Przyporządkuj przykłady do odpowiedniej funkcji. funkcja fatyczna Możliwe odpowiedzi: 1. Sto lat!, 2. Połamania nóg., 3. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia., 4. Hokus-pokus., 5. Niech to dunder świśnie!, 6. Zdrowia, zdrowia i jeszcze raz pieniędzy., 7. Tak to jest., 8. Halo?, 9. Uhm., 10. I tak to się kręci., 11. Zwalniam pana z pracy., 12. Co nie?, 13. Prawda?, 14. Obyś cudze dzieci chował., 15. Ogłaszam was mężem i żoną., 16. No, bywa., 17. Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio. funkcja magiczna Możliwe odpowiedzi: 1. Sto lat!, 2. Połamania nóg., 3. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia., 4. Hokus-pokus., 5. Niech to dunder świśnie!, 6. Zdrowia, zdrowia i jeszcze raz pieniędzy., 7. Tak to jest., 8. Halo?, 9. Uhm., 10. I tak to się kręci., 11. Zwalniam pana z pracy., 12. Co nie?, 13. Prawda?, 14. Obyś cudze dzieci chował., 15. Ogłaszam was mężem i żoną., 16. No, bywa., 17. Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio. funkcja stanowiąca Możliwe odpowiedzi: 1. Sto lat!, 2. Połamania nóg., 3. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia., 4. Hokus-pokus., 5. Niech to dunder świśnie!, 6. Zdrowia, zdrowia i jeszcze raz pieniędzy., 7. Tak to jest., 8. Halo?, 9. Uhm., 10. I tak to się kręci., 11. Zwalniam pana z pracy., 12. Co nie?, 13. Prawda?, 14. Obyś cudze dzieci chował., 15. Ogłaszam was mężem i żoną., 16. No, bywa., 17. Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio.
Przyporządkuj przykłady do odpowiedniej funkcji. funkcja fatyczna Możliwe odpowiedzi: 1. Sto lat!, 2. Połamania nóg., 3. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia., 4. Hokus-pokus., 5. Niech to dunder świśnie!, 6. Zdrowia, zdrowia i jeszcze raz pieniędzy., 7. Tak to jest., 8. Halo?, 9. Uhm., 10. I tak to się kręci., 11. Zwalniam pana z pracy., 12. Co nie?, 13. Prawda?, 14. Obyś cudze dzieci chował., 15. Ogłaszam was mężem i żoną., 16. No, bywa., 17. Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio. funkcja magiczna Możliwe odpowiedzi: 1. Sto lat!, 2. Połamania nóg., 3. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia., 4. Hokus-pokus., 5. Niech to dunder świśnie!, 6. Zdrowia, zdrowia i jeszcze raz pieniędzy., 7. Tak to jest., 8. Halo?, 9. Uhm., 10. I tak to się kręci., 11. Zwalniam pana z pracy., 12. Co nie?, 13. Prawda?, 14. Obyś cudze dzieci chował., 15. Ogłaszam was mężem i żoną., 16. No, bywa., 17. Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio. funkcja stanowiąca Możliwe odpowiedzi: 1. Sto lat!, 2. Połamania nóg., 3. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia., 4. Hokus-pokus., 5. Niech to dunder świśnie!, 6. Zdrowia, zdrowia i jeszcze raz pieniędzy., 7. Tak to jest., 8. Halo?, 9. Uhm., 10. I tak to się kręci., 11. Zwalniam pana z pracy., 12. Co nie?, 13. Prawda?, 14. Obyś cudze dzieci chował., 15. Ogłaszam was mężem i żoną., 16. No, bywa., 17. Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio.
RbNA6Xii30WJx1
Ćwiczenie 2
Zaznacz te slogany polityczne, które nie pełnią funkcji magicznej. Możliwe odpowiedzi: 1. Przyszłość ma na imię Polska., 2. Zawsze najważniejsi są ludzie., 3. Tak jak Ty, mam tego dość!, 4. Wybierz zgodę i bezpieczeństwo., 5. Polska w ruinie., 6. Nasza partia – przewodnią siłą narodu., 7. Ze Związkiem Radzieckim teraz – i na zawsze., 8. Młodzież z partią.
11
Ćwiczenie 3
Napisz pięć przykładów wypowiedzeń, które będą pełnić funkcję magiczną. Wykorzystaj przynajmniej trzy różne typy tych komunikatów. Posłuż się innymi niż podane w bloku tekstowym i odpowiedzi.
R1ao2UF8U1UJW
(Uzupełnij).
Wypowiedzenia pełniącę funkcję magiczną to np. zaklęcia, przekleństwa, niektóre przysłowia. Mają one na celu zaklinanie rzeczywistości.
Przykłady: Abrakadabra! Obyś sczezł! Kto rano wstaje, temu Pan Bóg daje.
R11CDdhXrAFHR1
Ćwiczenie 4
Przyporządkuj wypowiedzeniom będącym elementami dialogu funkcję, jaką spełniają. — Dzień dobry, Przemku. / — Cześć, Tomaszu. Możliwe odpowiedzi: 1. Potwierdzenie kontaktu, reakcja., 2. Wykazanie zainteresowania., 3. Zachęta do wypowiedzenia się. — To, co mówisz, jest bardzo ciekawe. Możliwe odpowiedzi: 1. Potwierdzenie kontaktu, reakcja., 2. Wykazanie zainteresowania., 3. Zachęta do wypowiedzenia się. — Naprawdę? Możliwe odpowiedzi: 1. Potwierdzenie kontaktu, reakcja., 2. Wykazanie zainteresowania., 3. Zachęta do wypowiedzenia się.
Przyporządkuj wypowiedzeniom będącym elementami dialogu funkcję, jaką spełniają. — Dzień dobry, Przemku. / — Cześć, Tomaszu. Możliwe odpowiedzi: 1. Potwierdzenie kontaktu, reakcja., 2. Wykazanie zainteresowania., 3. Zachęta do wypowiedzenia się. — To, co mówisz, jest bardzo ciekawe. Możliwe odpowiedzi: 1. Potwierdzenie kontaktu, reakcja., 2. Wykazanie zainteresowania., 3. Zachęta do wypowiedzenia się. — Naprawdę? Możliwe odpowiedzi: 1. Potwierdzenie kontaktu, reakcja., 2. Wykazanie zainteresowania., 3. Zachęta do wypowiedzenia się.
21
Ćwiczenie 5
Wypisz pięć frazeologizmów, które ukazują funkcję magiczną języka. Wyjaśnij, w jaki sposób owa funkcja się w nich pojawia.
Wypisz pięć frazeologizmów, które ukazują funkcję magiczną języka. Wyjaśnij, w jaki sposób owa funkcja się w nich pojawia.
Wypisz pięć frazeologizmów, które ukazują funkcję magiczną języka. Wyjaśnij, w jaki sposób owa funkcja się w nich pojawia.
Wskaż pięć frazeologizmów, które ukazują funkcję magiczną języka. Wyjaśnij, w jaki sposób owa funkcja się w nich pojawia.
R1D3eQP6Wij0l
(Uzupełnij).
Przypomnij sobie, czym jest funkcja magiczna języka. Przydatne mogą okazać się inspiracje ludowe, folklorystyczne, powiedzenia związane np. z przesądami.
Przykład: „odpukać w niemalowane” – frazeologizm ten odwołuje się do przesądu odpukiwania w niemalowane drewno, co ma zapobiec spełnieniu się wypowiedzianych słów.
21
Ćwiczenie 6
Wyjaśnij, czemu mogą służyć wypowiedzi o funkcji stanowiącej w języku i komunikacji społecznej.
R21mECwdOnGsO
(Uzupełnij).
Pamiętaj, że funkcja stanowiąca łączy się często z funkcją magiczną. Weź pod uwagę różne typy wypowiedzi, zarówno o charakterze religijnym, jak świeckim.
Wypowiedzi o funkcji stanowiącej bywają elementem obrzędów o charakterze religijnym bądź świeckim. Wypowiadanie formuł ma znaczenie symboliczne – zmienia bowiem status podmiotu owego obrzędu, np. włącza chrzczone dziecko do wspólnoty religijnej, sprawia, że narzeczeni stają się małżonkami, takie wypowiedzenia mogą też obwieszczać nadanie stopnia naukowego bądź jakiejś właściwości, charakterystycznej dla danej grupy społecznej.
Tego typu wypowiedzi odnosić się mogą także do kwestii prawnych, zmieniać coś w rzeczywistości publicznej, organizować życie społeczne.
31
Ćwiczenie 7
Ułóż fragment (6‑7 zdań) przemówienia politycznego, w którym zawrzesz przynajmniej trzy wypowiedzenia o funkcji magicznej.
RQjfW6BMdLj1m
(Uzupełnij).
Możesz zainspirować się np. przemówieniami Edwarda Gierka lub Władysława Gomułki.
Fragment przykładowej realizacji: Dzień dzisiejszy to jest nasz dzień! Kraj jest w obcych rękach, ale lud z nami! Odbijemy go z ręki wrogów Polski, polakożerców. Wytyczyliśmy program wyrosły z patriotycznych aspiracji naszego narodu.
31
Ćwiczenie 8
Zastanów się i napisz w 7‑8 zdaniach, jakie zagrożenia mogą być związane z posługiwaniem się nowomową, wskazując na funkcje języka – fatyczną, magiczną i stanowiącą – jakie ona spełnia.
R1PMkCii2IlpL
(Uzupełnij).
Zapoznaj się z cytatem z pracy Nowomowa (Rekonesans) Michała Głowińskiego.
Zwróć uwagę na to, że posługiwanie się nowomową nie niesie za sobą treści, a budowanie całego komunikatu w oparciu o wypowiedzenia, które spełniają tylko funkcje fatyczną, magiczną bądź stanowiącą nie służy komunikacji w społeczeństwie. Zauważ także schematyzację nowomowy, ograniczenie możliwości wyborów językowych, a także funkcjonowanie tekstów‑matryc. Wreszcie zagrożeniem płynącym z posługiwania się nowomową jest zakłócenie w komunikacji, które może być spowodowane zmianami znaczeń stosowanych słów, terminów, wypowiedzi.
Praca domowa
W wypowiedziach polityków poszukaj wypowiedzi o funkcji magicznej. Wypisz osiem cytatów, podając źródła.