Sprawdź się
Wskaż konsekwencje nietolerancji.
- dyskryminacja pojedynczych osób lub całych grup społecznych przez ograniczanie przysługujących im praw i wolności
- konflikty interpersonalne i społeczne
- narastające poczucie krzywdy, lęku, zagrożenia, bezradności, bezsilności u osób, które dotknął problem nietolerancji
- tworzenie się wspólnot narodowych
Wskaż, co nie jest wykluczeniem społecznym.
- brak możliwości zwiedzania muzeum dla osoby z trudnościami w poruszaniu się
- zakaz wchodzenia z psem na plac zabaw koło przedszkola
- odrzucenie wniosku urzędowego, ponieważ jest napisany odręcznie
- rejestracja do lekarza wyłącznie przez telefon
Połącz pojęcia z definicjami.
Postawa zgody na wyznawanie i głoszenie poglądów, z którymi się nie zgadzamy., Uznanie czegoś, aprobata, potwierdzenie czegoś, pogodzenie się z czymś, czego nie można zmienić, uznanie czyichś cech postępowania za zgodne z oczekiwaniami., Brak szacunku, wyrozumiałości dla cudzych poglądów, upodobań czy postępowania., Żadna z definicji nie pasuje do tego pojęcia., Proces nadawania określeń dotyczących zachowania jednostkom lub grupom społecznym.
| tolerancja | |
| nietolerancja | |
| akceptacja | |
| stygmatyzacja | |
| inkluzywność |
Zaznacz, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Jedną z przyczyn nietolerancji jest szukanie winnych za własne porażki i niepowodzenia. | □ | □ |
| Można być akceptującym wobec jakiegoś zjawiska, jednocześnie go nie tolerując. | □ | □ |
| Nietolerancja jest równoznaczna ze stygmatyzacją. | □ | □ |
| Stereotypy mogą dotyczyć pozytywnych cech. | □ | □ |
Tolerancja w PolsceNa największe przejawy nietolerancji są narażeni ludzie biedni, niepełnosprawni, chorzy, innej narodowości, z nałogami i innymi poglądami niż te ogólnie przyjęte. Można przytoczyć wiele przykładów tolerancji w naszym społeczeństwie, ja natomiast posłużę się kilkoma z nich. Jako pierwszy rozważę problem tolerancji wśród Polaków.
Polacy uważają się za naród tolerancyjny. Niestety nie do końca tak jest. Mamy problem z tolerowaniem innych poglądów, innego stylu życia.
Nie toleruje się osób żyjących w wolnych związkach, bo nie jest to zgodne z naszą wiarą. Nie toleruje się singli, chociaż to jest właśnie ich sposób na życie. Bardzo często spotkać się można z agresją słowną i nie tylko wobec obcokrajowców.
Kolejny przykład tolerancji, a raczej jej braku, można zauważyć już u małych dzieci w przedszkolach i szkołach. Wybierają one do grona swoich kolegów tylko dzieci bogate, które mają szereg elektronicznych błyskotek, chodzą w markowych ciuchach, grają w najnowsze gry. Dzieci z rodzin ubogich bardzo często w szkołach są na marginesie, poza klasową przynależnością. To okrutne, że już dzieci klasyfikują inne dzieci pod względem zamożności.
Źródło: Agnieszka Molska, Tolerancja w Polsce, „Res Humana” 2012, nr 1, s. 24.
Zapoznaj się z tekstem i wykonaj ćwiczenie.
Bez przerwy dzielimy ludzi na swoich i obcych. Co za tym stoi? Nasza naturaW dzień po zamachu na Martina Luthera Kinga Jr. w 1968 r., Jane Elliott, nauczycielka w amerykańskiej podstawówce, postanowiła pokazać swojej klasie (składającej się wyłącznie z białych uczniów), jak odczuwa się dyskryminację na własnej skórze. Podzieliła klasę na „lepszych niebieskookich” oraz „gorszych ciemnookich” i udowodniła, że wystarczył jeden dzień, aby niebieskoocy zaczęli gorzej traktować ciemnookich kolegów: unikać ich, wyśmiewać i dokuczać. Co więcej, „gorsze” dzieci uzyskiwały w tym dniu znacznie niższe wyniki niż normalnie, były niepewne, smutne i drażliwe. Kolejnego dnia grupy zamieniły się, aby każdy mógł doświadczyć tego samego.
Psycholog społeczny Muzafer Sherif w znanym eksperymencie przeprowadzonym podczas letniego obozu dla młodzieży „Robbers Cave” pokazał, że podział na grupy i prosta rywalizacja doprowadziły do wrogich zachowań – wyzwisk, bójek i kradzieży pomiędzy chłopcami z grup Grzechotników i Orłów. Chłopcy wypracowali silną tożsamość grupową – każda grupa miała nazwę, szefa, herb, flagę, ustalone normy i reguły zachowania.
Poczucie tożsamości i przynależności do grupy własnej jest dla nas bardzo ważne, ale też silnie obciążone emocjonalnie i wartościujące. Chcemy być odrębni, ale też lepsi niż oni, faworyzujemy więc grupę własną i dewaluujemy członków innych grup. Stereotypy są szczególnie uciążliwe z punktu widzenia stereotypizowanych jednostek, zwłaszcza gdy są szeroko podzielone społecznie – ograniczają dostęp do zasobów, odcinają od rynku pracy, dobrej edukacji, kontaktów międzygrupowych.
Źródło: Małgorzata Wójcik, Bez przerwy dzielimy ludzi na swoich i obcych. Co za tym stoi? Nasza natura, 8.11.2017 r., dostępny w internecie: newsweek.pl [dostęp 4.02.2020 r.].
Zapoznaj się ze źródłem i wykonaj polecenie.
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenie.
Wykluczenie polityczne jako aspekt życia społecznego w PolsceJednym z najciekawszych aspektów wykluczenia społecznego jest wykluczenie polityczne, oznaczające brak partycypacji politycznej. Ten rodzaj wykluczenia wydaje się być zagadnieniem najbardziej aktualnym, szczególnie w ostatnich latach. Oznacza ono życie poza nawiasem prawa i przywilejów społeczeństwa. Tworzony jest pewien system rang, a ich suma stanowi system stratyfikacyjny danego społeczeństwa, kształtowany przez miejsce w strukturze społecznej, przeszłe doświadczenia życiowe, oczekiwania i politykę władzy. Do pogłębiania podziałów i niechęci społeczeństwa może przyczyniać się język polityki, który jest coraz bardziej obraźliwy i brutalny, a widoczna napastliwość, niedomówienia wśród osób pełniących najwyższe funkcje państwowe, wykonujące zawody publicznego zaufania i wśród przedstawicieli mediów jest nierzadko metodą w walce o wygraną. W związku z tym zauważalne są pewne zachowania społeczne Polaków, w efekcie których pogłębia się absencja wyborcza w Polsce, a wiele grup społecznych czuje się osamotnionych w społeczeństwie i porzuconych, uznając, że nikt dobrze nie reprezentuje ich interesów. Absencja wyborcza może oznaczać, że wciąż wiele osób dobrowolnie rezygnuje ze swoich praw, narażając się na wykluczenie polityczne.
Źródło: Anna Wojnarowska, Wykluczenie polityczne jako aspekt życia społecznego w Polsce, [w:] Wykluczenie społeczne. Diagnoza, wymiary i kierunki badań, red. Magdalena Pokrzywa, Sławomir Wilk, Rzeszów 2013, s. 202–203.
Tekst źródłowy do ćwiczeń 9 i 10.
Przejawy wykluczenia społecznegoWykluczenie społeczne często utożsamiane jest z ubóstwem, biedą, deprywacją potrzeb czy też pauperyzacją. Jednak pomiędzy tymi zjawiskami nie można postawić znaku równości, mimo że w dużym stopniu się pokrywają, zwłaszcza na płaszczyźnie ekonomicznej. Nie trudno zauważyć, że osoby ubogie nie muszą być wykluczone, i na odwrót – osoby wykluczone nie zawsze pozbawione są odpowiednich środków do zaspokojenia potrzeb, a ich wykluczenie ma często pozaekonomiczny charakter. Mimo to współwystępowanie tych zjawisk jest znaczne, co przejawia się w silnym mechanizmie sprzężeń zwrotnych. Najprościej jest traktować wykluczenie społeczne jako zespół elementów życia codziennego związanych z sytuacją ekonomiczną oraz społeczną, w której osoby nie są w stanie realizować swoich potrzeb, w wyniku czego ich uczestnictwo w życiu zawodowym oraz usługach kulturalnych, oświatowych, zdrowotnych, a także związanych z czasem wolnym jest poważnie ograniczone. Wykluczenie powoduje znaczne utrudnienie, a niekiedy wręcz uniemożliwienie jednostce pełnienie ról społecznych zgodnie z prawem, korzystanie z dóbr publicznych i infrastruktury społecznej, gromadzenie dóbr oraz zdobywanie dochodów. W przyjętej 13 czerwca 2003 r. ustawie o zatrudnieniu socjalnym przyjmuje się, że wykluczenie jest sytuacją życiową, w której gospodarstwa domowe nie są w stanie realizować potrzeb, co prowadzi do ich ubóstwa, a w efekcie pozbawienia możliwości uczestnictwa w życiu codziennym.
Za moment wykluczenia można przyjąć sytuację akceptacji pomocy, co jest równoznaczne z uznaniem własnej deklasacji. W tym sensie osoba staje się biedna, gdy otrzymuje wsparcie, a nie wtedy, gdy odczuwa niedostatek. Jednak myślenie takie może być mylące, bo następuje w nim przestawienie skutku i przyczyny. Wynika z niego, że najpierw następuje pomoc, a dopiero później ubóstwo. Modyfikując to podejście, można dodać, że osoba uboga staje się wówczas faktycznie ubogą, gdy akceptuje pomoc jako jedyne rozwiązanie własnej sytuacji życiowej, i jednocześnie nie widzi innej możliwości zaspokojenia własnych potrzeb. Idąc nieco dalej, można stwierdzić, że osobą wykluczoną zostaje się wówczas, gdy brakuje dodatkowo możliwości i umiejętności ubiegania się o jakąkolwiek pomoc.
Źródło: Sławomir Kalinowski, Przejawy wykluczenia społecznego, 17.07.2010 r., dostępny w internecie: liberte.pl [dostęp 4.02.2020 r.].