Sprawdź się
Wskaż, czym charakteryzują się liberalne systemy polityczne.
- konkurencyjnym systemem partyjnym
- instytucjonalnym zabezpieczeniem praw obywatelskich
- słaborozwiniętym społeczeństwem obywatelskim
- regularnie przeprowadzanymi wolnymi wyborami poddanymi społecznej kontroli
Dopasuj charakterystyki typów systemów politycznych stworzone przez Maxa Webera do ich nazw.
Jest to rodzaj systemu politycznego, w którym sprawujący władzę żądają wobec niej posłuszeństwa, wynikającego z norm prawnych legalnie określających zakres kompetencji, jaką dysponuje władza. Sama władza swoje fundamenty czerpie z porządku prawnego i sprawować ją mogą osoby lub instytucje wyraźnie określone prawem., Ten typ klasyfikacji swoją „legitymizację” wywodzi z prestiżu jednostek lub grup rządzących. Jest to system luźnych reguł władczych. Dzięki charyzmie władz cel, jaki posiadają, uświęca środki przez nich stosowane. Jednak ani ów cel, ani środki nie mają charakteru trwałego czy ustalonych sposobów zmian., Opiera się przede wszystkim na tradycji historycznej, sankcjonującej teraźniejszość. Cele tutaj osiągane uświęcane są mocą tradycji i rzeczą wtórną jest sposób, w jaki się je osiąga. Są one stabilne same z siebie i ulegają tylko niewielkim zmianom.
| typ pierwszy: panowanie legalne | |
| typ drugi: panowanie tradycyjne | |
| typ trzeci: panowanie charyzmatyczne |
Zdecyduj, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Jedną z cech systemów wschodnioazjatyckich jest występowanie elementów szariatu w systemach prawnych. | □ | □ |
| Reżimy wojskowe występują m.in w Ameryce Łacińskiej i w Afryce. | □ | □ |
| Współczesna demokracja opiera się na powszechnych prawach politycznych. | □ | □ |
| Postkomunistyczne systemy polityczne charakteryzują się silnym systemem partyjnym. | □ | □ |
Zapoznaj się z tekstem, a następnie wykonaj ćwiczenie.
Arystotelesa poszukiwania idealnego ustroju państwowegoDlaczego Arystoteles uznał demokrację za zwyrodniały system polityczny? (…) Ten rodzaj demokracji jawi się Arystotelesowi jako najbardziej zwyrodniały, ponieważ panem jest lud, a nie prawo. Rozstrzygającą rolę mają uchwały jednorazowe, podejmowane pod wpływem chwili i demagogów na zgromadzeniach i to one decydują o polityce państwa. W tym rodzaju demokracji lud zajmuje stanowisko monarchy, jako jednostka zbiorowa, która nie kieruje się prawem, lecz działa jak despota.
Źródło: Monika Malmon, Arystotelesa poszukiwania idealnego ustroju państwowego, „Kultura i Wartości” 2013, nr 2 (6), s. 15–16.
Zapoznaj się z tekstem, a następnie wykonaj ćwiczenie.
Józef Piłsudski w chwaleJózef Piłsudski (1867‑1935) – pierwszy marszałek polski (1920), dwukrotny premier Polski (1926‑1928 i 1930), żołnierz, polityk, polski działacz społeczny i niepodległościowy, twórca Organizacji Bojowej PPS, Legionów Polskich i Polskiej Organizacji Wojskowej. Od 11 listopada 1918 r. był naczelnym wodzem Armii Polskiej. Piłsudski uznawany jest za architekta niepodległości i za jedną z najwybitniejszych postaci w historii kraju. Traktowany jako genialny dowódca, wybitny strateg oraz wizjoner, stał się przedmiotem kultu, a więc działań gloryfikujących jego postać, głównie w okresie dwudziestolecia międzywojennego, ale także dużo później.
Źródło: MPC, Józef Piłsudski w chwale, 26.05.2017 r., dostępny w internecie: dzieje.pl [dostęp 14.12.2020 r.].
Zapoznaj się z tekstem, a następnie wykonaj ćwiczenie.
Państwa Europy WschodniejW myśl konstytucji z 1995 r. Azerbejdżan jest demokracją parlamentarną (…). Zgodnie z treścią ustawy zasadniczej władza wykonawcza należy do Prezydenta (art. 7 ust. 3, art. 99), który jest głową państwa i reprezentuje Azerbejdżan w stosunkach wewnętrznych i zewnętrznych. (…) Urząd Prezydenta w Azerbejdżanie de facto został przekazany z ojca – Gajdara Alijewa (Heydar Oliyev, 1993‑2003) – na syna – Ilhama Alijewa (İlham Oliyev, od 2003 r. do teraz). Powodem przekazania władzy była śmiertelna choroba Gajdara Alijewa, który, żeby ulokować syna na szczycie władzy, złamał bodajże wszystkie zasady konstytucyjne kraju. Zarówno Gajdar, jak i Ilham rządzili Azerbejdżanem niepodzielnie, opierając się na służbach bezpieczeństwa i tajnej policji zrekrutowanej z byłych agentów sowieckiego KGB. Poprawki wprowadzone do konstytucji w 2009 r. usuwają ograniczenie liczby kadencji Prezydenta. (…) Wszelkie przejawy niezadowolenia z władzy są w Azerbejdżanie krwawo tłumione, a do wyborów dopuszcza się tylko partię prezydencką (Nowy Azerbejdżan) i partie proreżimowe. Jednoizbowy parlament – Zgromadzenie Narodowe (Milli Meclis) – jest fasadowy. Dotychczas żadne wybory w Azerbejdżanie, według OBWE, nie spełniały standardów demokratycznych.
Źródło: Andrzej Nowosad, Państwa Europy Wschodniej, [w:] Zróżnicowanie rozwoju współczesnej Europy, red. Andrzej Nowosad, Rafał Wisła, Kraków 2016, s. 137–138.
Zapoznaj się z tekstem, a następnie wykonaj ćwiczenie.
Pojmowanie jednostki w tradycji (…) i jego konsekwencje dla życia politycznego (…)Samą tę jednostkę interpretuje jako cząstkę kolektywu, nie zaś jako autonomiczny podmiot, co odzwierciedla (…) tradycję filozoficzno‑kulturową, której obce było indywidualistyczne i personalistyczne ujęcie człowieka (…). Poczucie tożsamości grupowej odgrywa tam ogromną rolę, a grupa (…) zdecydowanie dominuje nad jednostką. Kolektywy wyższego rzędu składały się tam przy tym zazwyczaj z „domostw” czy rodzin, nie zaś jednostek.
Źródło: Krzysztof Gawlikowski, Pojmowanie jednostki w tradycji (…) i jego konsekwencje dla życia politycznego (…), dostępny w internecie: swps.pl [dostęp 5.04.2021 r.].
Wskaż, dla którego systemu politycznego jest charakterystyczny przedstawiony w tekście obraz człowieka w społeczeństwie.
- europejskiego
- amerykańskiego
- postkomunistycznego
- wschodnioazjatyckiego
Zapoznaj się z tekstem, a następnie wykonaj ćwiczenie.
Demokracja partycypacyjna na poziomie lokalnym jako jeden z aspektów realizacji zasady subsydiarności na przykładzie aglomeracji warszawskiejW przypadku społeczeństw bardziej homogenicznych demokracja reprezentatywna, prosta demokracja większościowa, polegająca na wyborze przedstawicieli, którzy następnie przez określony czas decydują za obywateli, może przynieść lepsze rezultaty, ponieważ jest bardziej efektywna. Z tej perspektywy na poziomie lokalnym (…) demokracja konsensualna wydaje się dobrym sposobem postrzegania rzeczywistości politycznej, społecznej, gospodarczej w sensie normatywnym oraz dobrą podstawą dla podejmowania decyzji politycznych. Przykładowo, jeżeli w ramach aglomeracji miejskiej próbuje się podjąć wiążące demokratyczne rozstrzygnięcia dotyczące organizacji systemu transportu publicznego, zróżnicowanie interesów grup – użytkowników pojazdów, rowerów, komunikacji miejskiej, mieszkańców centrum miasta, osób dojeżdżających z peryferii, jest na tyle duże, że trudno za pomocą wyłącznie narzędzi demokracji reprezentatywnej podejmować decyzje, które zaspokoją wszystkie grupy.
Źródło: Renata Mieńkowska-Norkiene, Demokracja partycypacyjna na poziomie lokalnym jako jeden z aspektów realizacji zasady subsydiarności na przykładzie aglomeracji warszawskiej, „Kwartalnik Naukowy Ośrodka Analiz Politologicznych Uniwersytetu Warszawskiego” 2015, nr 13, s. 171.