Sprawdź się
Wskaż cechy charakterystyczne przedstawionych obiektów. Wyjaśnij, czym te budowle się różnią.
Sformułuj dwa argumenty, w których udowodnisz tezę, że architektura gotycka jest ściśle związana ze światopoglądem średniowiecza.
Domów muzyczne milczenie,/złączone z tęczy łukiem,/na czoło kościoła promieniem/opada jak złoty pukiel(Józef Czechowicz, Muzyka ulicy Złotej, [w:] tegoż, Wybór poezji, oprac. T. Kłak, Wrocław 1985, s. 74.), 2. G.
Usiadł naprzeciw frontonu. [...] Doznał nagle olśnienia, jakby siedział przed otwartą księgą. Katedra była katechezą. On sam był uczniem. Siedział a cieniu jak w cieniu stronic.(Maja Jurkowska, Katedra, Warszawa 1997, s. 170.), 3. E.
Wewnątrz oparł się o filar. Myślał, że jest starym leśnym drzewem. Dotykał go z zamkniętymi oczyma. Zdziwiony odkrył, że nie ma na sobie kory. Był opleciony lianą wijących się linii skrzydeł i szat, zakolami aureol, koszyczkami małych baldachimów(Maja Jurkowska, Katedra, Warszawa 1997, s. 278.), 4. D.
Rzędem kolumny ponure/Jedne za drugimi dążą/Jak dęby wzrastają w górę/Konary w arkady wiążą(Edmund Wasilewski, Katedra na Wawelu, [w:] Ziemia polska w pieśni. Antologia, wstęp Jan Lorentowicz, Warszawa 1913, s. 445. [268]), 5. B.
To miasto na równinie płaskiej jak arkusz blachy/z okaleczoną ręką katedry szponem wskazującym/z brukami o kolorze wnętrzności domami odartymi ze skóry(Zbigniew Herbert, Miasto nagie, [w:] tegoż, Studium przedmiotu, Wrocław 1995, s. 45.), 6. C.
Na iluminowanych wieżach/jak na fletniach wyjętych z syringi księżyca/przebierając światłami po otworach nocy/ gra Ville-Lumière i śpiewa(Julian Przyboś, Przed Notre-Dame po latach, [w:] tegoż, Utwory poetyckie, Warszawa 1971, s. 287.), 7. A.
Płaszczyzny fasady porwane są nie tylko kolorem, ale dołącza się do tego precyzja szczegółów godna miniaturzysty i jeśli do czegokolwiek można porównać katedrę w Orvieto, to do pierwszej litery iluminowanego rękopisu, 3. E.(Zbigniew Herbert, Il Duomo, [w:] tegoż, Barbarzyńca w ogrodzie. Szkice literackie, Warszawa 1973, s. 76.) katedra jako las Możliwe odpowiedzi: 1. F.Domów muzyczne milczenie,/złączone z tęczy łukiem,/na czoło kościoła promieniem/opada jak złoty pukiel(Józef Czechowicz, Muzyka ulicy Złotej, [w:] tegoż, Wybór poezji, oprac. T. Kłak, Wrocław 1985, s. 74.), 2. G.Usiadł naprzeciw frontonu. [...] Doznał nagle olśnienia, jakby siedział przed otwartą księgą. Katedra była katechezą. On sam był uczniem. Siedział a cieniu jak w cieniu stronic.(Maja Jurkowska, Katedra, Warszawa 1997, s. 170.)
Wewnątrz oparł się o filar. Myślał, że jest starym leśnym drzewem. Dotykał go z zamkniętymi oczyma. Zdziwiony odkrył, że nie ma na sobie kory. Był opleciony lianą wijących się linii skrzydeł i szat, zakolami aureol, koszyczkami małych baldachimów(Maja Jurkowska, Katedra, Warszawa 1997, s. 278.), 4. D.
Rzędem kolumny ponure/Jedne za drugimi dążą/Jak dęby wzrastają w górę/Konary w arkady wiążą(Edmund Wasilewski, Katedra na Wawelu, [w:] Ziemia polska w pieśni. Antologia, wstęp Jan Lorentowicz, Warszawa 1913, s. 445. [268]), 5. B.
To miasto na równinie płaskiej jak arkusz blachy/z okaleczoną ręką katedry szponem wskazującym/z brukami o kolorze wnętrzności domami odartymi ze skóry(Zbigniew Herbert, Miasto nagie, [w:] tegoż, Studium przedmiotu, Wrocław 1995, s. 45.), 6. C.
Na iluminowanych wieżach/jak na fletniach wyjętych z syringi księżyca/przebierając światłami po otworach nocy/ gra Ville-Lumière i śpiewa(Julian Przyboś, Przed Notre-Dame po latach, [w:] tegoż, Utwory poetyckie, Warszawa 1971, s. 287.), 7. A.
Płaszczyzny fasady porwane są nie tylko kolorem, ale dołącza się do tego precyzja szczegółów godna miniaturzysty i jeśli do czegokolwiek można porównać katedrę w Orvieto, to do pierwszej litery iluminowanego rękopisu, 3. E.(Zbigniew Herbert, Il Duomo, [w:] tegoż, Barbarzyńca w ogrodzie. Szkice literackie, Warszawa 1973, s. 76.) katedra jako muzyka Możliwe odpowiedzi: 1. F.Domów muzyczne milczenie,/złączone z tęczy łukiem,/na czoło kościoła promieniem/opada jak złoty pukiel(Józef Czechowicz, Muzyka ulicy Złotej, [w:] tegoż, Wybór poezji, oprac. T. Kłak, Wrocław 1985, s. 74.), 2. G.Usiadł naprzeciw frontonu. [...] Doznał nagle olśnienia, jakby siedział przed otwartą księgą. Katedra była katechezą. On sam był uczniem. Siedział a cieniu jak w cieniu stronic.(Maja Jurkowska, Katedra, Warszawa 1997, s. 170.)
Wewnątrz oparł się o filar. Myślał, że jest starym leśnym drzewem. Dotykał go z zamkniętymi oczyma. Zdziwiony odkrył, że nie ma na sobie kory. Był opleciony lianą wijących się linii skrzydeł i szat, zakolami aureol, koszyczkami małych baldachimów(Maja Jurkowska, Katedra, Warszawa 1997, s. 278.), 4. D.
Rzędem kolumny ponure/Jedne za drugimi dążą/Jak dęby wzrastają w górę/Konary w arkady wiążą(Edmund Wasilewski, Katedra na Wawelu, [w:] Ziemia polska w pieśni. Antologia, wstęp Jan Lorentowicz, Warszawa 1913, s. 445. [268]), 5. B.
To miasto na równinie płaskiej jak arkusz blachy/z okaleczoną ręką katedry szponem wskazującym/z brukami o kolorze wnętrzności domami odartymi ze skóry(Zbigniew Herbert, Miasto nagie, [w:] tegoż, Studium przedmiotu, Wrocław 1995, s. 45.), 6. C.
Na iluminowanych wieżach/jak na fletniach wyjętych z syringi księżyca/przebierając światłami po otworach nocy/ gra Ville-Lumière i śpiewa(Julian Przyboś, Przed Notre-Dame po latach, [w:] tegoż, Utwory poetyckie, Warszawa 1971, s. 287.), 7. A.
Płaszczyzny fasady porwane są nie tylko kolorem, ale dołącza się do tego precyzja szczegółów godna miniaturzysty i jeśli do czegokolwiek można porównać katedrę w Orvieto, to do pierwszej litery iluminowanego rękopisu, 3. E.(Zbigniew Herbert, Il Duomo, [w:] tegoż, Barbarzyńca w ogrodzie. Szkice literackie, Warszawa 1973, s. 76.) katedra jako księga Możliwe odpowiedzi: 1. F.Domów muzyczne milczenie,/złączone z tęczy łukiem,/na czoło kościoła promieniem/opada jak złoty pukiel(Józef Czechowicz, Muzyka ulicy Złotej, [w:] tegoż, Wybór poezji, oprac. T. Kłak, Wrocław 1985, s. 74.), 2. G.Usiadł naprzeciw frontonu. [...] Doznał nagle olśnienia, jakby siedział przed otwartą księgą. Katedra była katechezą. On sam był uczniem. Siedział a cieniu jak w cieniu stronic.(Maja Jurkowska, Katedra, Warszawa 1997, s. 170.)
Wewnątrz oparł się o filar. Myślał, że jest starym leśnym drzewem. Dotykał go z zamkniętymi oczyma. Zdziwiony odkrył, że nie ma na sobie kory. Był opleciony lianą wijących się linii skrzydeł i szat, zakolami aureol, koszyczkami małych baldachimów(Maja Jurkowska, Katedra, Warszawa 1997, s. 278.), 4. D.
Rzędem kolumny ponure/Jedne za drugimi dążą/Jak dęby wzrastają w górę/Konary w arkady wiążą(Edmund Wasilewski, Katedra na Wawelu, [w:] Ziemia polska w pieśni. Antologia, wstęp Jan Lorentowicz, Warszawa 1913, s. 445. [268]), 5. B.
To miasto na równinie płaskiej jak arkusz blachy/z okaleczoną ręką katedry szponem wskazującym/z brukami o kolorze wnętrzności domami odartymi ze skóry(Zbigniew Herbert, Miasto nagie, [w:] tegoż, Studium przedmiotu, Wrocław 1995, s. 45.), 6. C.
Na iluminowanych wieżach/jak na fletniach wyjętych z syringi księżyca/przebierając światłami po otworach nocy/ gra Ville-Lumière i śpiewa(Julian Przyboś, Przed Notre-Dame po latach, [w:] tegoż, Utwory poetyckie, Warszawa 1971, s. 287.), 7. A.
Płaszczyzny fasady porwane są nie tylko kolorem, ale dołącza się do tego precyzja szczegółów godna miniaturzysty i jeśli do czegokolwiek można porównać katedrę w Orvieto, to do pierwszej litery iluminowanego rękopisu(Zbigniew Herbert, Il Duomo, [w:] tegoż, Barbarzyńca w ogrodzie. Szkice literackie, Warszawa 1973, s. 76.)
Wyjaśnij, jak rozumiesz metaforyczny opis katedry na Wawelu zawarty w utworze Konstatntego Wurzbacha.
Poemat o pogorzeli KrakowaJest to olbrzymia księga, ta księga z kamienia,
Wspomnieniami dni dawnych mówi każda płyta
i Przechodzień na każdej płycie tu wyczyta
Bohaterskich zapasów, krwawych walk wspomnienia.
Kościół pleśnią starości pokryty niestartą,
Olbrzymiego psałterza wydaje się kartąŹródło: Konstanty Wurzbach, Poemat o pogorzeli Krakowa, [w:] Ewa Miodońska-Brookes, Wawel-"Akropolis". Studium o dramacie Stanisława Wyspiańskiego, Kraków 1980, s. 19.
Zapoznaj się z tekstem Juliana Przybosia, a następnie oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
Widzenie katedry w ChartresTo nie katedra, to ciężar
kamieni wydźwigniętych
od oczu do lazuru –Błysk wielosiecznych kolorami mieczy
odciął wnętrze od murów.
Czyżby prawa ciążenia
zwyciężał
i przestrzenie zmieniał?Krążę z tobą pod strażą witraży.
Nie ma rajów, tylko raj świtów napowietrznych,
niebo nadobłocznego lotu, tego, który
doniósł nas tu, do raju wniebowziętych
oczu –
Spojrzyj! W niebie malarzy
blask cynobrowo‑złoty filary otoczył,
wzruszył do głębi głazy
i do szczytu –
i starł z nich dotykalność jak ciało ze świętych.
Wyzwolone z cieni
lecą tęczą złożoną z samych barw gorących
i biją o sklepienie jak o ciemną chmurę,
aby otwierać mury – i odtrącać
ich białość od błękitu,
fioletu,
marzennej czerwieni
do purpurowego słońca –
łuki lecą i w locie przeciw nocy świecą.Nie ma mocy z granitu, której nie podważy
nikłość,
przenikliwa i łatwa,
rozpędzona nikłość promienia.
Nie ma ziemi, jest tylko
wyrzutnia do zewnętrzy otwieralnych świata,
do wielowymiaru,
gdzie rodnia gwiazd i barw i gdzie zaród
widzenia –
dokąd moja źrenica wzniosła się – i spadła.
I gdzie ty widzieć będziesz,
gdy zamieszkamy w powidoku słońca
malowanym na powietrzu jak na szkle nieważkim,
jak nasze oczy przepełnione blaskiem
nieśmiertelnieją w pędzie
wzwyż, w ponad –Tworząca,
koniecznie wolna,
patrz! Dożyj siebie ze światła!Źródło: Julian Przyboś, Widzenie katedry w Chartres, [w:] Julian Przyboś, Utwory poetyckie, Warszawa 1971, s. 303–304.
Potraktuj utwór Widzenie katedry w Chartres jako poetyckie studium dzieła sztuki architektonicznej. Do podanych elementów architektury katedry dopisz towarzyszące im w tekście określenia poetyckie. Wyjaśnij, jak rozumiesz znaczenie użytych metafor.
Jakie wrażenia i refleksje wywołuje widok katedry opisanej w utworze Juliana Przybosia? Wypisz mówiące o tym cytaty i je skomentuj.
Wyjaśnij, jak rozumiesz metaforyczne przesłanie rzeźby Katedra Rodina. Zapisz swoje skojarzenia i je uzasadnij.
Zapoznaj się z utworem Adama Zagajewskiego, a następnie wyjaśnij, jakie sensy wynikają z zestawienia lusterka samochodu z bryłą katedry.
Lusterko samochoduW lusterku samochodu zobaczyłem
nagle bryłę katedry w Beauvais;
rzeczy wielkie mieszkają w małych
przez chwilę.Źródło: Adam Zagajewski, Lusterko samochodu , [w:] tegoż, Jechać do Lwowa, 1985.