Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Odwetu
1
Zygmunt Ziółek, Do broni!
Zygmunt Ziółek Do broni!

Do broni, Polacy! Do broni! 
Godzina wolności wybiła!
Karabin, granaty do dłoni! – 
Nie straszna nam wrogów jest siła! 
Na alarm dziś w Polsce dzwon dzwoni: 
Do broni, Polacy! Do broni!

Do broni, Polacy! Do broni! 
Zwycięstwa możliwość jedyna! 
Nas nikt nie powstrzyma, nie wzbroni, 
By zanieść swój gniew do Berlina!... 
Na alarm dziś w Polsce dzwon dzwoni: 
Do broni, Polacy! Do broni!

Do broni, Polacy! Do broni!
Zdobądźmy swą wolność dziś czynem!
Kto Polak, ten kraj swój obroni 
I czoło uwieńczy wawrzynem!... 
Na alarm dziś w Polsce dzwon dzwoni: 
Do broni, Polacy! Do broni!

O polską walczymy dziś ziemię! 
Wróg żaden już nam jej nie wydrze! 
Germańskie zdusimy wnet plemię! 
Niemieckiej utniemy łeb hydrze!... 
Na alarm dziś w Polsce dzwon dzwoni: 
Do broni, Polacy! Do broni!

aws2 Źródło: Zygmunt Ziółek, Do broni!, [w:] Jan Szczawiej, Poezja Polski Walczącej, t. 2, Warszawa 1974, s. 173.
Adam Kowalski, Modlitwa obozowa
Adam Kowalski Modlitwa obozowa

O, Panie, któryś jest na niebie, 
Wyciągnij sprawiedliwą dłoń! 
Wołamy z cudzych stron do Ciebie 
O polski dach, o polską broń.

O, Boże, skrusz ten miecz, 
Co siekł nasz Kraj, 
Do wolnej Polski nam 
Powrócić daj! 
By stał się twierdzą nowej siły 
Nasz dom, nasz dom.

O, usłysz, Panie, skargi nasze, 
O, usłysz nasz tułaczy śpiew! 
Znad Warty, Wisły, Sanu, Bugu 
Męczeńska do Cię woła krew:

O, Boże, skrusz ten miecz, 
Co siekł nasz Kraj, 
Do wolnej Polski nam 
Powrócić daj! 
By stał się twierdzą nowej siły 
Nasz dom, nasz dom.

W obozie internowanych Bals Rumunia,
październik 1939

aws3 Źródło: Adam Kowalski, Modlitwa obozowa, [w:] Jan Szczawiej, Poezja Polski Walczącej, t. 2, Warszawa 1974, s. 153.
Zbigniew Kabata ps. Bobo, Pieśń „Odwetu”
Zbigniew Kabata Pieśń „Odwetu”

Głośno niech zabrzmi dziś „Odwetu”odwetu„Odwetu” zew 
Nad Ojczyzną skutą w niewoli, 
Głośno dziś niech rozlegnie się nasz śpiew, 
Niechaj plunie w twarz smutkowi naszej doli.

Podziemny i szary nasz trud 
Ciężkim jarzmem barki nam gnie, 
Wiara w zmartwychwstania Polski cud, 
Żarem serc naszych tchnie. 
Na warcie my, jak jeden mąż, 
Jak psy wciąż ścigani i tropieni, 
Lecz niezłomnie wierzymy wciąż, 
Że przyjdzie czas! 
A wtedy wszystko się odmieni!

*

Zabrzmi swobodny już „Odwetu” zew, 
Matka Polska otworzy oczy 
I popłynie obfitą strugą krew, 
Którą hojną dłonią każdy z nas wytoczy.

Wtedy poprzez śmierć, ból i łzy, 
Przez bomb huk, świst kul i ryk dział, 
Pójdziemy ku Wolności – my, 
Ścieląc jej drogę z ciał. 
Ojczyzny najświętszy nam znak, 
Poniesiem na ostrzach swych bagnetów 
I w radosny wyruszy szlak, 
Podziemna i ukryta dziś 
Armia „Odwetu”!

aws4 Źródło: Zbigniew Kabata, Pieśń „Odwetu”, [w:] Niech wiatr ją poniesie. Antologia pieśni z lat 1939–1945, wybór Tadeusz Szewera, Łódź 1975.
1
Pokaż ćwiczenia:
R19sSdAZi8XlK11
Ćwiczenie 1
Połącz w pary symbole występujące w piosenkach patriotycznych z ich podstawowym znaczeniem. serce Możliwe odpowiedzi: 1. ojczyzna, 2. miłość, 3. męczeństwo, 4. ofiara, 5. okupacja, 6. wolność światło Możliwe odpowiedzi: 1. ojczyzna, 2. miłość, 3. męczeństwo, 4. ofiara, 5. okupacja, 6. wolność ciemność Możliwe odpowiedzi: 1. ojczyzna, 2. miłość, 3. męczeństwo, 4. ofiara, 5. okupacja, 6. wolność krzyż Możliwe odpowiedzi: 1. ojczyzna, 2. miłość, 3. męczeństwo, 4. ofiara, 5. okupacja, 6. wolność dom Możliwe odpowiedzi: 1. ojczyzna, 2. miłość, 3. męczeństwo, 4. ofiara, 5. okupacja, 6. wolność krew Możliwe odpowiedzi: 1. ojczyzna, 2. miłość, 3. męczeństwo, 4. ofiara, 5. okupacja, 6. wolność
R4EwEDD1Zy1vV11
Ćwiczenie 2
Zapoznaj się z tekstem piosenki Zygmunta Ziółka Do broni! i uzupełnij poniższe stwierdzenia. W tekście piosenki Do broni! dominują funkcje: 1. wykrzyknienia, 2. tyrtejską, 3. refleksji, 4. działania, 5. pacyfistyczną, 6. ekspresywna i perswazyjna, 7. zaangażowaniu, 8. dystansie, 9. pytania retoryczne, 10. impresywna i perswazyjna, 11. oznajmujący, 12. rozkazujący. Obecne w piosence liczne 1. wykrzyknienia, 2. tyrtejską, 3. refleksji, 4. działania, 5. pacyfistyczną, 6. ekspresywna i perswazyjna, 7. zaangażowaniu, 8. dystansie, 9. pytania retoryczne, 10. impresywna i perswazyjna, 11. oznajmujący, 12. rozkazujący służą skłonieniu odbiorcy do 1. wykrzyknienia, 2. tyrtejską, 3. refleksji, 4. działania, 5. pacyfistyczną, 6. ekspresywna i perswazyjna, 7. zaangażowaniu, 8. dystansie, 9. pytania retoryczne, 10. impresywna i perswazyjna, 11. oznajmujący, 12. rozkazujący. Dominujący w wypowiedzi podmiotu lirycznego tryb 1. wykrzyknienia, 2. tyrtejską, 3. refleksji, 4. działania, 5. pacyfistyczną, 6. ekspresywna i perswazyjna, 7. zaangażowaniu, 8. dystansie, 9. pytania retoryczne, 10. impresywna i perswazyjna, 11. oznajmujący, 12. rozkazujący świadczy o jego 1. wykrzyknienia, 2. tyrtejską, 3. refleksji, 4. działania, 5. pacyfistyczną, 6. ekspresywna i perswazyjna, 7. zaangażowaniu, 8. dystansie, 9. pytania retoryczne, 10. impresywna i perswazyjna, 11. oznajmujący, 12. rozkazujący emocjonalnym. Jego słowa pokazują, że identyfikuje się on z postawą 1. wykrzyknienia, 2. tyrtejską, 3. refleksji, 4. działania, 5. pacyfistyczną, 6. ekspresywna i perswazyjna, 7. zaangażowaniu, 8. dystansie, 9. pytania retoryczne, 10. impresywna i perswazyjna, 11. oznajmujący, 12. rozkazujący
111
Ćwiczenie 3

Zapoznaj się z tekstem piosenki Zygmunta Ziółka Do broni! i uzupełnij informacje dotyczące pojawiających się w niej symboli.

R1CyrTINLG2gU
Symbol. Znaczenie symbolu. Funkcja symbolu. (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij).
111
Ćwiczenie 4
RmqilyJ6DdP8b1
Nazwa środka artystycznego: metonimia. Przykład (cytat z tekstu) (Uzupełnij). Funkcja środka artystycznego (Uzupełnij). Nazwa środka artystycznego: (Uzupełnij). Przykład (cytat z tekstu): „Znad Warty, Wisły, Sanu, Bugu”. Funkcja środka artystycznego (Uzupełnij). Nazwa środka artystycznego: (Uzupełnij). Przykład (cytat z tekstu): „twierdzą nowej siły”. Funkcja środka artystycznego (Uzupełnij). Nazwa środka artystycznego: apostrofa. Przykład (cytat z tekstu) (Uzupełnij). Funkcja środka artystycznego (Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 5

Scharakteryzuj podmiot liryczny w piosence Modlitwa obozowa autorstwa Adama Kowalskiego. Swoje ustalenia potwierdź cytatami z tekstu.

RQUUZl5RiIVfc
Sytuacja podmiotu lirycznego (Uzupełnij) Cytat (Uzupełnij). Postawa podmiotu lirycznego (Uzupełnij) Cytat (Uzupełnij). Pragnienia podmiotu lirycznego (Uzupełnij) Cytat (Uzupełnij).
211
Ćwiczenie 6

Z piosenki Zbigniewa Kabaty ps. Bobo Pieśń „Odwetu” wypisz wyrazy charakterystyczne dla tekstu patriotycznego. Wpisz do tabeli rzeczowniki i przymiotniki z tekstu piosenki związane ze wskazanymi motywami i dodaj do nich własne przykłady.

Rh1kJrRQTpUfg
Obszar tematyczny: ojczyzna. Przymiotniki z tekstu (Uzupełnij). Przymiotniki – twoje przykłady (Uzupełnij). Obszar tematyczny: niewola. Przymiotniki z tekstu (Uzupełnij). Przymiotniki – twoje przykłady (Uzupełnij). Obszar tematyczny: walka. Przymiotniki z tekstu (Uzupełnij). Przymiotniki – twoje przykłady (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 7

Objaśnij związek pomiędzy kompozycją Pieśni „Odwetu” autorstwa Zbigniewa Kabaty a jej przesłaniem.

R16XER1B91uYA
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Udowodnij, że w Pieśni „Odwetu” autorstwa Zbigniewa Kabaty występują motywy i symbole typowe dla piosenki patriotycznej. Sformułuj 4 argumenty i poprzyj je przykładami z tekstu. Twoja argumentacja powinna odnosić się zarówno do przesłania utworu, jak i do zastosowanych w nim środków artystycznych.

RTmOzfEisLiFz
Wykonaj ćwiczenie zgodnie z poleceniem.
Praca domowa

Wyjaśnij, jaką funkcję pełnią środki stylistyczne w poniższych tekstach. Stwórz notatkę na ok. 150 słów.

Irena Butkiewicz Jeszcze Polska nie zginęła

Jeszcze Polska nie zginęła – pamiętaj, narodzie! 
Wnet z więzów niewoli wstanie, przyjdzie ku swobodzie. Porzucimy rozpacz, uzbroim się w męstwo, 
Wiarę włożym w serca, Bóg da nam zwycięstwo.

Francja, Anglia, Ameryka, nasi sprzymierzeńcy,
Dopomogą nam wypędzić naszych ciemiężeńcy. 
Marsz, marsz, Polacy, Francuzi, Anglicy! 
Precz, Hitlerze, z Polski, a z nim sekutnicy!

Jak wypędzim tych psubratów i będziemy wolni, 
To nam Polskę odbudują, bośmy tego godni. 
Wtenczas Polska będzie świecić jako zorza, 
Jej granice będą od morza do morza.

aws5 Źródło: Irena Butkiewicz, Jeszcze Polska nie zginęła, [w:] Z pieśnią i karabinem. Pieśni partyzanckie i okupacyjne z lat 1939–1945, wybór Stanisław Świrko, Warszawa 1971, s. 295.
Leon Pasternak Marsz

Czym dawne są troski, cierpienia co znaczą, 
że gdzieś tam bieleją nasze kości? 
Do Polski, do Polski żołnierzu‑tułaczu 
powracasz – żołnierzu wolności! 
Już wietrzyk nadciąga z rodzinnych twych stron 
i serce łomoce jak dzwon...
Już bliski Ojczyzny najświętszy jest próg,
niech zadrży odwieczny nasz wróg!

Idziemy przez lądy, 
płyniemy przez morza 
i w dal wzbijamy się w przestworza, 
tchnie mocą zbrojny zryw! 
I wiemy, że dojdziemy 
do naszych miast i niw, 
bo Polska nie zginęła 
póki żołnierz polski żyw, 
bo Polska nie zginęła 
póki żołnierz polski żyw.

Do Wisły, do Odry, na morze, na morze, 
a świat nam odsłoni się szeroki, 
szyderstwo i zdrada nie złamie, nie zmoże, 
wam – hańba, fałszywe proroki! 
Runiemy jak burza, uderzym jak grom, 
znów ujrzysz po latach swój dom... 
Hej, bracia zza Buga, podajcie nam dłoń! 
Do walki! Chwytajcie za broń!

Idziemy przez lądy...

Choć wolne marzenia, lecz Polska nad wszystko, 
zbratani, idziemy na bój – nie sami, 
nad nami niebiosa pogodne i czyste, 
kto wolność ukochał – ten z nami! 
Już wietrzyk nadciąga z rodzinnych twych stron 
i serce łomoce jak dzwon... 
Już bliski Ojczyzny najświętszy jest próg, 
niech zadrży odwieczny nasz wróg!

Idziemy przez lądy…

aws6 Źródło: Leon Pasternak, Marsz, [w:] Niech wiatr ją poniesie. Antologia pieśni z lat 1939–1945, wybór Tadeusz Szewera, Łódź 1975, s. 747–748.