Sprawdź się
Życie i działalność Mikołaja Kopernika były jednoznacznie związane z Polską i panującą dynastią Jagiellonów. Uszereguj chronologicznie władców tej dynastii, którzy panowali za życia Kopernika.
- Zygmunt Stary
- Jan Olbracht
- Kazimierz Jagiellończyk
- Aleksander Jagiellończyk
Wskaż ważne dla Polski i Europy wydarzenia, które Kopernik mógł komentować jako świadomy poddany polskiego monarchy.
- ufundowanie Akademii Krakowskiej
- ufundowanie Akademii Zamoyskiej
- ogłoszenie 95 tez przez Marcina Lutra
- wprowadzenie religii anglikańskiej przez Henryka VIII
- zawarcie Pokoju Westfalskiego po wojnie trzydziestoletniej
- ustanowienie tzw. przywileju nihil novi
- ustanowienie Unii Lubelskiej
- zawarcie 2. pokoju Toruńskiego po wojnie trzynastoletniej
- hołd pruski
- zdobycie Konstantynopola przez Turków
- opłynięcie Ziemi przez ekspedycję Magellana
Przyporządkuj miastom, w których przebywał Kopernik, dziedzinę wiedzy, którą studiował w tym mieście.
nie studiował w tym mieście, ekonomia, astronomia, matematyka, otrzymał tam dyplom ukończenia studiów, prawo, medycyna
| Kraków | |
| Bolonia | |
| Padwa | |
| Rzym | |
| Ferrara | |
| nie studiował tego przedmiotu |
botanikiem prawda \ fałsz
medykiem prawda \ fałsz
duchownym prawda \ fałsz
prawnikiem prawda \ fałsz
ekonomistą prawda \ fałsz
architektem prawda \ fałsz
wojskowym prawda \ fałsz
astrologiem prawda \ fałsz
Kopernik zajmował się nie tylko astronomią; w dzisiejszym rozumieniu poniższych profesji i ról społecznych, był on także:
matematykiem {#prawda} \ {fałsz}
botanikiem {prawda} \ {#fałsz}
medykiem {#prawda} \ {fałsz}
duchownym {prawda} \ {#fałsz}
prawnikiem {#prawda} \ {fałsz}
ekonomistą {#prawda} \ {fałsz}
architektem {prawda} \ {#fałsz}
astrologiem {#prawda} \ {fałsz}
Człowiek taki, jak Mikołaj Kopernik, o rozległych zainteresowaniach, zajmujący się wieloma dziedzinami nauki, wiedzy i kultury, bywa często określany mianem człowieka:
- Akwinu
- Antyku
- Klasycyzmu
- Kromanionu
- Oświecenia
- Poligloty
- Renesansu
Zaproponowany przez Kopernika heliocentryczny model świata był rozwinięciem poglądów głoszonych przez:
- Klaudiusza Ptolemeusza
- Arystarcha z Samos
- Hipparcha z Nikkei
- innego starożytnego myśliciela
- nie jest wiadomo, by ktokolwiek przed Kopernikiem wysunął hipotezę, że Słońce stanowi środek świata
Przypomnij sobie pojęcia występujące w geocentrycznym modelu układu planetarnego (zob. rysunek poniżej):
deferent: okrąg, po którym porusza się, ruchem jednostajnym, środek epicyklu;
epicykl: okrąg, po którym ruchem jednostajnym krąży planeta albo środek epicyklu wyższego rzędu;
mimośród (inaczej ekscentryk): odległość pomiędzy środkiem deferentu, a środkiem Ziemi.
ekwant: punkt leżący na przedłużeniu odcinka od środka Ziemi do środka deferentu, mający tę właściwość, że ruch środka epicyklu po deferencie jest jednostajny, gdy z tego właśnie punktu obserwujemy ten ruch (a nie ze środka deferentu, ani nie z Ziemi).
Przeanalizuj zamieszczone poniżej ilustracje i towarzyszące im opisy. Który z tych opisów jest najbardziej trafnym porównaniem modelu heliocentrycznego Kopernika do obowiązującego przez kilkanaście wcześniejszych stuleci modelu geocentrycznego.
Zaznacz prawidłową odpowiedź: {#A} / {B} / {C} / {D} .
Wspólny tekst do ćwiczeń 8. i 9.
Model Kopernika, z krążącą wokół Słońca Ziemią, pozwalał przewidzieć występowanie tzw. rocznej paralaksy gwiazd na niebie (porównaj e‑materiał „Metoda paralaksy heliocentrycznej”). Już w starożytności bezskutecznie poszukiwano tego zjawiska; jego brak uzasadniał przyjmowany ówcześnie geocentryczny model świata. Odkrycie takiego przesunięcia byłoby eksperymentalnym potwierdzeniem, że umieszczenie Słońca w środku Układu planetarnego i traktowanie Ziemi jako jednej z planet obiegających Słońce, dobrze opisuje rzeczywistość.
Duński astronom, Tycho Brahe (1546 - 1601), na początku swej kariery był zwolennikiem systemu kopernikańskiego (nieczęsto spotykana postawa wśród naukowców drugiej połowy XVI wieku). Postanowił wykazać, że roczne przesunięcie paralaktyczne gwiazd na niebie jest mierzalne. Choć dysponował najdokładniejszym w swoich czasach obserwatorium, mimo kilkuletnich, bardzo dokładnych pomiarów, musiał uznać, że celu nie osiągnął. Zaproponował więc własny, „mieszany” model świata. Starał się w nim pogodzić system Kopernika z własnym wnioskiem, że roczna paralaksa gwiazd nie występuje.
Na rysunku przedstawiono schematycznie model świata zaproponowany przez duńskiego astronoma. Na schemacie nie zachowano skali odległości. Przyporządkuj cyfrowym oznaczeniom ze schematu nazwy właściwych ciał niebieskich.
Firmament (sfera gwiazd stałych) ............
Saturn ............
Jowisz ............
Mars ............
Wenus ............
Merkury ............
Słońce ............
Księżyc ............
Ziemia ............
Uran {}
Neptun {}
Pluton {}
Przypisz wydarzenia do właściwych dat. 1543 Możliwe odpowiedzi: 1. opublikowanie prawa powszechnego ciążenia (Issac Newton, Principia…), 2. brak wydarzenia, 3. odkrycie Plutona (Clyde Tombaugh), 4. zidentyfikowanie i przewidzenie powrotu komety (Edmund Halley), 5. opublikowanie de Revolutionibus (Mikołaj Kopernik), 6. odkrycie Urana (William Herschel), 7. brak wydarzenia, 8. odkrycie Neptuna (Urbain Le Verrier), 9. opublikowanie prawa o związku rozmiaru orbity z okresem obiegu planety (Johannes Kepler), 10. odkrycie paralaksy rocznej (niezależnie, dla trzech różnych gwiazd: Friedrich Bessel, Thomas Henderson, Wilhelm Struve) 1618 Możliwe odpowiedzi: 1. opublikowanie prawa powszechnego ciążenia (Issac Newton, Principia…), 2. brak wydarzenia, 3. odkrycie Plutona (Clyde Tombaugh), 4. zidentyfikowanie i przewidzenie powrotu komety (Edmund Halley), 5. opublikowanie de Revolutionibus (Mikołaj Kopernik), 6. odkrycie Urana (William Herschel), 7. brak wydarzenia, 8. odkrycie Neptuna (Urbain Le Verrier), 9. opublikowanie prawa o związku rozmiaru orbity z okresem obiegu planety (Johannes Kepler), 10. odkrycie paralaksy rocznej (niezależnie, dla trzech różnych gwiazd: Friedrich Bessel, Thomas Henderson, Wilhelm Struve) 1687 Możliwe odpowiedzi: 1. opublikowanie prawa powszechnego ciążenia (Issac Newton, Principia…), 2. brak wydarzenia, 3. odkrycie Plutona (Clyde Tombaugh), 4. zidentyfikowanie i przewidzenie powrotu komety (Edmund Halley), 5. opublikowanie de Revolutionibus (Mikołaj Kopernik), 6. odkrycie Urana (William Herschel), 7. brak wydarzenia, 8. odkrycie Neptuna (Urbain Le Verrier), 9. opublikowanie prawa o związku rozmiaru orbity z okresem obiegu planety (Johannes Kepler), 10. odkrycie paralaksy rocznej (niezależnie, dla trzech różnych gwiazd: Friedrich Bessel, Thomas Henderson, Wilhelm Struve) 1705 Możliwe odpowiedzi: 1. opublikowanie prawa powszechnego ciążenia (Issac Newton, Principia…), 2. brak wydarzenia, 3. odkrycie Plutona (Clyde Tombaugh), 4. zidentyfikowanie i przewidzenie powrotu komety (Edmund Halley), 5. opublikowanie de Revolutionibus (Mikołaj Kopernik), 6. odkrycie Urana (William Herschel), 7. brak wydarzenia, 8. odkrycie Neptuna (Urbain Le Verrier), 9. opublikowanie prawa o związku rozmiaru orbity z okresem obiegu planety (Johannes Kepler), 10. odkrycie paralaksy rocznej (niezależnie, dla trzech różnych gwiazd: Friedrich Bessel, Thomas Henderson, Wilhelm Struve) 1781 Możliwe odpowiedzi: 1. opublikowanie prawa powszechnego ciążenia (Issac Newton, Principia…), 2. brak wydarzenia, 3. odkrycie Plutona (Clyde Tombaugh), 4. zidentyfikowanie i przewidzenie powrotu komety (Edmund Halley), 5. opublikowanie de Revolutionibus (Mikołaj Kopernik), 6. odkrycie Urana (William Herschel), 7. brak wydarzenia, 8. odkrycie Neptuna (Urbain Le Verrier), 9. opublikowanie prawa o związku rozmiaru orbity z okresem obiegu planety (Johannes Kepler), 10. odkrycie paralaksy rocznej (niezależnie, dla trzech różnych gwiazd: Friedrich Bessel, Thomas Henderson, Wilhelm Struve) 1812 Możliwe odpowiedzi: 1. opublikowanie prawa powszechnego ciążenia (Issac Newton, Principia…), 2. brak wydarzenia, 3. odkrycie Plutona (Clyde Tombaugh), 4. zidentyfikowanie i przewidzenie powrotu komety (Edmund Halley), 5. opublikowanie de Revolutionibus (Mikołaj Kopernik), 6. odkrycie Urana (William Herschel), 7. brak wydarzenia, 8. odkrycie Neptuna (Urbain Le Verrier), 9. opublikowanie prawa o związku rozmiaru orbity z okresem obiegu planety (Johannes Kepler), 10. odkrycie paralaksy rocznej (niezależnie, dla trzech różnych gwiazd: Friedrich Bessel, Thomas Henderson, Wilhelm Struve) 1839 Możliwe odpowiedzi: 1. opublikowanie prawa powszechnego ciążenia (Issac Newton, Principia…), 2. brak wydarzenia, 3. odkrycie Plutona (Clyde Tombaugh), 4. zidentyfikowanie i przewidzenie powrotu komety (Edmund Halley), 5. opublikowanie de Revolutionibus (Mikołaj Kopernik), 6. odkrycie Urana (William Herschel), 7. brak wydarzenia, 8. odkrycie Neptuna (Urbain Le Verrier), 9. opublikowanie prawa o związku rozmiaru orbity z okresem obiegu planety (Johannes Kepler), 10. odkrycie paralaksy rocznej (niezależnie, dla trzech różnych gwiazd: Friedrich Bessel, Thomas Henderson, Wilhelm Struve) 1846 Możliwe odpowiedzi: 1. opublikowanie prawa powszechnego ciążenia (Issac Newton, Principia…), 2. brak wydarzenia, 3. odkrycie Plutona (Clyde Tombaugh), 4. zidentyfikowanie i przewidzenie powrotu komety (Edmund Halley), 5. opublikowanie de Revolutionibus (Mikołaj Kopernik), 6. odkrycie Urana (William Herschel), 7. brak wydarzenia, 8. odkrycie Neptuna (Urbain Le Verrier), 9. opublikowanie prawa o związku rozmiaru orbity z okresem obiegu planety (Johannes Kepler), 10. odkrycie paralaksy rocznej (niezależnie, dla trzech różnych gwiazd: Friedrich Bessel, Thomas Henderson, Wilhelm Struve) 1871 Możliwe odpowiedzi: 1. opublikowanie prawa powszechnego ciążenia (Issac Newton, Principia…), 2. brak wydarzenia, 3. odkrycie Plutona (Clyde Tombaugh), 4. zidentyfikowanie i przewidzenie powrotu komety (Edmund Halley), 5. opublikowanie de Revolutionibus (Mikołaj Kopernik), 6. odkrycie Urana (William Herschel), 7. brak wydarzenia, 8. odkrycie Neptuna (Urbain Le Verrier), 9. opublikowanie prawa o związku rozmiaru orbity z okresem obiegu planety (Johannes Kepler), 10. odkrycie paralaksy rocznej (niezależnie, dla trzech różnych gwiazd: Friedrich Bessel, Thomas Henderson, Wilhelm Struve) 1930 Możliwe odpowiedzi: 1. opublikowanie prawa powszechnego ciążenia (Issac Newton, Principia…), 2. brak wydarzenia, 3. odkrycie Plutona (Clyde Tombaugh), 4. zidentyfikowanie i przewidzenie powrotu komety (Edmund Halley), 5. opublikowanie de Revolutionibus (Mikołaj Kopernik), 6. odkrycie Urana (William Herschel), 7. brak wydarzenia, 8. odkrycie Neptuna (Urbain Le Verrier), 9. opublikowanie prawa o związku rozmiaru orbity z okresem obiegu planety (Johannes Kepler), 10. odkrycie paralaksy rocznej (niezależnie, dla trzech różnych gwiazd: Friedrich Bessel, Thomas Henderson, Wilhelm Struve)
Przez kolejne stulecia badano Układ Słoneczny, odkrywano w nim nowe obiekty, w tym nieznane wcześniej planety. Opis zaproponowany przez Kopernika był rozwijany i uzupełniany. Zyskał zarówno podbudowę teoretyczną jak i doświadczalne potwierdzenie w postaci odkrycia rocznej paralaksy gwiazd na niebie.
Przypisz wydarzenia do właściwych dat.
brak wydarzenia, opublikowanie <em>de Revolutionibus</em> (Mikołaj Kopernik), odkrycie Plutona (Clyde Tombaugh), zidentyfikowanie i przewidzenie powrotu komety (Edmund Halley), odkrycie Urana (William Herschel), odkrycie Neptuna (Urbain Le Verrier), brak wydarzenia, opublikowanie prawa o związku rozmiaru orbity z okresem obiegu planety (Johannes Kepler), opublikowanie prawa powszechnego ciążenia (Issac Newton, <em>Principia…</em>), odkrycie paralaksy rocznej gwiazdy 61 Cyg (czyli gwiazdy nr 61 w gwiazdozbiorze Łabędzia; Friedrich Bessel)
| 1543 | |
| 1618 | |
| 1687 | |
| 1705 | |
| 1781 | |
| 1812 | |
| 1838 | |
| 1846 | |
| 1871 | |
| 1930 |