Zaznacz przyczyny zanieczyszczenia wód Bałtyku. Możliwe odpowiedzi: 1. Napływ zanieczyszczonych wód z Morza Północnego., 2. Dopływ zanieczyszczeń rzekami uchodzącymi do Bałtyku., 3. Duże parowanie powodujące wzrost stężenia substancji chemicznych w wodach morskich., 4. Zrzut ścieków bezpośrednio do morza z miast i zakładów przemysłowych zlokalizowanych w strefie wybrzeża., 5. Zrzut odpadów i ścieków ze statków., 6. Uwalnianie zanieczyszczeń z osadów dennych., 7. Erozja gleb na stokach wzniesień otaczających brzeg morski.
RLyZd45cD0yyX1
Ćwiczenie 2
Wskaż działania, które mogą się przyczynić do poprawy stanu środowiska Morza Bałtyckiego. Możliwe odpowiedzi: 1. Monitorowanie stanu środowiska morskiego przez kraje leżące nad Bałtykiem., 2. Intensyfikowanie rozwoju rolnictwa w pasie wybrzeża., 3. Budowa oczyszczalni ścieków w portach morskich, wzdłuż wybrzeża., 4. Inwestowanie w rozwój masowej turystyki i rekreacji na wybrzeżu zamiast w rozwój przemysłu., 5. Stosowanie zasady „zanieczyszczający płaci”., 6. Współpraca międzynarodowa krajów nadbałtyckich w zakresie ochrony środowiska., 7. Rozbudowa portów i inwestycja w przemysł stoczniowy.
R1JNfaguYXAVR1
Ćwiczenie 3
Dokończ zdanie. Zrównoważone zarządzanie wykorzystaniem i ochroną środowiska Morza Bałtyckiego powinno polegać na… Możliwe odpowiedzi: 1. dostosowaniu intensywności eksploatacji zasobów morza do potrzeb poszczególnych sektorów gospodarki., 2. bezwzględnej ochronie całego akwenu wykluczającej jakiekolwiek formy eksploatacji zasobów., 3. dostosowaniu intensywności eksploatacji zasobów morza do możliwości regeneracji ekosystemu morskiego.
R3jnQG0XMohev2
Ćwiczenie 4
Łączenie par. Wskaż stwierdzenie prawdziwe i fałszywe.. Bałtyk jest półzamkniętym morzem śródkontynentalnym o ograniczonej wymianie wód z Oceanem Atlantyckim, co sprzyja jego zanieczyszczeniu.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Bałtyk to morze głębokie – średnia głębokość wynosi 159 m, co sprzyja występowaniu przydennych obszarów beztlenowych.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Bałtyk jest morzem słonym - średnie zasolenie wynosi 28‰ i wpływa na wzrost zanieczyszczenia wód solami substancji biogennych.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Zanieczyszczenie Bałtyku jest największe w rejonie Cieśnin Duńskich i Basenu Bornholmskiego i maleje w kierunku wschodnim i północnym.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Substancje chemiczne, w tym biogenne, wprowadzone do wód powierzchniowych na obszarze Niziny Śląskiej mogą wpływać na wzrost zanieczyszczenia wód Bałtyku.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Łączenie par. Wskaż stwierdzenie prawdziwe i fałszywe.. Bałtyk jest półzamkniętym morzem śródkontynentalnym o ograniczonej wymianie wód z Oceanem Atlantyckim, co sprzyja jego zanieczyszczeniu.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Bałtyk to morze głębokie – średnia głębokość wynosi 159 m, co sprzyja występowaniu przydennych obszarów beztlenowych.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Bałtyk jest morzem słonym - średnie zasolenie wynosi 28‰ i wpływa na wzrost zanieczyszczenia wód solami substancji biogennych.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Zanieczyszczenie Bałtyku jest największe w rejonie Cieśnin Duńskich i Basenu Bornholmskiego i maleje w kierunku wschodnim i północnym.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Substancje chemiczne, w tym biogenne, wprowadzone do wód powierzchniowych na obszarze Niziny Śląskiej mogą wpływać na wzrost zanieczyszczenia wód Bałtyku.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
R11hkfkG2rDlX2
Ćwiczenie 5
Przyporządkuj potencjalne źródła zanieczyszczenia wód Morza Bałtyckiego do podanych rodzajów zanieczyszczeń. Odpowiedzi mogą się powtarzać. Substancje biogeniczne (główne związki azotu i fosforu oraz materia organiczna) Możliwe odpowiedzi: 1. przemysł (narzędzia i urządzenia), 2. żegluga morska, 3. przemysł (odpady organiczne), 4. rolnictwo (nawozy organiczne), 5. działalność portów, 6. rolnictwo (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin), 7. gospodarka komunalna (ścieki), 8. rolnictwo (nawozy organiczne), 9. komunikacja (spalanie paliw), 10. rolnictwo (hodowla), 11. medycyna nuklearna, 12. gospodarka komunalna (ścieki), 13. rolnictwo (hodowla), 14. rolnictwo (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin), 15. przemysł (odpady chemiczne), 16. przemysł (odpady chemiczne) Substancje potencjalnie toksyczne dla organizmów żywych (metale ciężkie, pestycydy) Możliwe odpowiedzi: 1. przemysł (narzędzia i urządzenia), 2. żegluga morska, 3. przemysł (odpady organiczne), 4. rolnictwo (nawozy organiczne), 5. działalność portów, 6. rolnictwo (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin), 7. gospodarka komunalna (ścieki), 8. rolnictwo (nawozy organiczne), 9. komunikacja (spalanie paliw), 10. rolnictwo (hodowla), 11. medycyna nuklearna, 12. gospodarka komunalna (ścieki), 13. rolnictwo (hodowla), 14. rolnictwo (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin), 15. przemysł (odpady chemiczne), 16. przemysł (odpady chemiczne) Zanieczyszczenia ropopochodne (ropa naftowa oraz pochodne) Możliwe odpowiedzi: 1. przemysł (narzędzia i urządzenia), 2. żegluga morska, 3. przemysł (odpady organiczne), 4. rolnictwo (nawozy organiczne), 5. działalność portów, 6. rolnictwo (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin), 7. gospodarka komunalna (ścieki), 8. rolnictwo (nawozy organiczne), 9. komunikacja (spalanie paliw), 10. rolnictwo (hodowla), 11. medycyna nuklearna, 12. gospodarka komunalna (ścieki), 13. rolnictwo (hodowla), 14. rolnictwo (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin), 15. przemysł (odpady chemiczne), 16. przemysł (odpady chemiczne) Skażenia sanitarne (mikrobiologiczne) Możliwe odpowiedzi: 1. przemysł (narzędzia i urządzenia), 2. żegluga morska, 3. przemysł (odpady organiczne), 4. rolnictwo (nawozy organiczne), 5. działalność portów, 6. rolnictwo (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin), 7. gospodarka komunalna (ścieki), 8. rolnictwo (nawozy organiczne), 9. komunikacja (spalanie paliw), 10. rolnictwo (hodowla), 11. medycyna nuklearna, 12. gospodarka komunalna (ścieki), 13. rolnictwo (hodowla), 14. rolnictwo (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin), 15. przemysł (odpady chemiczne), 16. przemysł (odpady chemiczne) Substancje radioaktywne Możliwe odpowiedzi: 1. przemysł (narzędzia i urządzenia), 2. żegluga morska, 3. przemysł (odpady organiczne), 4. rolnictwo (nawozy organiczne), 5. działalność portów, 6. rolnictwo (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin), 7. gospodarka komunalna (ścieki), 8. rolnictwo (nawozy organiczne), 9. komunikacja (spalanie paliw), 10. rolnictwo (hodowla), 11. medycyna nuklearna, 12. gospodarka komunalna (ścieki), 13. rolnictwo (hodowla), 14. rolnictwo (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin), 15. przemysł (odpady chemiczne), 16. przemysł (odpady chemiczne)
Przyporządkuj potencjalne źródła zanieczyszczenia wód Morza Bałtyckiego do podanych rodzajów zanieczyszczeń. Odpowiedzi mogą się powtarzać. Substancje biogeniczne (główne związki azotu i fosforu oraz materia organiczna) Możliwe odpowiedzi: 1. przemysł (narzędzia i urządzenia), 2. żegluga morska, 3. przemysł (odpady organiczne), 4. rolnictwo (nawozy organiczne), 5. działalność portów, 6. rolnictwo (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin), 7. gospodarka komunalna (ścieki), 8. rolnictwo (nawozy organiczne), 9. komunikacja (spalanie paliw), 10. rolnictwo (hodowla), 11. medycyna nuklearna, 12. gospodarka komunalna (ścieki), 13. rolnictwo (hodowla), 14. rolnictwo (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin), 15. przemysł (odpady chemiczne), 16. przemysł (odpady chemiczne) Substancje potencjalnie toksyczne dla organizmów żywych (metale ciężkie, pestycydy) Możliwe odpowiedzi: 1. przemysł (narzędzia i urządzenia), 2. żegluga morska, 3. przemysł (odpady organiczne), 4. rolnictwo (nawozy organiczne), 5. działalność portów, 6. rolnictwo (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin), 7. gospodarka komunalna (ścieki), 8. rolnictwo (nawozy organiczne), 9. komunikacja (spalanie paliw), 10. rolnictwo (hodowla), 11. medycyna nuklearna, 12. gospodarka komunalna (ścieki), 13. rolnictwo (hodowla), 14. rolnictwo (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin), 15. przemysł (odpady chemiczne), 16. przemysł (odpady chemiczne) Zanieczyszczenia ropopochodne (ropa naftowa oraz pochodne) Możliwe odpowiedzi: 1. przemysł (narzędzia i urządzenia), 2. żegluga morska, 3. przemysł (odpady organiczne), 4. rolnictwo (nawozy organiczne), 5. działalność portów, 6. rolnictwo (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin), 7. gospodarka komunalna (ścieki), 8. rolnictwo (nawozy organiczne), 9. komunikacja (spalanie paliw), 10. rolnictwo (hodowla), 11. medycyna nuklearna, 12. gospodarka komunalna (ścieki), 13. rolnictwo (hodowla), 14. rolnictwo (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin), 15. przemysł (odpady chemiczne), 16. przemysł (odpady chemiczne) Skażenia sanitarne (mikrobiologiczne) Możliwe odpowiedzi: 1. przemysł (narzędzia i urządzenia), 2. żegluga morska, 3. przemysł (odpady organiczne), 4. rolnictwo (nawozy organiczne), 5. działalność portów, 6. rolnictwo (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin), 7. gospodarka komunalna (ścieki), 8. rolnictwo (nawozy organiczne), 9. komunikacja (spalanie paliw), 10. rolnictwo (hodowla), 11. medycyna nuklearna, 12. gospodarka komunalna (ścieki), 13. rolnictwo (hodowla), 14. rolnictwo (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin), 15. przemysł (odpady chemiczne), 16. przemysł (odpady chemiczne) Substancje radioaktywne Możliwe odpowiedzi: 1. przemysł (narzędzia i urządzenia), 2. żegluga morska, 3. przemysł (odpady organiczne), 4. rolnictwo (nawozy organiczne), 5. działalność portów, 6. rolnictwo (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin), 7. gospodarka komunalna (ścieki), 8. rolnictwo (nawozy organiczne), 9. komunikacja (spalanie paliw), 10. rolnictwo (hodowla), 11. medycyna nuklearna, 12. gospodarka komunalna (ścieki), 13. rolnictwo (hodowla), 14. rolnictwo (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin), 15. przemysł (odpady chemiczne), 16. przemysł (odpady chemiczne)
R1eN8gyUcgPmL2
Ćwiczenie 6
Uszereguj kolejno procesy w ciągu przyczynowo skutkowym. Procesy wynikają jeden z drugiego i prowadzą do degradacji środowiska Morza Bałtyckiego. Elementy do uszeregowania: 1. Powstawanie siarkowodoru, 2. Beztlenowy rozkład pozostałej części materii organicznej, 3. Zakwity fitoplanktonu i masowy rozwój makroglonów, 4. Niedobór, a następnie brak tlenu, 5. Duży dopływ substancji biogennych (azotu, fosforu), 6. Opadanie martwej materii organicznej na dno zbiornika, 7. Wymieranie makrofauny dennej, 8. Rozkład martwej materii organicznej, 9. Wzrost biomasy zooplanktonu i kolejnych ogniw łańcucha pokarmowego, 10. Obumieranie organizmów
Uszereguj kolejno procesy w ciągu przyczynowo skutkowym. Procesy wynikają jeden z drugiego i prowadzą do degradacji środowiska Morza Bałtyckiego. Elementy do uszeregowania: 1. Powstawanie siarkowodoru, 2. Beztlenowy rozkład pozostałej części materii organicznej, 3. Zakwity fitoplanktonu i masowy rozwój makroglonów, 4. Niedobór, a następnie brak tlenu, 5. Duży dopływ substancji biogennych (azotu, fosforu), 6. Opadanie martwej materii organicznej na dno zbiornika, 7. Wymieranie makrofauny dennej, 8. Rozkład martwej materii organicznej, 9. Wzrost biomasy zooplanktonu i kolejnych ogniw łańcucha pokarmowego, 10. Obumieranie organizmów
31
Ćwiczenie 7
Wskaż na mapie Morza Bałtyckiego rejony występowania najsilniejszej eutrofizacji i stref beztlenowych. Uzasadnij wskazane lokalizacje. W razie potrzeby skorzystaj z innych źródeł informacji.
R1J7bls7ytBDI
Ilustracja
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/.
Wymień rejony występowania najsilniejszej eutrofizacji i stref beztlenowych na Bałtyku. Uzasadnij wymienione lokalizacje. W razie potrzeby skorzystaj z innych źródeł informacji.
R18LOpwYuC2BH
(Uzupełnij).
Przypomnij sobie, jakie warunki muszą być spełnione, żeby wystąpił proces eutrofizacji i deficyt tlenu w wodach morskich.
Rejony występowania najsilniejszej eutrofizacji (zaznaczone niebieską linią) i stref beztlenowych (zaznaczone czerwoną linią).
ReKnm4VdXvUA0
Na mapie Bałtyku w jego południowej części, obejmującej między innymi polskie, zachodnie wybrzeże Morza Bałtyckiego, zaznaczono niebieski owal, a nad nim większy czerwony owal. Owal czerwony zajmuje centralną cześć Bałtyku właściwego.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/.
Eutrofizacja jest najbardziej zaawansowana w Basenie Bornholmskim. Jest to spowodowane:
małą głębokością Basenu,
najwyższą temperaturę wód w okresie letnim (rozwoju fitoplanktonu),
osłabionym mieszaniem wód Morza Bałtyckiego z wodami Morza Północnego,
bardzo wysoką dostawą zanieczyszczeń, w tym biogenów, z dopływem rzecznym Wisły i Odry,
dużą urbanizacją i uprzemysłowieniem strefy wybrzeża w tej części akwenu.
Strefy beztlenowe występują w Basenie Gotlandzkim. Jest to spowodowane:
dużą głębokością Basenu,
osłabionym dopływem natlenionych wód Morza Północnego,
dużym dopływem słodkich wód rzecznych z terenów otaczających,
stratyfikacją termohalinową w Basenie: chłodniejsze i bardziej słone wody zalegają pod cieplejszymi wodami dopływającymi rzekami, przez co ich mieszanie jest ograniczone, co powoduje utrudniony dostęp tlenu do wód przydennych.
31
Ćwiczenie 8
Przeanalizuj rysunek i wyjaśnij.
Zapoznaj się z opisem rysunków i wyjaśnij.
Dlaczego stężenie substancji biogennych (azotu i fosforu) w wodach Morza Bałtyckiego w sezonie zimowym jest wyższe i ma bardziej równomierny rozkład, niż w sezonie letnim?
Dlaczego strefy obniżonych stężeń azotu i fosforu w wodach morskich pokrywają się z zasięgiem obszarów o najbardziej zaawansowanych procesach degradacji?
R195F1dqAIRem
Na czterech mapach przedstawiono stężenie azotanów i fosforanów w wodach Morza Bałtyckiego – czerwiec, grudzień 2019. Najwyższe stężenia azotanów w czerwcu 2019 roku było w zatokach, głównie Botnickiej i Ryskiej. Powyżej 100 miligramów na metr sześcienny. Na pozostałym obszarze było mniejsze. W grudniu wysokie stężenie było podobne do czerwcowego, ale na pozostałym obszarze utrzymywało się wysokie - w granicach 50-100 miligramów na metr sześcienny. Fosforany - największe stężenie było na północy Morza Bałtyckiego - od 1 do 10 miligramów na metr sześcienny, a także częściowo na południu. Są miejsca, w których wynosiło mniej niż 1. W grudniu stężenie było również wysokie, brak miejsc, w których spadłoby poniżej wartości 1.
Stężenie azotanów i fosforanów w wodach Morza Bałtyckiego – czerwiec, grudzień 2019
Źródło: dane udostępnione przez Serwis Operacyjny SatBałtyk (licencja CC BY-SA 2.5, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.5/), dostępny w internecie: http://satbaltyk.iopan.gda.pl/.
R10MAsRVnobR8
(Uzupełnij).
Przypomnij sobie, jak zmienia się w czasie wykorzystanie substancji biogennych przez organizmy morskie.
Zawartość substancji biogennych, azotu i fosforu, w wodach morskich jest najwyższa w okresie zimowym z powodu minimalnej aktywności biologicznej. Zawartość tych składników w wodzie osiąga wtedy poziom maksymalny. Stanowią one bazę pokarmową dla rozwijającego się wiosną fitoplanktonu. Obniżone poziomy stężeń substancji biogennych w wodach morskich świadczą o intensywnym rozwoju fitoplanktonu wykorzystującego substancje biogenne jako składniki pokarmowe. Obniżone stężenia są więc wskaźnikiem dużego zagrożenia procesami eutrofizacji.