1
Pokaż ćwiczenia:
RCfrU7cOUXTSE1
Ćwiczenie 1
Zaznacz, w jaki sposób nie rozpoczyna się dochodzenie prowadzone przez prokuratora MTK. Możliwe odpowiedzi: 1. Państwa sygnatariusze Statutu rzymskiego mogą zwrócić się do Trybunału, przedstawiając prokuratorowi konflikt, tzw. „sytuację”., 2. Rada Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych zwraca się prośbą do prokuratora o wszczęcie śledztwa w sprawie., 3. Biuro prokuratora MTK rozpoczyna dochodzenie w sprawie z własnej inicjatywy, na podstawie uzyskanych z wiarygodnych źródeł informacji., 4. Osoba pokrzywdzona wnosi do MTK pisemną skargę indywidualną przeciwko państwu, w której uzasadnia, że wyczerpała już wszystkie inne możliwości dochodzenia sprawiedliwości na drodze sądowej.

Materiały źródłowe do ćwiczeń 2 i 3.

Źródło I

1
Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego sporządzony w Rzymie dnia 17 lipca 1998 r.

Artykuł 6
Ludobójstwo

Dla celów niniejszego statutu „ludobójstwo” oznacza którykolwiek z następujących czynów, dokonany z zamiarem zniszczenia w całości lub części grupy narodowej, etnicznej, rasowej lub religijnej, takich jak:
(a) zabójstwo członków grupy;
(b) spowodowanie poważnego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia psychicznego członków grupy;
(c) rozmyślne stworzenie dla grupy warunków życia, obliczonych na spowodowanie jej całkowitego lub częściowego zniszczenia fizycznego;
(d) stosowanie środków, które mają na celu wstrzymanie urodzin w obrębie grupy;
(e) przymusowe przekazywanie dzieci członków grupy do innej grupy.

statut Źródło: Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego sporządzony w Rzymie dnia 17 lipca 1998 r., dostępny w internecie: isap.sejm.gov.pl [dostęp 7.04.2021 r.].

Źródło II

1
Krzysztof Jóźwiak XX wiek: Jak umierały narody

13 grudnia 1937 r., w trakcie II wojny japońsko‑chińskiej, armia japońska pod dowództwem gen. Iwane Matsui zdobyła ówczesną stolicę Państwa Środka Nankin. To, co działo się w tym mieście przez następne kilka miesięcy, jest jedną z najczarniejszych kart w historii ludzkości. Zachęcani przez swoich dowódców i księcia Yasuhito Asakę, członka rodziny cesarskiej, rozwydrzeni żołdacy japońscy w niezwykle brutalny i okrutny sposób dzień w dzień mordowali jeńców i cywilów, gwałcili kobiety, niszczyli i rabowali miasto.

W pierwszym okresie Japończycy skupili się na wyłapywaniu chińskich żołnierzy i masowych aresztowaniach mężczyzn w wieku poborowym. Wielu z nich mordowano od razu, pozostałych gromadzono w obozach przejściowych, by potem wymordować ich nad brzegami Jangcy. Do największej masakry doszło 18 grudnia, kiedy rozstrzelano około 60 tys. jeńców. Ciała ofiar spływały rzeką aż do nadmorskiego Szanghaju. Na porządku dziennym były także zbiorowe gwałty. Szacuje się że ich ofiarą padło kilkadziesiąt tysięcy kobiet. Wiele z nich od razu mordowano. Jedną z ulubionych zabaw oprawców było także dźganie bagnetem w brzuch ciężarnych kobiet albo rozcinanie brzucha bagnetem i nabijanie na niego płodu. Niektórzy oficerowie japońscy urządzali także oficjalne zawody w obcinaniu Chińczykom głów mieczem samurajskim. Wykonywano także egzekucje, zakopując i podpalając ofiary żywcem.

Dzisiaj trudno jednoznacznie stwierdzić, ile osób poniosło śmierć w wyniku tej masakry – szacunki historyków wahają się od ok. 90 do 350 tys.

2 Źródło: Krzysztof Jóźwiak, XX wiek: Jak umierały narody, 30.05.2019 r., dostępny w internecie: rp.pl [dostęp 6.04.2021 r.].

Źródło III

1
Wojna o Górski Karabach: Kolejnych 51 ormiańskich żołnierzy zginęło w walkach z wojskami Azerbejdżanu

Władze Górskiego Karabachu poinformowały w sobotę, że w walkach z siłami azerskimi zginęło kolejnych 51 żołnierzy tej separatystycznej enklawy ormiańskiej w Azerbejdżanie. Starcia trwają od 27 września. Oficjalny częściowy bilans ofiar mówi o 242 zabitych w najnowszej odsłonie konfliktu.

Ministerstwo obrony Armenii oświadczyło, że w sobotę na linii frontu w Górskim Karabachu doszło do zaciętych walk, ale żołnierzom tego separatystycznego terytorium udało się powstrzymać prowadzony przez armię azerbejdżańską na dużą skalę atak. Dodano, że przeciwnikowi zadano dotkliwe straty (…).

Walki między wojskami Azerbejdżanu a siłami Górskiego Karabachu i Armenii toczą się od siedmiu dni. Oficjalny bilans ofiar wynosi obecnie 242, ale są to dane częściowe – zaznacza AFP [Agence France‑Presse – francuska agencja prasowa]. Eksperci zauważają, że strony konfliktu zawyżają straty przeciwnika i prowadzą intensywne działania dezinformacyjne, dlatego trudno jest określić dokładną liczbę poległych.

Konflikt o Górski Karabach trwa z przerwami od 1988 r.

3 Źródło: Wojna o Górski Karabach: Kolejnych 51 ormiańskich żołnierzy zginęło w walkach z wojskami Azerbejdżanu, 3.10.2020 r., dostępny w internecie: forsal.pl [dostęp 6.04.2021 r.].
21
Ćwiczenie 2
R1Q4Ih0ZiBYG5
Wypisz przesłanki, które pozwoliłyby opisaną w pierwszym tekście źródłowym zbrodnię, gdyby wydarzyła się współcześnie, uznać za ludobójstwo w świetle przytoczonego artykułu Statutu Rzymskiego. (Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 3
R1JnB8LMy8iDz
Rozstrzygnięcie: (Wybierz: tak, nie) Uzasadnienie: (Uzupełnij).
RgzfQ6UwxEy8z21
Ćwiczenie 4
Dopasuj zadania Międzynarodowego Trybunału Karnego do odpowiednich opisów. Jednym z nadrzędnych celów Narodów Zjednoczonych jest dbałość o powszechne poszanowanie praw człowieka i fundamentalnych wolności, jakie przysługują każdemu człowiekowi na świecie. Z tego względu jedną z najważniejszych kwestii dla Narodów Zjednoczonych jest walka z bezkarnością i dążenie do przywrócenia pokoju, sprawiedliwości i poszanowania praw człowieka na terenach ogarniętych konfliktami. Utworzenie Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK) jest postrzegane jako zdecydowany krok na drodze do osiągnięcia tych celów. Możliwe odpowiedzi: 1. Położenie kresu bezkarności, 2. Przejęcie sprawy w sytuacji, gdy krajowe organy wymiaru sprawiedliwości nie chcą lub nie są w stanie podjąć odpowiednich działań, 3. Dążenie do pokoju i ochrony praw człowieka, 4. Uniknięcie wad trybunałów doraźnych (ad hoc), 5. Przestroga dla potencjalnych zbrodniarzy wojennych, 6. Zapewnienie powszechnej sprawiedliwości, 7. Przyczynianie się do rozwiązywania konfliktów Międzynarodowy Trybunał Karny był dotąd brakującym ogniwem w międzynarodowym systemie prawnym. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze prowadzi postępowania dotyczące wyłącznie państw. Brak mechanizmu wymierzania sprawiedliwości osobom fizycznym powodował, że wiele aktów ludobójstwa i jawnych naruszeń praw człowieka uchodziło sprawcom bezkarnie. W drugiej połowie XX w. miało miejsce wiele przypadków zbrodni ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości, zbrodni wojennych oraz zbrodni agresji, za które nikt nie został pociągnięty do odpowiedzialności. Możliwe odpowiedzi: 1. Położenie kresu bezkarności, 2. Przejęcie sprawy w sytuacji, gdy krajowe organy wymiaru sprawiedliwości nie chcą lub nie są w stanie podjąć odpowiednich działań, 3. Dążenie do pokoju i ochrony praw człowieka, 4. Uniknięcie wad trybunałów doraźnych (ad hoc), 5. Przestroga dla potencjalnych zbrodniarzy wojennych, 6. Zapewnienie powszechnej sprawiedliwości, 7. Przyczynianie się do rozwiązywania konfliktów W swoim końcowym orzeczeniu Trybunał Norymberski stwierdził, że "zbrodnie przeciwko międzynarodowemu prawu popełniają ludzie, a nie abstrakcyjne jednostki i tylko karanie osób winnych tych zbrodni daje możliwość egzekwowania postanowień tego prawa". W następstwie tego orzeczenia zasada indywidualnej odpowiedzialności karnej osób, które dokonują tych przestępstw, stała się podstawą międzynarodowego prawa karnego. Możliwe odpowiedzi: 1. Położenie kresu bezkarności, 2. Przejęcie sprawy w sytuacji, gdy krajowe organy wymiaru sprawiedliwości nie chcą lub nie są w stanie podjąć odpowiednich działań, 3. Dążenie do pokoju i ochrony praw człowieka, 4. Uniknięcie wad trybunałów doraźnych (ad hoc), 5. Przestroga dla potencjalnych zbrodniarzy wojennych, 6. Zapewnienie powszechnej sprawiedliwości, 7. Przyczynianie się do rozwiązywania konfliktów W sytuacjach, gdy do głosu dochodzą waśnie etniczne, przemoc rodzi przemoc; jedna zbrodnia pociąga za sobą następną. Zapewnienie, że przynajmniej niektórzy sprawcy zbrodni wojennych lub ludobójstwa mogą stanąć przed wymiarem sprawiedliwości, staje się przestrogą dla potencjalnych sprawców i zwiększa szanse na zakończenie konfliktu. Aby przyśpieszyć zakończenie konfliktów i zapobiec ich powtórzeniu się, utworzono dwa międzynarodowe trybunały karne ad hoc – dla byłej Jugosławii i dla Rwandy. Możliwe odpowiedzi: 1. Położenie kresu bezkarności, 2. Przejęcie sprawy w sytuacji, gdy krajowe organy wymiaru sprawiedliwości nie chcą lub nie są w stanie podjąć odpowiednich działań, 3. Dążenie do pokoju i ochrony praw człowieka, 4. Uniknięcie wad trybunałów doraźnych (ad hoc), 5. Przestroga dla potencjalnych zbrodniarzy wojennych, 6. Zapewnienie powszechnej sprawiedliwości, 7. Przyczynianie się do rozwiązywania konfliktów Trybunały doraźne, które powstają w zależności od potrzeb, często są przeciążone. Zwłoka, jaka nieuchronnie wiąże się z powołaniem tego typu trybunałów, może spowodować, że koronne dowody zostaną zniszczone, sprawcy uciekną lub znajdą kryjówkę, a świadkowie zmienią miejsce pobytu lub ulegną zastraszeniu. Funkcjonowanie odrębnych trybunałów wiąże się także z ogromnymi kosztami.
Trybunały doraźne podlegają ograniczeniom czasowym i terytorialnym. W ostatnich latach zamordowano tysiące uchodźców, którzy uciekli przed konfliktem etnicznym w Rwandzie, ale stosowny trybunał doraźny (Międzynarodowy Trybunał Karny dla Rwandy) posiadał mandat, który obejmował tylko osądzanie wydarzeń z 1994 roku. Trybunał nie może więc ścigać zbrodni popełnionych w późniejszym okresie.
Międzynarodowy Trybunał Karny (MTK) jest organem stałym i nie podlega żadnym ograniczeniom czasowym i terytorialnym. Stały trybunał, powołany dla osądzenia osób odpowiedzialnych za zbrodnie międzynarodowe jest bardziej skuteczny i wydajny niż dotychczasowe trybunały doraźne. Możliwe odpowiedzi: 1. Położenie kresu bezkarności, 2. Przejęcie sprawy w sytuacji, gdy krajowe organy wymiaru sprawiedliwości nie chcą lub nie są w stanie podjąć odpowiednich działań, 3. Dążenie do pokoju i ochrony praw człowieka, 4. Uniknięcie wad trybunałów doraźnych (ad hoc), 5. Przestroga dla potencjalnych zbrodniarzy wojennych, 6. Zapewnienie powszechnej sprawiedliwości, 7. Przyczynianie się do rozwiązywania konfliktów Obowiązuje powszechne przekonanie, że przestępcy w normalnych okolicznościach powinni być sądzeni przez sądy krajowe, jednakże zbrodnie, które podlegają jurysdykcji trybunałów doraźnych, opierających się na zasadzie prymatu, stanowią wyjątek od tej reguły. Zdarzają się konflikty wewnątrzpaństwowe lub międzynarodowe, podczas których krajowe organy sądownicze nie chcą lub nie są w stanie odpowiednio zareagować. Dzieje się tak zazwyczaj z dwóch powodów: rząd może nie wykazywać politycznej woli potrzebnej do osądzenia własnych obywateli i wysokich rangą urzędników państwowych (była Jugosławia) lub w przypadku rozpadu krajowego system sądownictwa (Rwanda). Możliwe odpowiedzi: 1. Położenie kresu bezkarności, 2. Przejęcie sprawy w sytuacji, gdy krajowe organy wymiaru sprawiedliwości nie chcą lub nie są w stanie podjąć odpowiednich działań, 3. Dążenie do pokoju i ochrony praw człowieka, 4. Uniknięcie wad trybunałów doraźnych (ad hoc), 5. Przestroga dla potencjalnych zbrodniarzy wojennych, 6. Zapewnienie powszechnej sprawiedliwości, 7. Przyczynianie się do rozwiązywania konfliktów Skuteczna przestroga to jeden z głównych celów Międzynarodowego Trybunału Karnego. Międzynarodowa społeczność nie będzie już więcej tolerować przerażających zbrodni i domaga się pociągnięcia do odpowiedzialności i wymierzenia stosownej kary ich sprawcom, Dlatego też osoby nawołujące do popełnienia zbrodni Międzynarodowych nie znajdą żadnych sojuszników. Możliwe odpowiedzi: 1. Położenie kresu bezkarności, 2. Przejęcie sprawy w sytuacji, gdy krajowe organy wymiaru sprawiedliwości nie chcą lub nie są w stanie podjąć odpowiednich działań, 3. Dążenie do pokoju i ochrony praw człowieka, 4. Uniknięcie wad trybunałów doraźnych (ad hoc), 5. Przestroga dla potencjalnych zbrodniarzy wojennych, 6. Zapewnienie powszechnej sprawiedliwości, 7. Przyczynianie się do rozwiązywania konfliktów
Oprac. na podst.: Międzynarodowy Trybunał Karny – zadania, 29.06.2018, unic.un.org.pl [dostęp: 06.04.2021].
21
Ćwiczenie 5

Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.

1
Krzysztof Jóźwiak XX wiek: Jak umierały narody

To, co stało się latem 1994 r. w afrykańskiej Rwandzie, przypomina ludobójstwo dokonane przez Ukraińców na Wołyniu w 1943 r. – w ramach czystki etnicznej wymordowano sąsiadów z niezwykłą brutalnością i okrucieństwem. Większa była tylko skala mordu – w ciągu 100 dni zabito od 800 tys. do ponad 1 mln ludzi. Niewiele jest wydarzeń w dziejach świata, kiedy w tak krótkim czasie zginęło tak wielu ludzi.

2 Źródło: Krzysztof Jóźwiak, XX wiek: Jak umierały narody, 30.05.2019 r., dostępny w internecie: rp.pl [dostęp 6.04.2021 r.].
R1YGrDZAkwRd8
Wyjaśnij użyte w tekście pojęcie „czystki etnicznej”. (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 6

Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.

1
Viktoriya Serzhanova Organizacja i funkcjonowanie Międzynarodowego Trybunału Karnego

Idea wymierzania sprawiedliwości sprawcom szczególnie okrutnych, masowo popełnianych zbrodni w  Europie sięga okresu średniowiecza. Na przestrzeni wieków sądzenie zbrodniarzy napotykało jednakże wiele przeszkód, albowiem zbrodnie takie były popełniane w czasie działań wojennych, gdy nie obowiązywały żadne reguły lub normy prawne. Zdarzało się często, że zbrodniarzami byli przywódcy państw, co uniemożliwiało w praktyce pociągnięcie ich do odpowiedzialności karnej i osądzenie.

4 Źródło: Viktoriya Serzhanova, Organizacja i funkcjonowanie Międzynarodowego Trybunału Karnego, 2014 r., dostępny w internecie: jomswsge.com [dostęp 6.04.2021 r.].
R97hWmF9yQgc9
Wyjaśnij, jakie są przyczyny trudności z egzekwowaniem międzynarodowej indywidualnej odpowiedzialności karnej zbrodni, o których mowa w tekście. (Uzupełnij).

Materiał źródłowy do ćwiczeń 6 i 7.

Uprawnienia do orzekania Międzynarodowego Trybunału Karnego bywają często kwestionowane, a jego efektywność krytykowana. Szczególnie głośno przeciw Trybunałowi oponują Stany Zjednoczone: Jeśli chodzi o Amerykę, Międzynarodowy Trybunał Karny nie ma żadnej jurysdykcji, żadnych uprawnień, żadnej władzy (Donald Trump).

A zatem, czy Międzynarodowy Trybunał Karny jest w stanie zaprowadzić sprawiedliwość? Trybunał liczy 123 państwa członkowskie. Jednak wiele krajów, w tym Stany Zjednoczone, Rosja i Chiny, nie są stroną Trybunału i nie akceptują jego jurysdykcji. Stany Zjednoczone zagroziły poważnymi działaniami wymierzonymi w Trybunał, jeśli podejmie on próbę ścigania amerykańskich obywateli za zbrodnie wojenne, jakich rzekomo dopuszczali się w Afganistanie. Stany Zjednoczone sprzeciwiają się również możliwości prowadzenia przez Trybunał śledztwa w sprawie działań obywateli Izraela na terenie kontrolowanej przez to państwo Autonomii Palestyńskiej. Zdaniem Stanów Zjednoczonych, działalność Międzynarodowego Trybunału Karnego uderza w zasadę suwerenności narodowej.

Trybunał bywa również krytykowany za niesprawiedliwe branie na cel państw afrykańskich. Wśród 26 spraw, jakie jak dotąd trafiły przed oblicze Trybunału, wszystkie dotyczyły zbrodni popełnionych na tym kontynencie. Jak dotąd Trybunał wydał wyroki w sześciu sprawach – osiem skazujących i dwa uniewinniające. Trybunał twierdzi, że zajmuje się wieloma sprawami poza kontynentem afrykańskim. We wrześniu 2018 r. ogłosił, że zajmie się zbadaniem sprawy traktowania muzułmanów Rohingya, którzy musieli uciekać przed przemocą na tle etnicznym, jaka spotkała ich na terytorium Mjanmy. Problem w tym, że Mjanma nie jest stroną Trybunału i nie akceptuje jego jurysdykcji. Trybunał znalazł jednak sposób, by mimo to prowadzić postępowanie – udało mu się ustalić, że część z zarzucanych zbrodni przeciwko ludności Rohingya miała również miejsce na terytorium Bangladeszu, który w odróżnieniu od Mjanmy, należy do Międzynarodowego Trybunału Karnego. Trybunał uruchomił postępowanie przygotowawcze w tej sprawie. Mimo to nie wiadomo, czy sprawców zbrodni uda się postawić przed Trybunałem. Międzynarodowy Trybunał Karny nie dysponuje własnymi siłami policyjnymi ani zbrojnymi, będzie więc musiał polegać na Mjanmie w zakresie pochwycenia i ekstradycji podejrzanych.

Sytuacja ta pokazuje, jak trudne jest realizowanie celów postawionych przed Trybunałem, zwłaszcza w obliczu braku wsparcia ze strony niektórych z najpotężniejszych państw świata, jak na przykład Stany Zjednoczone. Międzynarodowy Trybunał Karny deklaruje jednak, że mimo to będzie kontynuował swoją misję.

Indeks górny Oprac. na podst.: BBC, Why is the International Criminal Court under attack?, bbc.com [dostęp: 6.05.2021 r.], tłum. Anna Rabiega. Indeks górny koniec

31
Ćwiczenie 7
R12ZuX78qnhyg
Wyjaśnij, w jaki sposób na działalność Międzynarodowego Trybunału Karnego wpływa stanowisko wobec niego najpotężniejszych państw świata, takich jak Stany Zjednoczone, Rosja czy Chiny. (Uzupełnij).
R1PPHgXxPg69H3
Ćwiczenie 8
Zdecyduj, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe. Krytycy Międzynarodowego Trybunału Karnego wskazują, że dobór spraw, którymi się zajmuje, może mieć podłoże rasistowskie. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Wyjaśniając swoje stanowisko wobec Międzynarodowego Trybunału Karnego, Stany Zjednoczone powołują się na zasadę suwerenności narodu. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Postawienie domniemanych sprawców zbrodni ściganych przez Trybunał uzależnione jest od dobrej woli państw. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
31
Ćwiczenie 9
Zapoznaj się z opisem grafiki i wykonaj ćwiczenie.
Zapoznaj się z opisem grafiki i wykonaj ćwiczenie.
RXTM4pRpwJWBw
Tłumaczenie: Dlaczego żaden świadek nie chce zeznawać? oraz Miejsce dla świadka.
Źródło: Central Administrative Tribunal, dostępny w internecie: indiathinkers.com [dostęp 6.04.2021 r.], tylko do użytku edukacyjnego.
Rh4iyumbIibuw
Wyjaśnij jeden z problemów, z jakimi boryka się Międzynarodowy Trybunał Karny, który zilustrowano na rysunku. (Uzupełnij).