Sprawdź się
Z poniższego fragmentu wypisz pięć sformułowań nacechowanych emocjonalnie.
Dies iraeŚwiaty pochłania nieprzebyty muł,
światy, od bożych odepchnięte bram.
A spod korzeni jadowitych ziół,
spod kęp sitowia i trzciny, i traw,
z rowów, przepadlisk, wądolców i jam,
pokrytych opalowym szkliwem zgniłych wód,
zaczyna wypełzywać żmij skłębiony płód:
czarne pijawki, zielone jaszczury
wiją się naprzód wpław
i oplatają kręgami śliskiemi
męczeńskich krzyży smutne miliardy,
z bagnistej wyrosłe ziemi,
zapadłe w bagnisty kał…
I oto głowy swoje, dziwne, ludzkie głowy,
świecące trupim tłuszczem zżółkłych, łysych czół,
o szczękach, otulonych kłębem czarnych bród,
kładą na łonach tych pomarłych ciał…
I skośne, mętne oczy podnoszą do góry
ku ich schylonym skroniom…
I biodra opasawszy w lubieżnym uścisku, zwilgotniałymi usty
szepcą im słowa rozpusty...
Przeformułuj subiektywny, ekspresjonistyczny opis krajobrazu na zdystansowany, obiektywny. Zamień silne środki wyrazu, takie jak hiperbola, na określenia neutralne.
Dies iraeMiliardy krzyży,
opromienione okręgami tęczy,
z padolnych Styksów powstają głębiny
w Pańskiego gniewu nieskończony dzień.
I rosną, rosną w jakiś straszny las,
co wierzchołkami swych bolesnych drzew
przeszywa wszystkie mgły
i wszystkie blaski, które lśnią nad mgłami,
wypływające z Wszechmocy Istnienia.
Wyjaśnij, jaką rolę w poniższym fragmencie pełni formuła liturgiczna Kyrie elejson.
Dies iraeKyrie elejson!
Patrzaj!... kyrie elejson!
Ona swą białą dłoń
kładzie na jego skroń –
na trupią, zapadniętą, zżółkłą skroń zleniałą…
Kyrie elejson!
I podczas gdy swe Sądy sprawiasz Ty, o morze
niewyczerpanych gniewów,
ona swym okiem patrzy w jego oczy –
omdlewającym okiem!
Kyrie elejson!
Jej nagie uda drżą,
palcami rozczesuje złoto swych warkoczy
i falą złocistych włosów
osłania jego nagość, i pieści, i pieści
ustami czerwonymi bladość jego ust.
Kyrie elejson!
Wężowe jego kręgi opasują biodra
rozlubieżnionej Boleści,
a ona, wyprężywszy swe rozpustne ciało,
nienasyconym oddycha pragnieniem.
Kyrie elejson!
Na łonie jej spoczęła czarna, lśniąca broda
rozpalonego Szatana,
co świat umierający okrył swoim cieniem,
a ona,
w zbrodniczych pieszczot rozdawaniu szczodra,
zamknęła w drżące go biodra,
w nabiegłe żądzą ramiona…
Kyrie elejson!
Pierwszy wers umieszczonej poniżej strofy odnosi się do fragmentu Ewangelii. Znajdź w Biblii odpowiedni cytat i porównaj jego wymowę z treścią ustępu Dies irae.
Dies iraeJeszcze nie zapiał kur,
a na piekielnej przełęczy,
nad dnem Styksowych otchłani,
siedzi pod złomem niebotycznej grani
pramatka grzechu, jasnowłosa Ewa,
z gadziną zdrady u swych białych stóp.
Przeczytaj dowolny utwór ze zbioru Jana Kasprowicza Hymny – inny niż Dies irae – i wynotuj wszystkie podobieństwa oraz różnice między jego poetyką a poetyką Dies irae. Zwróć uwagę na to, czy pojawiają się w nim cechy typowe dla ekspresjonizmu.