Wskaż, które zdanie jest prawdziwe, a które fałszywe. Kluczem do błyskotliwej kariery Oktawiana była jego adopcja przez Gajusza Juliusza Cezara. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Po osiągnięciu jedynowładztwa w imperium rzymskim Oktawian napotkał początkowo bardzo silny opór ze strony senatu i obywateli. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. W 27 r. p.n.e. Oktawian zrzekł się rządów nad imperium z zamiarem odejścia z polityki i był szczerze zdumiony reakcją senatu, który prosił go o zachowanie władzy. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Kluczową cechą stworzonego przez Oktawiana systemu politycznego było zachowywanie pozorów ustroju republikańskiego przy jednoczesnym sprawowaniu przez niego rządów absolutnych. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Wskaż, które zdanie jest prawdziwe, a które fałszywe. Kluczem do błyskotliwej kariery Oktawiana była jego adopcja przez Gajusza Juliusza Cezara. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Po osiągnięciu jedynowładztwa w imperium rzymskim Oktawian napotkał początkowo bardzo silny opór ze strony senatu i obywateli. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. W 27 r. p.n.e. Oktawian zrzekł się rządów nad imperium z zamiarem odejścia z polityki i był szczerze zdumiony reakcją senatu, który prosił go o zachowanie władzy. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Kluczową cechą stworzonego przez Oktawiana systemu politycznego było zachowywanie pozorów ustroju republikańskiego przy jednoczesnym sprawowaniu przez niego rządów absolutnych. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
RjCGkkgxDShGw1
Ćwiczenie 2
Przyporządkuj podane niżej zjawiska do przyczyn lub skutków powstania cesarstwa w Rzymie. Przyczyny Możliwe odpowiedzi: 1. integracja państwa, 2. pokój wewnętrzny, 3. wojny domowe, 4. jedynowładztwo, 5. wyniszczenie kraju, 6. walki stronnictw politycznych Skutki Możliwe odpowiedzi: 1. integracja państwa, 2. pokój wewnętrzny, 3. wojny domowe, 4. jedynowładztwo, 5. wyniszczenie kraju, 6. walki stronnictw politycznych
Przyporządkuj podane niżej zjawiska do przyczyn lub skutków powstania cesarstwa w Rzymie. Przyczyny Możliwe odpowiedzi: 1. integracja państwa, 2. pokój wewnętrzny, 3. wojny domowe, 4. jedynowładztwo, 5. wyniszczenie kraju, 6. walki stronnictw politycznych Skutki Możliwe odpowiedzi: 1. integracja państwa, 2. pokój wewnętrzny, 3. wojny domowe, 4. jedynowładztwo, 5. wyniszczenie kraju, 6. walki stronnictw politycznych
11
Ćwiczenie 3
Poniższy obraz przedstawia bitwę morską pod Akcjum, w wyniku której Oktawian został panem imperium rzymskiego. Dzieło powstało w okresie baroku i odzwierciedla ówczesne trendy malarskie. Wymień jego elementy, które są charakterystyczne dla tego kierunku w sztuce.
Reb0RVwFaAdIu
Wymień główne okoliczności bitwy pod Akcjum.
Obraz Bitwa pod Akcjum pędzla Lorenza A. Castro z 1672 r.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
RWOFhZR5M4xGb
(Uzupełnij).
W odpowiedzi możesz się odwołać do informacji zawartych w lekcji poświęconej malarstwu barokowemu.
W odpowiedzi powinny się znaleźć takie cechy jak rola dynamicznej gestykulacji (emocje postaci), żywa paleta barw, bogata ornamentyka oraz przepych ukazanych przedmiotów i ubrań.
RW8ejIeU755Ky
(Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 4
Wytłumacz fakt, że wybudowany na początku epoki augustowskiej (26 r. p.n.e.) nowy gmach na potrzeby zgromadzeń ludowych (komicjów) bardzo szybko zaczął być wykorzystywany jako miejsce walk gladiatorów.
RrYPbfltv4wO6
(Uzupełnij).
Zastanów się, co nam to mówi o jakości życia politycznego w Rzymie tego okresu.
Fakt ten można interpretować następująco: ustanowienie jedynowładztwa w Rzymie poskutkowało upadkiem wolności obywatelskich z czasów republiki. Komicja przestały pełnić funkcję wyrazicieli woli ludu.
21
Ćwiczenie 5
Porównaj zamieszczone niżej ilustracje A i B, które przedstawiają obywateli rzymskich z okresu republiki, oraz C – wyobrażenie cesarza Oktawiana Augusta. Wskaż różnice między stylami i wyjaśnij, skąd mogły się one wziąć.
Portret rzymskiego starca z ok. 1 poł. I w. p.n.e.
Źródło: Jorge Elias, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 2.0.
Ilustracja C
Rc5xcEnKL2rjP
Ilustracja
Fragment rzeźby przedstawiającej Oktawiana Augusta (ur. 63 r. p.n.e.) jako najwyższego kapłana (pontifexa maximusa) z ostatniej dekady I w. p.n.e.
Źródło: Palazzo Massimo alle Terme / Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
RluXIcrVbUh2u
(Uzupełnij).
W odpowiedzi uwzględnij fakt, że wizerunek Oktawiana nie zmieniał się na przestrzeni lat, niezależnie od jego faktycznego wieku i kondycji fizycznej.
Ilustracje A i B przedstawiają osoby starsze, cechy charakterystyczne dla podeszłego wieku są wyeksponowane. Z kolei ilustracja C wyobraża Oktawiana jako bardzo młodą osobę, mimo że w okresie powstania prezentowanej rzeźby miał on co najmniej pięćdziesiąt kilka at. Wydaje się, że przyczyną takiego stanu rzeczy była konieczność legitymizacji nowych rządów. W zadaniu tym pomagała wizja potężnego i witalnego władcy, który dzięki wyjątkowym cechom fizycznym i psychicznym jest zdolny przeprowadzić państwo przez najtrudniejsze momenty dziejowe.
R1U0RRH4J9Pzo
(Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 6
Zapoznaj się z przytoczonym niżej fragmentem Roczników rzymskiego historyka Tacyta (z początku II w. n.e.) i określ, jaki był jego stosunek do rządów Augusta. Uzasadnij odpowiedź.
TacytRoczniki
Kiedy po gwałtownej śmierci Brutusa i Kasjusza [republikanów, zabójców dyktatora Cezara] zabrakło już armii państwowej, kiedy Pompejusza [syna Gnejusza Pompejusza] zgnieciono koło Sycylii, a po rozbrojeniu [Marka] Lepidusa i śmierci [Marka] Antoniusza nawet partii juliańskiej nie pozostał inny przywódca oprócz Cezara Oktawiana, złożył on tytuł triumwira, chcąc tylko za konsula być uważany i za takiego, któremu do obrony praw ludu władza trybuńska wystarcza. Lecz skoro żołnierzy przynęcił darami, lud rozdawnictwem zboża, a wszystkich słodyczą pokoju, powoli począł się wzbijać i zagarniać w swe ręce przywileje senatu, urzędników i praw. Nikt mu nie stawiał oporu, gdyż najbutniejsi padli w bojach albo wskutek proskrypcji, a z pozostałej szlachty im bardziej kto był gotowy do służalstwa, tym więcej wyróżniano go bogactwami i zaszczytami; wyniesieni więc przez zmianę stosunków woleli bezpieczną teraźniejszość niż niebezpieczną przeszłość.
1 Źródło: Tacyt, Roczniki, [w:] tegoż, Dzieła, t. 1, tłum. S. Hammer, Warszawa 2004, s. 37–38.
RO0yrbHziYPKH
(Uzupełnij).
Zacytuj określenia, których historyk używa w stosunku do Oktawiana, do jego zwolenników i do jego przeciwników.
Rzymski historyk wydaje się raczej niechętny Oktawianowi. Wskazuje na to kilka fragmentów powyższego tekstu. Kiedy Tacyt wspomina o klęsce Brutusa i Kasjusza, będących zabójcami Cezara, mówi m.in. o utracie armii państwowej, jakby to oni byli legalnymi urzędnikami republiki i obrońcami jej interesów. Poza tym sposób, w jaki historyk opisuje dojście Augusta do władzy – sugerując, że godniejsi tego zaszczytu wodzowie zmarli lub zginęli wcześniej i tylko dlatego mógł on przejąć rządy – jest umniejszający. Podobnie jest dalej, kiedy Tacyt wskazuje, że w celu poszerzenia zakresu swej władzy Oktawian przekupił poszczególne grupy ludności, aby popierały jego rządy. Z kolei brak oporu przed tym procederem tłumaczy faktem, że najbutniejsi (czytaj: najodważniejsi) zginęli w czasie wojen domowych i proskrypcji, a pozostali cechowali się służalstwem.
RNLexzSrWvIhs
Ćwiczenie 7
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
Źródło: Starożytność. Teksty źródłowe, komentarze i zagadnienia do historii w szkole średniej, oprac. G. Chomicki, S. Sprawski, Kraków 1999, s. 262–264.
Pod koniec swego życia (ok. 13/14 r. n.e.) cesarz August miał napisać dzieło pt. Res Gestae Divi Augusti (Dokonania Boskiego Augusta), w którym opisywał, co w czasie wieloletnich rządów udało mu się osiągnąć. Zapoznaj się z poniższym fragmentem tego utworu, a następnie wymień jego części, w których August podkreśla swoje przywiązanie do wartości republikańskich.
W dziewiętnastym roku życia, nie piastując jeszcze żadnego urzędu, podjąłem decyzję wystawienia za własne pieniądze armii, dzięki której przywróciłem wolność Rzeczypospolitej poddanej tyranii kliki. Z tego też powodu senat […] [dał] mi równocześnie prawo zabierania głosu wśród byłych konsulów oraz [przyznał] mi władzę wojskową. Nakazał mi także jako propretorowi baczyć wraz z konsulami, aby Rzeczypospolita nie poniosła jakiegoś uszczerbku. W tym samym roku [43 r. p.n.e.], kiedy obaj konsulowie polegli na wojnie, lud wybrał mnie konsulem oraz jednym z triumwirów, których zadaniem było uporządkowanie spraw rzeczypospolitej. Na mocy legalnych wyroków doprowadziłem do wygnania morderców mego ojca [tzn. Cezara], mszcząc w ten sposób ich zbrodnie, a później, kiedy wojnę Rzeczypospolitej wypowiedzieli, dwukrotnie odniosłem nad nimi zwycięstwo w bitwie. […] Kiedy, za powszechną zgodą obywateli, osiągnąłem pełnię władzy i ugasiłem pożar wojen domowych, w czasie mego szóstego [28 r. p.n.e.] i siódmego konsulatu [27 r. p.n.e.] zrzekłem się moich legalnych uprawnień i przekazałem Rzeczpospolitą wolnej decyzji senatu i ludu rzymskiego. Za tę zasługę senat nadał mi przydomek Augusta, drzwi mego domu przystrojono publicznie wawrzynem, nad moją bramą umieszczono wieniec za uratowanie życia obywatelom […]. Od tego czasu przewyższałem wszystkich autorytetem, nie mając większej władzy niż inni, którzy także w urzędzie byli równymi mi kolegami.
Indeks dolny Źródło: Starożytność. Teksty źródłowe, komentarze i zagadnienia do historii w szkole średniej, oprac. G. Chomicki, S. Sprawski, Kraków 1999, s. 262–264. Indeks dolny koniecŹródło: Starożytność. Teksty źródłowe, komentarze i zagadnienia do historii w szkole średniej, oprac. G. Chomicki, S. Sprawski, Kraków 1999, s. 262–264.
R1Q4R5COYG3uO
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8
Porównaj dwie opinie antycznych autorów na temat charakteru rządów Oktawiana. Rozstrzygnij, jaki wpływ na wyrażone oceny mógł mieć czas powstania utworów.
Tekst A
WergiliuszEneida
Tam – patrz: mąż, przyrzekany często, choć daleki, August Cezar, z krwi bogów, który złote wieki Na niwy Lacjum berłem swym ściągnie powtórnie Po błogo królującym przed laty Saturnie; Garamantów i Indów podbije krainy Za torem gwiazd i słońca, gdzie nieba strop siny Na barkach dźwiga Atlas i z gwiazdami kręci. O przyjściu jego wiedząc z wróżb, lękiem przejęci Już dzisiaj króle Kaspu drżą i kraj Meota, I siedem ujść, którym Nil w morze miota.
2 Źródło: Wergiliusz, Eneida, t. 6, s. 791–800.
Tekst B
Historia rzymskiego pióra Kasjusza Diona
[Oktawian August] oddał senatowi prowincje słabsze, uspokojone i niewojownicze, natomiast w swój zarząd objął prowincje silniejsze, niepewne i niebezpieczne lub sąsiadujące z nieprzyjacielskimi ludami, czy też same przez się zdolne do wywoływania przewrotów. Uczynił to rzekomo dlatego, by senat mógł wykonywać swoją władzę spokojnie, podczas gdy on sam miał ponosić trudy i niebezpieczeństwa, w istocie zaś dlatego, by pod tym pozorem tamci byli bezbronni i bezsilni, a tylko on mógł broń posiadać i utrzymywać żołnierzy.
3 Źródło: Historia rzymskiego pióra Kasjusza Diona, [w:] Starożytność. Teksty źródłowe, komentarze i zagadnienia do historii w szkole średniej, oprac. G. Chomicki, S. Sprawski, Kraków 1999, s. 264.
RyzPhWUM2HwxA
(Uzupełnij).
Zwróć uwagę na czasy, w których żyli obaj pisarze. Czy mógł być to czynnik wpływający na opinie wyrażane przez nich w tworzonych dziełach?
Wydaje się, że główna przyczyna różnic między oboma dziełami literackimi leży w czasach ich powstania. Wergiliusz działał w okresie rządów Oktawiana Augusta i niezależnie od swoich rzeczywistych sympatii oraz antypatii musiał brać pod uwagę jego oczekiwania wobec powstających utworów. Tak silne ograniczenia nie dotyczyły już Kasjusza Diona, który tworzył ok. 200 lat po śmierci pierwszego cesarza. Historyk mógł więc sobie pozwolić na podjęcie próby bardziej obiektywnej oceny rządów Oktawiana.
