Posługując się Kantowską definicją oświecenia, wskaż cechy charakterystyczne epoki świateł.
R1bCziDYAxxBs
Możliwe odpowiedzi: 1. przekonanie o możliwościach ludzkich zmysłów i rozumu jako narzędzi poznawczych, 2. mistycyzm, 3. panteizm, 4. podawanie w wątpliwość prawd objawionych i dogmatów religijnych, 5. humanizm, 6. deizm, 7. wiara w postęp
przekonanie o możliwościach ludzkich zmysłów i rozumu jako narzędzi poznawczych
mistycyzm
panteizm
podawanie w wątpliwość prawd objawionych i dogmatów religijnych
humanizm
deizm
wiara w postęp
R10JTL55jqLj51
Ćwiczenie 2
Wskaż poprawną definicję libertynizmu. Możliwe odpowiedzi: 1. Brak wiary w istnienie jednego bądź wielu bogów, stwórcę i sił nadprzyrodzonych. Wg tego poglądu religia uznawana jest za sprzeczną z rozumem, a więc niepotrzebną., 2. Doktryna, wg której dążenie do szczęścia, przyjemność i rozkosz to cele życia i najważniejsze motywy ludzkiego działania., 3. Jego celem było wyzwolenie społeczeństwa spod wpływu autorytetów religijnych. Terminem tym zaczęto z czasem potocznie określać niemoralność i bezbożność, a zwolenników tej filozofii nazywano rozpustnikami, wolnomyślicielami i antyklerykałami.
2
Ćwiczenie 3
RzoJb0ESvjaf3
Autor
@Jan Jakub Rousseau. Dzieło: 1. Co to jest oświecenie, 2. Emil, czyli o wychowaniu, 3. O duchu praw, 4. Dwa traktaty o rządzie, 5. Kandyd, czyli optymizm, 6. Lewiatan.
@Immanuel Kant. Dzieło: 1. Co to jest oświecenie, 2. Emil, czyli o wychowaniu, 3. O duchu praw, 4. Dwa traktaty o rządzie, 5. Kandyd, czyli optymizm, 6. Lewiatan.
@John Locke. Dzieło: 1. Co to jest oświecenie, 2. Emil, czyli o wychowaniu, 3. O duchu praw, 4. Dwa traktaty o rządzie, 5. Kandyd, czyli optymizm, 6. Lewiatan.
@Thomas Hobbes. Dzieło: 1. Co to jest oświecenie, 2. Emil, czyli o wychowaniu, 3. O duchu praw, 4. Dwa traktaty o rządzie, 5. Kandyd, czyli optymizm, 6. Lewiatan.
@Wolter. Dzieło: 1. Co to jest oświecenie, 2. Emil, czyli o wychowaniu, 3. O duchu praw, 4. Dwa traktaty o rządzie, 5. Kandyd, czyli optymizm, 6. Lewiatan.
@Monteskiusz. Dzieło: 1. Co to jest oświecenie, 2. Emil, czyli o wychowaniu, 3. O duchu praw, 4. Dwa traktaty o rządzie, 5. Kandyd, czyli optymizm, 6. Lewiatan.
Autor
@Jan Jakub Rousseau. Dzieło: 1. Co to jest oświecenie, 2. Emil, czyli o wychowaniu, 3. O duchu praw, 4. Dwa traktaty o rządzie, 5. Kandyd, czyli optymizm, 6. Lewiatan.
@Immanuel Kant. Dzieło: 1. Co to jest oświecenie, 2. Emil, czyli o wychowaniu, 3. O duchu praw, 4. Dwa traktaty o rządzie, 5. Kandyd, czyli optymizm, 6. Lewiatan.
@John Locke. Dzieło: 1. Co to jest oświecenie, 2. Emil, czyli o wychowaniu, 3. O duchu praw, 4. Dwa traktaty o rządzie, 5. Kandyd, czyli optymizm, 6. Lewiatan.
@Thomas Hobbes. Dzieło: 1. Co to jest oświecenie, 2. Emil, czyli o wychowaniu, 3. O duchu praw, 4. Dwa traktaty o rządzie, 5. Kandyd, czyli optymizm, 6. Lewiatan.
@Wolter. Dzieło: 1. Co to jest oświecenie, 2. Emil, czyli o wychowaniu, 3. O duchu praw, 4. Dwa traktaty o rządzie, 5. Kandyd, czyli optymizm, 6. Lewiatan.
@Monteskiusz. Dzieło: 1. Co to jest oświecenie, 2. Emil, czyli o wychowaniu, 3. O duchu praw, 4. Dwa traktaty o rządzie, 5. Kandyd, czyli optymizm, 6. Lewiatan.
Dopasuj oświeceniowych autorów do ich dzieł.
Jan Jakub Rousseau, Immanuel Kant, John Locke, Thomas Hobbes, Wolter, Monteskiusz
Autor
Dzieło
Jan Jakub Rousseau
Immanuel Kant
John Locke
Thomas Hobbes
Wolter
Monteskiusz
2
Ćwiczenie 4
Porównaj poglądy na państwo Hobbesa, Locke’a, Woltera, Monteskiusza i Rousseau.
R1bVhR2K3B7s3
Hobbes Możliwe odpowiedzi: 1. głosił wyższość uczucia i wrodzonego zmysłu moralnego nad rozumem, z czego wynikało potępienie cywilizacji jako sztucznego tworu, który powoduje deformację szlachetnej natury człowieka., 2. ludzie posiadają z natury i niezbywalnie prawo do życia, wolności i własności, którego tworząc państwo, wcale się nie wyrzekli. Zadaniem rządzących jest bowiem zapewnienie takich warunków, by każdy mógł z tych praw w pełni korzystać, jeśli zaś władza nie spełnia tego obowiązku, poddanym przysługuje prawo oporu., 3. dla zachowania wolności zalecał trójpodział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, które powinny się wzajemnie kontrolować., 4. uważał lud za pogrążony w ciemnocie i przez to niebezpieczny, a nadzieję na triumf rozumu w życiu społecznym pokładał w oświeconych monarchach., 5. uznał ludzką naturę za skrajnie egoistyczną i dowodził, że z tego powodu konieczne jest, by poddani przelali swe prawa na suwerena, czyli władcę absolutnego. Locke Możliwe odpowiedzi: 1. głosił wyższość uczucia i wrodzonego zmysłu moralnego nad rozumem, z czego wynikało potępienie cywilizacji jako sztucznego tworu, który powoduje deformację szlachetnej natury człowieka., 2. ludzie posiadają z natury i niezbywalnie prawo do życia, wolności i własności, którego tworząc państwo, wcale się nie wyrzekli. Zadaniem rządzących jest bowiem zapewnienie takich warunków, by każdy mógł z tych praw w pełni korzystać, jeśli zaś władza nie spełnia tego obowiązku, poddanym przysługuje prawo oporu., 3. dla zachowania wolności zalecał trójpodział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, które powinny się wzajemnie kontrolować., 4. uważał lud za pogrążony w ciemnocie i przez to niebezpieczny, a nadzieję na triumf rozumu w życiu społecznym pokładał w oświeconych monarchach., 5. uznał ludzką naturę za skrajnie egoistyczną i dowodził, że z tego powodu konieczne jest, by poddani przelali swe prawa na suwerena, czyli władcę absolutnego. Wolter Możliwe odpowiedzi: 1. głosił wyższość uczucia i wrodzonego zmysłu moralnego nad rozumem, z czego wynikało potępienie cywilizacji jako sztucznego tworu, który powoduje deformację szlachetnej natury człowieka., 2. ludzie posiadają z natury i niezbywalnie prawo do życia, wolności i własności, którego tworząc państwo, wcale się nie wyrzekli. Zadaniem rządzących jest bowiem zapewnienie takich warunków, by każdy mógł z tych praw w pełni korzystać, jeśli zaś władza nie spełnia tego obowiązku, poddanym przysługuje prawo oporu., 3. dla zachowania wolności zalecał trójpodział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, które powinny się wzajemnie kontrolować., 4. uważał lud za pogrążony w ciemnocie i przez to niebezpieczny, a nadzieję na triumf rozumu w życiu społecznym pokładał w oświeconych monarchach., 5. uznał ludzką naturę za skrajnie egoistyczną i dowodził, że z tego powodu konieczne jest, by poddani przelali swe prawa na suwerena, czyli władcę absolutnego. Monteskiusz Możliwe odpowiedzi: 1. głosił wyższość uczucia i wrodzonego zmysłu moralnego nad rozumem, z czego wynikało potępienie cywilizacji jako sztucznego tworu, który powoduje deformację szlachetnej natury człowieka., 2. ludzie posiadają z natury i niezbywalnie prawo do życia, wolności i własności, którego tworząc państwo, wcale się nie wyrzekli. Zadaniem rządzących jest bowiem zapewnienie takich warunków, by każdy mógł z tych praw w pełni korzystać, jeśli zaś władza nie spełnia tego obowiązku, poddanym przysługuje prawo oporu., 3. dla zachowania wolności zalecał trójpodział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, które powinny się wzajemnie kontrolować., 4. uważał lud za pogrążony w ciemnocie i przez to niebezpieczny, a nadzieję na triumf rozumu w życiu społecznym pokładał w oświeconych monarchach., 5. uznał ludzką naturę za skrajnie egoistyczną i dowodził, że z tego powodu konieczne jest, by poddani przelali swe prawa na suwerena, czyli władcę absolutnego. Rousseau Możliwe odpowiedzi: 1. głosił wyższość uczucia i wrodzonego zmysłu moralnego nad rozumem, z czego wynikało potępienie cywilizacji jako sztucznego tworu, który powoduje deformację szlachetnej natury człowieka., 2. ludzie posiadają z natury i niezbywalnie prawo do życia, wolności i własności, którego tworząc państwo, wcale się nie wyrzekli. Zadaniem rządzących jest bowiem zapewnienie takich warunków, by każdy mógł z tych praw w pełni korzystać, jeśli zaś władza nie spełnia tego obowiązku, poddanym przysługuje prawo oporu., 3. dla zachowania wolności zalecał trójpodział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, które powinny się wzajemnie kontrolować., 4. uważał lud za pogrążony w ciemnocie i przez to niebezpieczny, a nadzieję na triumf rozumu w życiu społecznym pokładał w oświeconych monarchach., 5. uznał ludzką naturę za skrajnie egoistyczną i dowodził, że z tego powodu konieczne jest, by poddani przelali swe prawa na suwerena, czyli władcę absolutnego.
Hobbes Możliwe odpowiedzi: 1. głosił wyższość uczucia i wrodzonego zmysłu moralnego nad rozumem, z czego wynikało potępienie cywilizacji jako sztucznego tworu, który powoduje deformację szlachetnej natury człowieka., 2. ludzie posiadają z natury i niezbywalnie prawo do życia, wolności i własności, którego tworząc państwo, wcale się nie wyrzekli. Zadaniem rządzących jest bowiem zapewnienie takich warunków, by każdy mógł z tych praw w pełni korzystać, jeśli zaś władza nie spełnia tego obowiązku, poddanym przysługuje prawo oporu., 3. dla zachowania wolności zalecał trójpodział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, które powinny się wzajemnie kontrolować., 4. uważał lud za pogrążony w ciemnocie i przez to niebezpieczny, a nadzieję na triumf rozumu w życiu społecznym pokładał w oświeconych monarchach., 5. uznał ludzką naturę za skrajnie egoistyczną i dowodził, że z tego powodu konieczne jest, by poddani przelali swe prawa na suwerena, czyli władcę absolutnego. Locke Możliwe odpowiedzi: 1. głosił wyższość uczucia i wrodzonego zmysłu moralnego nad rozumem, z czego wynikało potępienie cywilizacji jako sztucznego tworu, który powoduje deformację szlachetnej natury człowieka., 2. ludzie posiadają z natury i niezbywalnie prawo do życia, wolności i własności, którego tworząc państwo, wcale się nie wyrzekli. Zadaniem rządzących jest bowiem zapewnienie takich warunków, by każdy mógł z tych praw w pełni korzystać, jeśli zaś władza nie spełnia tego obowiązku, poddanym przysługuje prawo oporu., 3. dla zachowania wolności zalecał trójpodział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, które powinny się wzajemnie kontrolować., 4. uważał lud za pogrążony w ciemnocie i przez to niebezpieczny, a nadzieję na triumf rozumu w życiu społecznym pokładał w oświeconych monarchach., 5. uznał ludzką naturę za skrajnie egoistyczną i dowodził, że z tego powodu konieczne jest, by poddani przelali swe prawa na suwerena, czyli władcę absolutnego. Wolter Możliwe odpowiedzi: 1. głosił wyższość uczucia i wrodzonego zmysłu moralnego nad rozumem, z czego wynikało potępienie cywilizacji jako sztucznego tworu, który powoduje deformację szlachetnej natury człowieka., 2. ludzie posiadają z natury i niezbywalnie prawo do życia, wolności i własności, którego tworząc państwo, wcale się nie wyrzekli. Zadaniem rządzących jest bowiem zapewnienie takich warunków, by każdy mógł z tych praw w pełni korzystać, jeśli zaś władza nie spełnia tego obowiązku, poddanym przysługuje prawo oporu., 3. dla zachowania wolności zalecał trójpodział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, które powinny się wzajemnie kontrolować., 4. uważał lud za pogrążony w ciemnocie i przez to niebezpieczny, a nadzieję na triumf rozumu w życiu społecznym pokładał w oświeconych monarchach., 5. uznał ludzką naturę za skrajnie egoistyczną i dowodził, że z tego powodu konieczne jest, by poddani przelali swe prawa na suwerena, czyli władcę absolutnego. Monteskiusz Możliwe odpowiedzi: 1. głosił wyższość uczucia i wrodzonego zmysłu moralnego nad rozumem, z czego wynikało potępienie cywilizacji jako sztucznego tworu, który powoduje deformację szlachetnej natury człowieka., 2. ludzie posiadają z natury i niezbywalnie prawo do życia, wolności i własności, którego tworząc państwo, wcale się nie wyrzekli. Zadaniem rządzących jest bowiem zapewnienie takich warunków, by każdy mógł z tych praw w pełni korzystać, jeśli zaś władza nie spełnia tego obowiązku, poddanym przysługuje prawo oporu., 3. dla zachowania wolności zalecał trójpodział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, które powinny się wzajemnie kontrolować., 4. uważał lud za pogrążony w ciemnocie i przez to niebezpieczny, a nadzieję na triumf rozumu w życiu społecznym pokładał w oświeconych monarchach., 5. uznał ludzką naturę za skrajnie egoistyczną i dowodził, że z tego powodu konieczne jest, by poddani przelali swe prawa na suwerena, czyli władcę absolutnego. Rousseau Możliwe odpowiedzi: 1. głosił wyższość uczucia i wrodzonego zmysłu moralnego nad rozumem, z czego wynikało potępienie cywilizacji jako sztucznego tworu, który powoduje deformację szlachetnej natury człowieka., 2. ludzie posiadają z natury i niezbywalnie prawo do życia, wolności i własności, którego tworząc państwo, wcale się nie wyrzekli. Zadaniem rządzących jest bowiem zapewnienie takich warunków, by każdy mógł z tych praw w pełni korzystać, jeśli zaś władza nie spełnia tego obowiązku, poddanym przysługuje prawo oporu., 3. dla zachowania wolności zalecał trójpodział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, które powinny się wzajemnie kontrolować., 4. uważał lud za pogrążony w ciemnocie i przez to niebezpieczny, a nadzieję na triumf rozumu w życiu społecznym pokładał w oświeconych monarchach., 5. uznał ludzką naturę za skrajnie egoistyczną i dowodził, że z tego powodu konieczne jest, by poddani przelali swe prawa na suwerena, czyli władcę absolutnego.
21
Ćwiczenie 5
Wyjaśnij, dlaczego za prekursorów oświecenia uznaje się Isaaca Newtona i innych uczonych angielskich XVII w. Które ich idee wpłynęły na myśl oświeceniową?
RNURWQ19SYLLV
Twoja odpowiedź
(Uzupełnij).
Na jakich zasadach sformułowanych przez Newtona wzorowali się „filozofowie”? W jaki sposób je zmienili i w jakim celu?
Wzorując się na sformułowanych przez Newtona zasadach dynamiki, „filozofowie” zaczęli poszukiwać reguł rządzących historią i życiem społecznym, ale popularyzując jego dokonania, oczyścili je z treści religijnych.
21
Ćwiczenie 6
Na podstawie materiałów i posiadanej wiedzy wykonaj poniższe polecenia.
R1DBE2MLEgq2H
Wymień metody, którymi posługiwali się „filozofowie”. (Uzupełnij). Napisz, czym można wyjaśnić fakt, że „filozofowie” często bywali na dworach, a nawet schlebiali despotycznym władcom. (Uzupełnij). Wyjaśnij, jaką rolę odegrała intelektualna moda w upowszechnianiu poglądów „filozofów”. (Uzupełnij).
Wymień metody, którymi posługiwali się „filozofowie”.
W jakim tonie pisali „filozofowie”? W jaki sposób uderzali w przesądy?
Napisz, czym można wyjaśnić fakt, że „filozofowie” często bywali na dworach, a nawet schlebiali despotycznym władcom.
Co umożliwiał im pobyt na dworze, a zwłaszcza schlebianie władcy?
Wyjaśnij, jaką rolę odegrała intelektualna moda w upowszechnianiu poglądów „filozofów”.
Co wymusza moda?
Wymień metody, którymi posługiwali się „filozofowie”.
Pisali w różnym tonie; schlebiali przesądowi, aby później mocniej w niego uderzyć; starali się nie uderzać w więcej przesądów jednocześnie.
Napisz, czym można wyjaśnić fakt, że „filozofowie” często bywali na dworach, a nawet schlebiali despotycznym władcom.
Robili to, aby móc uderzać w inne przesądy.
Wyjaśnij, jaką rolę odegrała intelektualna moda w upowszechnianiu poglądów „filozofów”.
Intelektualna moda sprawiała, że z ich opiniami można się było zgadzać lub nie, niemniej wypadało je znać.
311
Ćwiczenie 7
Zapoznaj się z tekstami źródłowymi, a następnie wykonaj polecenia.
Źródło A
1
Charles Louis de MontesquieuO duchu praw
Wolność polityczna obywatela jest to ów spokój ducha pochodzący z przeświadczenia o własnym bezpieczeństwie. Aby istniała ta wolność, trzeba rządu, przy którym by żaden obywatel nie potrzebował się lękać drugiego obywatela. Kiedy w jednej i tej samej osobie, lub w jednym i tym samym ciele, władza prawodawcza zespolona jest z wykonawczą, nie ma wolności; ponieważ można się lękać, aby ten sam monarcha albo ten sam senat nie stanowił tyrańskich praw, które będzie tyrańsko wykonywał. Nie ma również wolności, jeśli władza sędziowska nie jest oddzielona od prawodawczej i wykonawczej. Gdyby była połączona z władzą prawodawczą, władza nad życiem i wolnością obywateli byłaby dowolną; sędzie bowiem byłby prawodawcą. Gdyby była połączona z władzą wykonawczą, sędzia mógłby mieć siłę ciemiężyciela.
c1 Źródło: Charles Louis de Montesquieu, O duchu praw, tłum. T. Boy-Żeleński, tekst dostępny online: wolnelektury.pl.
Źródło B
1
Jan Jakub RousseauUmowa społeczna
O demokracji
Ten, kto tworzy prawo, wie najlepiej, jak je należy wykonywać i tłumaczyć. Zdawałoby się więc, że nie może być lepszego ustroju niż ten, przy którym władza wykonawcza połączona jest z ustawodawczą; ale to właśnie czyni taki rząd pod pewnymi względami niedostatecznym, gdyż nie są rozróżnione rzeczy, które powinny być odróżnione, a panujący i zwierzchnik, stanowiąc jedną osobę, tworzą, że tak powiem, rząd bez rządu. Nie jest dobrze, aby ten, kto wydaje ustawy, wykonywał je i aby cały lud odwracał swą uwagę od celów ogólnych, pochłonięty celami partykularnymi.
O monarchii
Najdotkliwsza wada rządów jednoosobowych polega na braku ciągłego następstwa […]. Wynikiem tego braku ciągłości jest niestałość rządów królewskich, które kierując się to jednym planem, to znowu innym, zależnie od charakteru władcy albo też ludzi panujących zamiast niego, nie mogą trzymać się długo określonego celu ani konsekwentnego postępowania […].
c2 Źródło: Jan Jakub Rousseau, Umowa społeczna, Warszawa 1966.
R18FU5s5BzqVA
Wskaż właściwe dokończenie zdania. Zasada trójpodziału władzy opisana jest w źródle A / B.
Wskaż właściwe dokończenie zdania. Zasada trójpodziału władzy opisana jest w źródle A / B.
RCOi0QQRwe0hE
W jaki sposób autorzy tekstów wyjaśniają konieczność rozdzielenia poszczególnych rodzajów władzy? Na jakie aspekty zwracają przede wszystkim uwagę? (Uzupełnij).
Zwróć uwagę, jakie pojęcia są kluczowe dla Monteskiusza, a jakie dla Rousseau.
Monteskiusz zwraca uwagę na wolność i bezpieczeństwo jednostki, które będzie zagwarantowane poprzez oddzielenie władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej – ich niezależność jest gwarancją swobód obywateli w ramach ustalonego prawa. Dla Rousseau istotna jest skuteczność i stałość rządów, a tego nie gwarantuje władza monarsza, trzymająca w jednej ręce ustawodawstwo i nadzór nad wykonywaniem praw.
311
Ćwiczenie 8
Zapoznaj się z materiałami źródłowymi, a następnie odpowiedz na pytania.
Źródło A
RXXpqwWPmiXZY
Na ilustracji znajduje się wiele postaci, które ze sobą rozmawiają, ale ich wzrok skupia się na jednej, najważniejszej z osób, znajdującej się w centralnej części zgromadzenia. W centralnej części ilustracji znajduje się bowiem postać młodej kobiety, wyłaniającej się ze światła. Ma ona na sobie półprzezroczysty welon. Jedna z licznych postaci występujących na tej ilustracji, ma na głowie koronę i próbuje ściągnąć z niej ten welon. Druga z postaci próbuje wręczyć jej łańcuch z kwiatów. Pozostałe postacie to często półnagie kobiety, które trzymają w rękach liczne symbole naukowe lub religijne. Na ilustracji widoczna jest postać trzymająca księgę z napisem Biblia, postać trzymająca symbole matematyki, historii lub literatury, postać pisząca coś w księdze, postać trzymająca harfę, postać z globusem i wieńcem gwiazd, oraz postać trzymająca mikroskop.
Frontyspis (strona poprzedzająca kartę tytułową książki) francuskiej Encyclopédie z 1772 r., autorem jest Charles-Nicolas Cochin. Główna postać w centrum reprezentuje Prawdę, po jej lewej stronie welon zdejmują Rozum i Filozofia.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
Źródło B
1
Norman DaviesEuropa. Rozprawa historyka z historią
Oświecenie było, zdaniem Kanta, okresem w rozwoju europejskiej cywilizacji, w którym „ludzkość wyrosła z narzuconej sobie przez samą siebie niedojrzałości”. Ujmując rzecz prościej, można by powiedzieć, że Europejczycy weszli w „epokę rozumu”. […] Być może najłatwiej zrozumieć, czym było oświecenie, odwołując się do mroków, które starało się rozjaśnić owo „światło rozumu”. Mroku tego nie stwarzała sama religia, którą les philosophes uznali za czynnik spełniający podstawową potrzebę człowieka, lecz wszelkie bezmyślne, irracjonalne i dogmatyczne stanowiska, tworzące skorupę wokół europejskiego chrześcijaństwa. Wszystkie te postawy – z bigoterią, nietolerancją, zabobonem, mnichowatością i fanatyzmem włącznie – zawierają się w określeniu, które jest najbardziej pejoratywnym słowem tej epoki: „entuzjazm”. Owe Lumières – które dla Francuzów są etykietą całego ruchu – miały rozświetlić wiele rzeczy: filozofię, naukę i religię naturalną, ekonomię, politykę, historię i oświatę.
Davies Źródło: Norman Davies, Europa. Rozprawa historyka z historią, Kraków 2001, s. 639–640.
RgJzLp99dSWtu
W jaki sposób źródło B potwierdza wymowę źródła A? (Uzupełnij)
Czego symbolami są pozostałe postacie na ilustracji? Wymień trzy przykłady. (Uzupełnij).
W jaki sposób źródło B potwierdza wymowę źródła A?
Zwróć uwagę na centralną postać – jak została przedstawiona? W jakim otoczeniu?
Czego symbolami są pozostałe postacie na ilustracji? Wymień trzy przykłady.
Przyjrzyj się przedmiotom trzymanym przez postacie.
W jaki sposób źródło B potwierdza wymowę źródła A?
Oba źródła przedstawiają symbolikę oświecenia, w którym króluje „światło rozumu” (na ilustracji oświecające postać Prawdy; Rozum jest też jedną z postaci ściągających z Prawdy welon dotychczas ją zasłaniający). Ma ono oświetlać całą rzeczywistość, także naukę i historię. Na ilustracji światłość oświetlająca prawdę spływa na różne dziedziny nauki i sztuki, również te wymieniane przez historyka we fragmencie tekstu.
Czego symbolami są pozostałe postacie na ilustracji? Wymień trzy przykłady.
Na ilustracji można znaleźć m.in. symboliczne przedstawienia religii (postać trzymająca księgę z napisem Biblia), matematyki, historii lub literatury (postać pisząca w księdze), muzyki (harfa – może też symbolizować poezję), astronomii (postać z globusem i wieńcem gwiazd) czy nauk przyrodniczych (mikroskop).
