenie 9
Łączenie par. Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń.. Ograniczenie zużycia paliw kopalnych spowoduje niekorzystne zmiany klimatyczne.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Latem w południe w miastach w efekcie reakcji fotochemicznej tworzy się ozon, szkodliwy dla układu oddechowego.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Dopływ nawozów z pól prowadzi do bujnego rozwoju planktonu roślinnego, co jest korzystne dla ryb i zwierząt dennych.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Łączenie par. Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń.. Ograniczenie zużycia paliw kopalnych spowoduje niekorzystne zmiany klimatyczne.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Latem w południe w miastach w efekcie reakcji fotochemicznej tworzy się ozon, szkodliwy dla układu oddechowego.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Dopływ nawozów z pól prowadzi do bujnego rozwoju planktonu roślinnego, co jest korzystne dla ryb i zwierząt dennych.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Informacja do ćwiczeń od 9 do 11
W stacji badawczej Atlzomoni, odległej o 60 km od Mexico City, prowadzone są pomiary gazów pochodzenia antropogenicznego w tzw. „pióropuszu”, czyli unoszącej się nad miastem chmurze zanieczyszczeń.
Organiczne tlenki azotu: PAN – azotan nadtlenku acetylu (ang. peroxyacetyl nitrate); PPN – azotan nadtlenku propionylu (ang. peroxypropionyl nitrate); CO – tlenek węgla; OIndeks dolny 33 – ozon.
R7G8SXryAGNpV1
Na wykresie przedstawiono dane pomiarów gazów PAN, czyli azotanu nadtlenku acetylu, PPN, czyli azotan nadtlenku propionylu, tlenku węgla C O i ozonu w okresie od 19 do 24 marca. Ogólna tendencja wszystkich przedstawionych na wykresie gazów jest wzrostowa. Jednak najbardziej gwałtowny, sześciokrotny wzrost stężenia tych gazów nastąpił w dniach 21-22 marca oraz 23-24 marca. Wartość PPN w dniach 21-22 wynosiła 0,5 ppbv, ozonu od 50 do 100 ppbv. W dniach 23-24 marca wartość PPN wynosiła około 0,5 ppbv a ozonu od 75 do 125 ppbv.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
31
Ćwiczenie 10
R1VTZ1iEe6HjZ
Odczytaj z wykresu, w jakie dni mieszkańcy okolic Mexico City byli najbardziej narażeni na smog fotochemiczny. Podaj prawdopodobne przyczyny tego zjawiska. (Uzupełnij).
Przyjrzyj się uważnie wykresowi danych. Zwróć uwagę na występowanie pików wartości gazów pochodzenia antropogenicznego.
Dniami tymi były 21/22 marca i 23/24 marca. Prawdopodobne przyczyny: suchość, wysoka temperatura, duży ruch samochodowy.
31
Ćwiczenie 11
RX5xhCSb9LwuJ
Na podstawie wykresu wyjaśnij związek pomiędzy ilością ozonu przypowierzchniowego i PAN. (Uzupełnij).
Tlenki azotu i węglowodory (prekursory PAN) są produktami reakcji spalin samochodowych, głównie ich utleniania.
Do powstawania ozonu i PAN potrzebna jest energia promieniowania słonecznego. Przy małym ruchu komunikacyjnym ilość ozonu podlega regularnym wahaniom. Przy nasilonym ruchu samochodowym zwiększa się ilość PAN, co prowadzi do zwiększenia ilości ozonu.
31
Ćwiczenie 12
REzVXo94jUcuG
Oceń prawdziwość stwierdzenia: „W czasie normalnych warunków pogodowych smog fotochemiczny jest groźny przez krótki okres, gdyż tlenki azotu ulatniają się do wyższych warstw atmosfery, a ozon rozkłada w reakcjach z roślinami i asfaltem”. (Uzupełnij).
Czy każdego dnia stężenie szkodliwych substancji jest takie samo?
Tak, to prawda. Stężenie szkodliwych substancji w powietrzu wzrasta wraz z nasileniem ruchu samochodowego. Gdy mija szczyt komunikacyjny, stężenie gazów opada.
