Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
1
Pokaż ćwiczenia:
11
Ćwiczenie 1

Umieść na osi czasu podane wynalazki, dokonania i teorie naukowe.

RiuNnzxMBMz3W
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
R1Smn3PYJrASv
Do podanych dat dopasuj odpowiednie wynalazki, dokonania i teorie naukowe. 1763 — (tu wybierz) 1. pierwszy pokaz lotu balonem, 2. pierwszy parostatek, 3. pierwsza linia kolejowa, 4. gruszka Bessemera, początek przemysłowego wytopu stali, 5. teoria ewolucji Darwina, 6. opatentowanie maszyny parowej, 7. lampa naftowa.
1783 — (tu wybierz) 1. pierwszy pokaz lotu balonem, 2. pierwszy parostatek, 3. pierwsza linia kolejowa, 4. gruszka Bessemera, początek przemysłowego wytopu stali, 5. teoria ewolucji Darwina, 6. opatentowanie maszyny parowej, 7. lampa naftowa.
1807 — (tu wybierz) 1. pierwszy pokaz lotu balonem, 2. pierwszy parostatek, 3. pierwsza linia kolejowa, 4. gruszka Bessemera, początek przemysłowego wytopu stali, 5. teoria ewolucji Darwina, 6. opatentowanie maszyny parowej, 7. lampa naftowa.
1828 — (tu wybierz) 1. pierwszy pokaz lotu balonem, 2. pierwszy parostatek, 3. pierwsza linia kolejowa, 4. gruszka Bessemera, początek przemysłowego wytopu stali, 5. teoria ewolucji Darwina, 6. opatentowanie maszyny parowej, 7. lampa naftowa.
1853 — (tu wybierz) 1. pierwszy pokaz lotu balonem, 2. pierwszy parostatek, 3. pierwsza linia kolejowa, 4. gruszka Bessemera, początek przemysłowego wytopu stali, 5. teoria ewolucji Darwina, 6. opatentowanie maszyny parowej, 7. lampa naftowa.
1855 — (tu wybierz) 1. pierwszy pokaz lotu balonem, 2. pierwszy parostatek, 3. pierwsza linia kolejowa, 4. gruszka Bessemera, początek przemysłowego wytopu stali, 5. teoria ewolucji Darwina, 6. opatentowanie maszyny parowej, 7. lampa naftowa.
1859 — (tu wybierz) 1. pierwszy pokaz lotu balonem, 2. pierwszy parostatek, 3. pierwsza linia kolejowa, 4. gruszka Bessemera, początek przemysłowego wytopu stali, 5. teoria ewolucji Darwina, 6. opatentowanie maszyny parowej, 7. lampa naftowa.
21
Ćwiczenie 2

Zapoznaj się ze źródłami poniżej, a następnie wykonaj polecenia.

Wydobycie węgla w Europie i w Stanach Zjednoczonych w pierwszej połowie XIX w. (w mln ton)

Rok

Wielka Brytania

Niemcy

Francja

1790

6

0,3

0,8

1800

10

1

1

1820

12,5

1,5

1,1

1830

16

1,7

2

1840

30

3,4

3

1850

49

6,7

5

1860

80

17

8

Indeks dolny Na podstawie: Wiek XIX w źródłach, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1998, s. 152. Indeks dolny koniec

R17nw0aNGN1qT
Wykres kolumnowy. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • rok: 1750
    • Wielka Brytania: 1,9%; Podpis osi wartości: Udział w produkcji przemysłowej (%)
    • Francja: 4,0%; Podpis osi wartości: Udział w produkcji przemysłowej (%)
    • Niemcy: 2,9%; Podpis osi wartości: Udział w produkcji przemysłowej (%)
    • USA: 0,1%; Podpis osi wartości: Udział w produkcji przemysłowej (%)
  • 2. zestaw danych:
    • rok: 1800
    • Wielka Brytania: 4,3%; Podpis osi wartości: Udział w produkcji przemysłowej (%)
    • Francja: 4,2%; Podpis osi wartości: Udział w produkcji przemysłowej (%)
    • Niemcy: 3,5%; Podpis osi wartości: Udział w produkcji przemysłowej (%)
    • USA: 0,8%; Podpis osi wartości: Udział w produkcji przemysłowej (%)
  • 3. zestaw danych:
    • rok: 1830
    • Wielka Brytania: 9,5%; Podpis osi wartości: Udział w produkcji przemysłowej (%)
    • Francja: 5,2%; Podpis osi wartości: Udział w produkcji przemysłowej (%)
    • Niemcy: 3,5%; Podpis osi wartości: Udział w produkcji przemysłowej (%)
    • USA: 2,4%; Podpis osi wartości: Udział w produkcji przemysłowej (%)
  • 4. zestaw danych:
    • rok: 1860
    • Wielka Brytania: 19,9%; Podpis osi wartości: Udział w produkcji przemysłowej (%)
    • Francja: 7,9%; Podpis osi wartości: Udział w produkcji przemysłowej (%)
    • Niemcy: 4,9%; Podpis osi wartości: Udział w produkcji przemysłowej (%)
    • USA: 7,2%; Podpis osi wartości: Udział w produkcji przemysłowej (%)
Źródło: Paul Kennedy, Mocarstwa świata. Narodziny, rozkwit, upadek, Warszawa 1994, s. 154.
R1Sccd8GAprub
Na podstawie danych statystycznych wskaż, w którym z państw w latach 1790–1860 najszybciej rosło wydobycie węgla kamiennego. Pamiętaj, że tempo wzrostu mierzymy, porównując dane z początku badanego okresu z danymi z końca okresu. Możliwe odpowiedzi: 1. Niemcy, 2. Wielka Brytania, 3. Francja, 4. USA
211
Ćwiczenie 3

Na podstawie danych z wykresu scharakteryzuj demograficzne skutki pierwszej rewolucji przemysłowej.

R1atkI2nCt644
Wykres liniowy. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • Lata: 1000
    • Francja: 9
    • Wielka Brytania: 2,5
  • 2. zestaw danych:
    • Lata: 1350
    • Francja: 15
    • Wielka Brytania: 3,3
  • 3. zestaw danych:
    • Lata: 1500
    • Francja: 15,5
    • Wielka Brytania: 5
  • 4. zestaw danych:
    • Lata: 1650
    • Francja: 16,5
    • Wielka Brytania: 6,6
  • 5. zestaw danych:
    • Lata: 1772
    • Francja: 24,1
    • Wielka Brytania: 12,2
  • 6. zestaw danych:
    • Lata: 1850
    • Francja: 34,9
    • Wielka Brytania: 27,6
  • 7. zestaw danych:
    • Lata: 1900
    • Francja: 36,9
    • Wielka Brytania: 41,3
  • 8. zestaw danych:
    • Lata: 1910
    • Francja: 39,6
    • Wielka Brytania: 45,3
  • 9. zestaw danych:
    • Lata: 1920
    • Francja: 39,2
    • Wielka Brytania: 47,3
  • 10. zestaw danych:
    • Lata: 1936
    • Francja: 41,1
    • Wielka Brytania: 50,4
  • 11. zestaw danych:
    • Lata: 1946
    • Francja: 40,3
    • Wielka Brytania: 52,2
Źródło: Jan Szpak, Historia gospodarcza powszechna, Warszawa 1997, s. 129.
R1DoWHseu6E5j
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 4

Zapoznaj się ze źródłami poniżej, a następnie wykonaj polecenia.

Źródło A

Fragment listu Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego z 1825 roku

Przemysł domaga się wielkim głosem czynnej pomocy, gdy skarb może mu dostarczyć zaledwie słabej zachęty; rolnictwo błaga o wsparcie, a smutny jego stan grozi zahamowaniem wpływu części dochodów publicznych. Powinniśmy więc uważać się jakby w stanie kryzysu, w którym każde załamanie się byłoby straszne i które trzeba zakończyć możliwie najszybciej. W tych okolicznościach pragnę, by Rząd miał do dyspozycji 40 milionów złotych w ciągu trzech lat; […] suma ta […] da nam środki na jak najczynniejsze posuwanie robót publicznych: kanałów, nadbrzeży, dróg, budynków […]. Podobne zastosowanie będzie miało ogromny wpływ na rolnictwo odciągając odeń zbędne ręce i dostarczając mu konsumentów, którzy ułatwią mu uiszczanie się z ciężarów publicznych; handel wewnętrzny powstanie sam z siebie pod tym nagłym impulsem, jak i dzięki rozwojowi, który stanie się wtedy udziałem przemysłu fabrycznego […].

przemysl Źródło: Fragment listu Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego z 1825 roku, [w:] J. Skowronek, Od Kongresu Wiedeńskiego do Nocy Listopadowej, Warszawa 1987, s. 12.

Źródło B

Rn4jpN6FzCKkB
Główne drogi wodne i centra handlu Królestwa Polskiego.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o. na podstawie zegluga.wroclaw.pl, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1b7SfaJkAPXZ
Na podstawie informacji ze źródła A podaj cztery pozytywne konsekwencje zrealizowania inwestycji zilustrowanej przez źródło B. (Uzupełnij) Biorąc pod uwagę fakt, że pierwsza maszyna parowa w Królestwie Polskim została uruchomiona w 1839 r. w fabryce Geyera w Łodzi, wyjaśnij, co autor źródła A miał na myśli, pisząc o rozwoju przemysłu w Królestwie Polskim. (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 5

Ułóż test, który pomoże ci zapamiętać nowe pojęcia. Będzie to test polegający na ułożeniu zdań prawdziwych i fałszywych z wykorzystaniem tych pojęć. Zadanie osób, które będą ten test rozwiązywać, to odgadnięcie, które ze zdań są prawdziwe.

Oto przykład:

pojęcie: płodozmian
Zdanie prawdziwe: „Płodozmian był formą uprawy dającą wyższe plony niż formy stosowane wcześniej”.
Zdanie fałszywe: „Płodozmian prowadził do szybkiego wyjałowienia ziemi”.

Pojęcia do testu:

urbanizacja
akumulacja kapitału
rewolucja przemysłowa
liberalizm ekonomiczny

2
Ćwiczenie 6
RPrcZQuLryCz6
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Źródło ilustracji: Wikimedia Commons, domena publiczna
R1Cb8io1g1hDw
Wskaż spośród wymienionych wynalazków ten, który został dokonany w XVIII wieku. Możliwe odpowiedzi: 1. Telefon, 2. Samochód, 3. Balon na gorące powietrze, 4. Samolot
31
Ćwiczenie 7

Opisz, na czym polegały w XVIII–XIX w. związki między:

a) wydajnością upraw rolnych,
b) rozwojem miast,
c) liczbą ludności,
d) szybkością rozprzestrzeniania się epidemii,
e) rozwojem specjalizacji pracy,
f) klimatem,
g) cechami mentalności ludzkiej.

Wybierz po dwie „dane” i zastanów się nad ich związkiem, a następnie zbadaj szersze zależności.

RLxxnt1JXdiRn
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Wielka encyklopedia francuska zawierała wiadomości i artykuły ze wszystkich niemal dziedzin życia. Kolejne tomy Encyklopedii ukazywały się przez blisko 30 lat. W sumie wydano 17 tomów tekstów, 11 tomów ilustracji oraz 7 tomów suplementów. Inicjatorem całego przedsięwzięcia i jego czynnym uczestnikiem był pisarz i filozof Denis Diderot, a w późniejszym czasie „redaktorem naczelnym” Encyklopedii był matematyk Jean d’Alembert. Wydawaniu Encyklopedii sprzeciwiał się Kościół, a zwłaszcza jezuici. Król Ludwik XV wydał dwa dekrety zakazujące drukowania i rozpowszechniania dzieła.
Poradzono sobie z tym jednak: wiele tomów zostało wydrukowanych za granicą, a następnie przemycano je do Francji. Encyklopedia rozchodziła się w subskrypcji, to znaczy, że poszczególne tomy otrzymywały osoby, które je wcześniej zamówiły. Jedną z tych osób był król Stanisław August Poniatowski.

Oto kilka definicji zaczerpniętych z Encyklopedii.

Praca – „codzienne zajęcie, na które skazuje człowieka potrzeba, a któremu zarazem zawdzięcza on zdrowie, istnienie, pogodę umysłu, zdrowy rozsądek, a może nawet cnotę.
Człowiek uważa pracę za karę, a co z tego wynika, za wroga swego wypoczynku. Tymczasem jest ona źródłem wszystkich jego przyjemności oraz najpewniejszym lekarstwem przeciw nudzie”.

Przemysł – „słowo to ma dwojakie znaczenie: albo zwykłą pracę rąk, albo wynalazczość umysłu dotyczącą machin przydatnych sztukom i rzemiosłom; słowo przemysł zawiera to jedno, to drugie z tych pojęć, a często je łączy. Przemysł odnosi się do kultury rolnej, do manufaktur i do rzemiosł […]”.

Najemnik dzienny – „żyjący z pracy rąk robotnik, któremu się płaci co wieczór za dniówkę. Ten rodzaj ludzi tworzy największą część narodu; uczciwy rząd powinien mieć przede wszystkim ich los na uwadze. Jeśli najemnik dzienny jest biedny, biedny jest cały naród”.

RrcQFDNTM3psO
Na podstawie lektury treści wybranych powyżej artykułów Wielkiej encyklopedii francuskiej udowodnij, że powstała ona w czasach przed rewolucją przemysłową we Francji. (Uzupełnij).