1
Pokaż ćwiczenia:

Tekst do ćwiczeń

Kazimierz Przerwa-Tetmajer Koniec wieku XIX

Przekleństwo?... Tylko dziki, kiedy się skaleczy,
złorzeczy swemu bogu, skrytemu w przestworze.
Ironia?... Lecz największe z szyderstw czyż się może
równać z ironią biegu najzwyklejszych rzeczy?

Wzgarda... lecz tylko głupiec gardzi tym ciężarem,
którego wziąć na słabe nie zdoła ramiona.
Rozpacz?... Więc za przykładem trzeba iść skorpiona,
co się zabija, kiedy otoczą go żarem?

Walka?... Ale czyż mrówka rzucona na szyny
może walczyć z pociągiem nadchodzącym w pędzie?
Rezygnacja?... Czyż przez to mniej się cierpieć będzie,
gdy się z poddaniem schyli pod nóż gilotyny?

Byt przyszły?... Gwiazd tajniki któż z ludzi ogląda,
kto zliczy zgasłe słońca i kres światu zgadnie?
Użycie?... Ależ w duszy jest zawsze coś na dnie,
co wśród użycia pragnie, wśród rozkoszy żąda.

Cóż więc jest? Co zostało nam, co wszystko wiemy,
dla których żadna z dawnych wiar już nie wystarcza?
Jakaż jest przeciw włóczni złego twoja tarcza,
człowiecze z końca wieku?... Głowę zwiesił niemy.

koniec Źródło: Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Koniec wieku XIX, [w:] Wybór poezji, oprac. I. Sikora, Wrocław 1991, s. 104–105.
R1GIYPihxfuMO1
Ćwiczenie 1
Zaznacz poprawne zakończenie zdania. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.
Dekadentyzm był… Możliwe odpowiedzi: 1. kierunkiem literackim o oryginalnej poetyce., 2. kierunkiem literackim nazywanym także symbolizmem., 3. kierunkiem literackim i postawą światopoglądową przejawiającą się w literaturze przełomu wieków., 4. postawą światopoglądową przejawiającą się w literaturze i sztuce przełomu wieków.
11
Ćwiczenie 2

Określ typ liryki w wierszu Tetmajera i uzasadnij swój wybór.

R1B532eReX0vM
(Uzupełnij).
1
Ćwiczenie 3

Odszukaj w wierszu przykłady środków stylistycznych i podaj ich funkcję, odnosząc się do założeń dekadentyzmu.

R1b1eEEgO4kUr
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
11
Ćwiczenie 4
Rw1SOjuT2Du7s
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
111
Ćwiczenie 5
RIEsFtVT8Fshu
Mapa myśli. Wskaż w wierszu wyznaczniki dekadentyzmu i uzupełnij nimi mapę myśli.. Lista elementów:
  • Nazwa kategorii: Dekadentyzm w wierszu
    • Elementy należące do kategorii Dekadentyzm w wierszu
    • Nazwa kategorii:
    • Nazwa kategorii:
    • Nazwa kategorii:
    • Nazwa kategorii:
    • Nazwa kategorii:
    • Koniec elementów należących do kategorii Dekadentyzm w wierszu
R1RR2u4OSY7AB
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
21
Ćwiczenie 6

Z wiersza Kazimierza Przerwy‑Tetmajera wypisz propozycje przezwyciężenia dekadentyzmu oraz jednym zdaniem wyjaśnij, dlaczego podmiot liryczny uznaje je za niewystarczające.

RVYfsrJkT2GQM
(Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 7
Wypisz wszystkie cechy dekadentyzmu, które występują w wierszu Kazimierza Przerwy‑Tetmajera. Porównaj je z obrazem dekadentyzmu, który wyłania się z wiersza Koniec wieku XIX
Wypisz wszystkie cechy dekadentyzmu, które występują w wierszu Kazimierza Przerwy‑Tetmajera. Porównaj je z obrazem dekadentyzmu, który wyłania się z wiersza Koniec wieku XIX
Kazimierz Przerwa-Tetmajer Nie wierzę w nic…

Nie wierzę w nic, nie pragnę niczego na świecie,
wstręt mam do wszystkich czynów, drwię z wszelkich zapałów:
posągi moich marzeń strącam z piedestałów
i zdruzgotane rzucam w niepamięci śmiecie…

A wprzód je depcę z żalu tak dzikim szaleństwem,
jak rzeźbiarz, co chciał zakląć w marmur Afrodytę,
widząc trud swój daremnym, marmury rozbite
depce, plącząc krzyk bólu z śmiechem i przekleństwem.

I jedna mi już tylko wiara pozostała:
że konieczność jest wszystkim, wola ludzka niczym –
i jedno mi już tylko zostało pragnienie

Nirwany, w której istność pogrąża się cała
w bezwładności, w omdleniu sennym, tajemniczym,
i nie czując przechodzi z wolna w nieistnienie.

cw5 Źródło: Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Nie wierzę w nic…, [w:] Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Wybór poezji, Wrocław 1991, s. 96.
R1B532eReX0vM
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Dekadenci czerpali inspiracje z liryki religijnej, aby na zasadzie kontrastu ukazać zwątpienie w tradycyjne wartości. Wypisz wszystkie nawiązania do tego rodzaju twórczości, które zauważysz w wierszu Hymn do Nirwany, a następnie porównaj je z utworem Koniec wieku XIX.

Kazimierz Przerwa-Tetmajer Hymn do Nirwany

Z otchłani klęsk i cierpień podnoszę głos do ciebie,
Nirwano!
Przyjdź twe królestwo jako na ziemi, tak i w niebie,
Nirwano!
Złemu mnie z szponów wyrwij, bom jest utrapion srodze,
Nirwano!
I niech już więcej w jarzmie krwawiącym kark nie chodzę,
Nirwano!
Oto mi ludzka podłość kałem źrenice bryzga,
Nirwano!
Oto się w złości ludzkiej błocie ma stopa ślizga,
Nirwano!
Oto mię wstręt przepełnił, ohyda mię zadusza,
Nirwano!
I w bólach konwulsyjnych tarza się moja dusza,
Nirwano!
O przyjdź i dłonie twoje połóż na me źrenice,
Nirwano!
Twym unicestwiającym oddechem pierś niech sycę,
Nirwano!
Żem żył, niech nie pamiętam, ani wiem, że żyć muszę,
Nirwano!
Od myśli i pamięci oderwij moją duszę,
Nirwano!
Od oczu mych odegnaj złe i nikczemne twarze,
Nirwano!
Człowiecze zburz przede mną bożyszcza i ołtarze,
Nirwano!
Niech żywot mię silniejszych, słabszych śmierć nie uciska,
Nirwano!
Niech błędny wzrok rozpaczy przed oczy mi nie błyska,
Nirwano!
Niech otchłań klęsk i cierpień w łonie się twym pogrzebie,
Nirwano!
I przyjdź królestwo twoje na ziemi, jak i w niebie,
Nirwano!

cw7 Źródło: Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Hymn do Nirwany, [w:] tegoż, Wybór poezji, oprac. I. Sikora, Wrocław 1991, s. 106–107.
R1WxgTf7dHUCR
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 9

Porównaj wiersz Paula Verlaine’a Niemoc z wierszem Koniec wieku XIX Kazimierza Przerwy‑Tetmajera.

Paul Verlaine Niemoc

Jam Cesarstwo u schyłku wielkiego konania,
Które, patrząc, jak idą Barbarzyńce białe,
Układa akrostychy wytworne, niedbałe,
Stylem złotym, gdzie niemoc sennych słońc się słania.

Duszy, samiutkiej, mdło aż, w nudzie, co ochłania.
Skądciś tam wieści niosą walk olbrzymich chwałę.
O, nie móc, przez tę słabość, przez żądze tak małe,
O, nie chcieć zaznać nieco tego falowania!

O, nie chcieć, o i nie móc umrzeć chociaż nieco!
Wszystko wypite! Ty tam, nie śmiej się z mych żali!
Wszystko, wszystko wypite! zjedzone! – Cóż dalej?

Tylko garść słabych wierszy, co ot w ogień lecą,
Tylko niewolnik nicpoń, co nie dba o pana,
Tylko ból jakiejś troski, co żre pierś, nieznana.

cw8 Źródło: Paul Verlaine, Niemoc, [w:] Wybór poezji, oprac. A. Drzewicka, tłum. Z Przesmycki, Wrocław 1980, s. 140.
R1RUupPm0T5yK
(Uzupełnij).
Praca domowa

Poszukaj przykładów dekadenckiej postawy w kulturze współczesnej i przygotuj się do dyskusji na temat współczesnego dekadentyzmu.