Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia:

R1aVN33jaLuIq1

Ćwiczenie 1

Ćwiczenie 2

Na mapie zaznaczone są obszary występowania w skorupie ziemskiej pewnego tlenku. Zaznacz poprawną nazwę tego tlenku,

R2jQ6uqtamlqU1

Mapa Polski przedstawiająca złoża pewnego tlenku, które obecne są całym terenie północnej i środkowej części kraju, a także w północnych częściach województwa dolnośląskiego, opolskiego, śląskiego podkarpackiego oraz w części województwa świętokrzyskiego i na północy województwa lubelskiego. — Informacja do zadania
Źródło: Tomasz Majtyka, dostępny w internecie: www.wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.

R38y1euf1K8RS1

Ćwiczenie 3

R1RSwAeqGBBw21

R1ZcEFfdXduAT

RhoTCsYUUW4uk2

Ćwiczenie 4

RpBlSyoHXukBc2

Ćwiczenie 5

RpmfGaY5PvaYL2

Ćwiczenie 6

Łączenie par. Zweryfikuj, które ze zdań są prawdziwe, a które fałszywe.. Magnetyt jest tlenkiem żelaza, w którym żelazo występuje na

II

III

stopniu utlenienia.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Słodka woda, nadająca się do spożycia, zajmuje ok.

40 %

Ziemi.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Tlenek siarki(

IV

) jest głównym składnikiem atmosfery Wenus i Marsa.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Rubin jest odmianą korundu.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz

Ćwiczenie 7

R18PUqAgJQkbl3

Źródło: Ingwik, dostępny w internecie: www.wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.

R1L2mChvDN3dc

311

Ćwiczenie 8

Znany metal tworzy z tlenem dwa związki. Tlenek, w którym metal ten jest jednowartościowy, przyjmuje barwy od żółtej do czerwonej, ma masę cząsteczkową równą $144 u$ i jest głównym składnikiem minerału, zwanego kuprytem. Tlenek, w którym metal ten jest dwuwartościowy, jest czarnym proszkiem, ma masę cząsteczkową równą $80 u$ i występuje w przyrodzie jako minerał tenoryt. Wartościowość metalu i tlenu powoduje, że tlenek, zawierający jednowartościowy metal, ma wzór ${Me}_{2} O$ , a tlenek, zawierający dwuwartościowy metal, to $MeO$ .

R9ajixyJh5wMU3

Układ okresowy pierwiastków. W legendzie zaznaczono na niebiesko wszystkie pierwiastki zaliczane do metali, to znaczy w pierwszej grupie: Li, Na, K, Rb, Cs, Fr. Wszystkie berylowce, to jest pierwiastki grupy drugiej: Be, Mg, Ca, Sr, Ba, Ra. Grupy trzeciej: Sc, Y, czwartej: Ti, Zr, Hf, Rf, piątej: V, Nb, Ta, Db, szóstej: Cr, Mo, W, Sg, siódmej Mn, Tc, Re, Bh oraz ósmej: Fe, Ru, Os, Hs. W grupie dziewiątej: Co, Rh, Ir, dziesiątej: Ni, Pd, Pt, jedenaste: Cu, Ag, Au, dwunastej: Zn, Cd, Hg. W grupie trzynastej: Al, Ga, In, Tl, czternastej: Ge, Sn, Pb, piętnastej: Sb oraz Bi. W grupie szesnastej jedynie polon Po wykazuje właściwości metaliczne. Oprócz tego, do metali zaliczamy wszystkie lantanowce: La, Ce, Pr, Nd, Pm, Sm, Eu, Gd, Tb, Dy, Ho, Er, Tm, Yb, Lu, a także aktynowce: Ac, Th, Pa, U, Np, Pu, Am, Cm, Bk, Cf, Es, Fm, Md, No, Lr. Wśród niemetali znajdują się wodór z pierwszej grupy, bor z grupy trzynastej, węgiel i krzem z grupy czternastej, azot, fosfor i arsen należące do grupy piętnastej, tlen, siarka, selen oraz tellur z grupy szesnastej, fluor, chlor, brom, jod oraz astat znajdujące się w grupie siedemnastej. Ponadto oznaczono gazy szlachetne, to znaczy hel, neon, argon, krypton, ksenon i radon. Dodatkowo oznaczono pierwiastki nieokreślone, które zostały otrzymane, a ich właściwości nie w pełni zbadane i określone. Są to pierwiastki o następujących symbolach: Mt, Ds, Rg, Cn, Nh, Fl, Mc, Ts oraz Og. — Układ okresowy pierwiastków
Źródło: GroMar Sp. z o.o., na podstawie Peter Atkins, Loretta Jones, *Chemia ogólna Cząsteczki materia reakcje*, 2016, Wydawnictwo PWN, licencja: CC BY-SA 3.0.

Ustal nazwę tego metalu.
Ustal wzory sumaryczne i nazwy obu opisanych tlenków.

R5HlkCX3bKHnP3

Nazwa, symbol oraz masa atomowa pierwiastka:

tlen, O ( $16$ );
żelazo, Fe ( $56$ );
kobalt, Co ( $59$ );
miedź, Cu ( $64$ );
cynk, Zn ( $65$ );
kadm, Cd ( $112$ ).

R4Kte383kJKTz

R1Zcil4C5alXF

Masa atomowa tlenu: $16 u$

Masa atomowa metalu w tlenku o wzorze typu ${Me}_{2} O$ : $144 u - 16 u = 128 u$

Metal jest jednowartościowy, więc tworząc tlenek z dwuwartościowym tlenem, niezbędne będą jego dwa atomy, a zatem $128 u$ to masa dwóch atomów. Masa jednego atomu to w takim razie $64 u$ . Sprawdzając w układzie okresowym, widzimy, że szukany pierwiastek to miedź, z masą atomową $63,5 u$ , czyli po zaokrągleniu do pełnej liczby $64 u$ . Zapisujemy odpowiedzi:

Miedź.
Kupryt: ${Cu}_{2} O$ – tlenek miedzi( $I$ ); Tenoryt: $CuO$ – tlenek miedzi( $II$ ).

Ćwiczenie 9

R12LFItniqjuP

Przykładami tlenków, które występują powszechnie w przyrodzie, są tlenek krzemu( $IV$ ) i tlenek węgla( $IV$ ). Odgrywają one znaczącą rolę w budownictwie, m.in. podczas twardnienia zaprawy wapiennej. Zaprawę tą otrzymuje się w uproszczeniu poprzez zmieszanie odpowiednich ilości wapna gaszonego (wodorotlenku wapnia) i piasku. Powstająca w wyniku reakcji chemicznej sól, zwiększa porowatość spoiwa i tynku. Tlenek węgla( $IV$ ) zawarty w powietrzu reagując z wodorotlenkiem wapnia z zaprawy tworzy z kolei sól, która nadaje spoiwu i tynkom odpowiednią twardość.

Korzystając ze swojej wiedzy oraz dostępnych źródeł informacji (np. encyklopedii lub Internetu) ustal, jakie kryształy (jonowe, kowalencyjne, molekularne czy metaliczne) tworzą analizowane tlenki.

Rsn5C4f6f57rg

Uzupełnij równania reakcji chemicznych, zachodzących podczas twardnienia zaprawy wapiennej.

R1anOTX5C8Ms7

Na poniższych grafikach przedstawiono uproszczone modele sieci krystalicznych tlenku węgla( $IV$ ) i tlenku krzemu( $IV$ ).

RdcqZ6QzloQKN

Ilustracja przedstawiająca dwie sześcienne bryły zawierające modele kulkowe cząsteczek. Po lewej sieć krystaliczna tlenku węgla(<math aria‑label="cztery">IV), po prawej sieć krystaliczna tlenku krzemu(<math aria‑label="cztery">IV). Sieć krystaliczna tlenku węgla(<math aria‑label="cztery">IV) zawiera cząsteczki tlenku węgla(<math aria‑label="cztery">IV), przedstawione jako czarna kulka symbolizująca atom węgla, która połączona jest wiązaniami podwójnymi z dwoma czerwonymi kulkami symbolizującymi atomy tlenu. Cząsteczki te widoczne są w narożach sześcianu oraz na środku każdej ze ścian sześcianu. Sieć krystaliczna tlenku krzemu(<math aria‑label="cztery">IV) zawiera cząsteczki tlenku krzemu(<math aria‑label="cztery">IV) przedstawione jako szara kulka symbolizująca atom krzemu, która jest połączona wiązaniami pojedynczymi z czterema czerwonymi kulkami symbolizującymi atomy tlenu. Cząsteczki te tworzą połączoną ze sobą wiązaniami pojedynczymi sieć. Atomy tlenu jednej cząsteczki łączą się z atomami krzemu drugiej cząsteczki. Sieć ta upakowana jest wewnątrz sześcianu. — Po lewej sieć krystaliczna tlenku węgla(<math aria‑label="cztery">IV), po prawej tlenku krzemu(<math aria‑label="cztery">IV).
Źródło: GroMar Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

W swojej odpowiedzi uwzględnij fakt, że głównym składnikiem piasku jest tlenek krzemu( $IV$ ).

Tlenek krzemu( $IV$ ) tworzy kryształy kowalencyjne, a tlenek węgla( $IV$ ) – kryształy molekularne.
$Ca {(OH)}_{2} + {SiO}_{2} \to {CaSiO}_{3} + H_{2} O$
$Ca {(OH)}_{2} + {CO}_{2} \to {CaCO}_{3} + H_{2} O$

Grafika interaktywna

Dla nauczyciela