Wymień wydarzenia zarazem kształtujące akcję i istotne dla wymowy dramatu.

Plan wydarzeń:

• przemiana Gustawa w Konrada;

• Mała, a następnie Wielka improwizacja Konrada;

• egzorcyzmy Księdza Piotra nad Konradem;

• widzenie Ewy;

• widzenie Księdza Piotra;

• sen Senatora;

• starania matki Rollisona o uwolnienie syna i proroctwo Księdza Piotra – zapowiedź śmierci Doktora i Bajkowa;

• po wypadku Rollinsona rażenie Doktora piorunem;

• przybycie upiorów Doktora i Bajkowa podczas Dziadów;

• obserwacja ducha Konrada przez Kobietę i Guślarza;

• podróż kibitek ze skazańcami w głąb Rosji, a następnie ich dotarcie do Petersburga;

• proroctwo Oleszkiewicza - zapowiedź śmierci cara.

Zastanów się, jakie cechy poety wynikały z romantycznej wizji świata.

W romantyzmie wierzono, że poeta potrafi dostrzegać prawdy niedostępne innym ludziom i wyrażać to, co niewyrażalne, dzięki niezwykłej wrażliwości i wyobraźni. Często bywa z tego powodu niezrozumiany przez społeczeństwo. Konrad twierdzi, że jedynie Bóg może przeniknąć głębię jego poezji. Z drugiej strony, kocha wszystkich ciemiężonych Polaków i potrafi odczuwać ich cierpienie.

Przypomnij sobie przedmowę Adama Mickiewicza.

Motorem akcji jest walka między cierpiącymi z powodu prześladowań Polakami a okrutnymi Rosjanami.

Jaki cel przyświecał Mickiewiczowi podczas pisania Dziadów?

Dramat ma motywację realistyczną. Impulsem do napisania dramatu była potrzeba wskrzeszenia nadziei Polaków na odzyskanie niepodległości po upadku powstania listopadowego. Cz. III Dziadów powstała bowiem wiosną 1832 r., czyli tuż po upadku powstania listopadowego jesienią 1831 r. Osiągnięciu tego celu miał służyć mesjanizm.

Przypomnij sobie informacje z sekcji „Przeczytaj”.

– Fabuła utworu składa się z trzech wątków, luźno ze sobą powiązanych; brak aktu II i kolejnych wskazuje na zamiar jej kontynuowania w innym utworze.
– Motywacja zdarzeń w utworze jest realistyczna, podporządkowana patriotyzmowi.
– Bohaterowie dzielą się na dwie spolaryzowane grupy: Polaków i ciemiężących ich Rosjan. Polacy są przedstawieni jako patrioci, Rosjanie - jako bezduszni oprawcy; wyjątkiem są Rosjanie sprzyjający Polakom. Między poszczególnymi bohaterami występują też różnice, np. Konrad grzeszy pychą, zaś Ksiądz Piotr jest skromny i pokorny; bohaterowie są przedstawieni jako postacie wrażliwe, uduchowione, odczuwające rozterki, targane silnymi uczuciami.

Zwróć uwagę na charakterystyczne cechy kompozycji i języka utworu.

Otwartość i swoboda kompozycji wskazuje nie tylko na kontynuację fabuły, na dalsze dzieje bohatera, ale i - symbolicznie - na romantyczną wiarę w nieograniczoną wolność człowieka, w swobodę jego działania, które w końcu przynosi zamierzony skutek. Prosty, naturalny język wypowiedzi, widoczny zwłaszcza w wypowiedziach Księdza Piotra, podkreśla znaczenie tej postaci w oczach Boga: ksiądz wypowiada się w duchu chrześcijańskiej pokory, i to jemu Bóg udziela daru jasnowidzenia, nie zaś natchnionemu, ale wywyższającego się do poziomu Boga poecie.