Wskaż cechy charakterystyczne przedstawionych obiektów. Wyjaśnij, czym te budowle się różnią.
R1AagCaV5hbo6
R117BO7LORmiN
RZYXdzymkcVz9
Wskaż cechy charakterystyczne dla dwóch stylów: romańskiego i gotyckiego.
Sprawdź, czy twoje porównanie uwzględnia m.in. formę budowli, typ bryły, opis okien, zdobienia.
11
Ćwiczenie 2
Sformułuj dwa argumenty, w których udowodnisz tezę, że architektura gotycka jest ściśle związana ze światopoglądem średniowiecza.
R1AagCaV5hbo6
Przypomnij sobie główne idee i hasła średniowiecza.
Sprawdź, czy twoja argumentacja odnosi się do takich zagadnień, jak np.: teocentryzm, religijność, skupienie na życiu wiecznym, hierarchizm.
RcfUSFUXPid6z11
Ćwiczenie 3
11
Ćwiczenie 4
Wyjaśnij, jak rozumiesz metaforyczny opis katedry na Wawelu zawarty w utworze Konstatntego Wurzbacha.
Konstanty WurzbachPoemat o pogorzeli Krakowa
Jest to olbrzymia księga, ta księga z kamienia, Wspomnieniami dni dawnych mówi każda płyta i Przechodzień na każdej płycie tu wyczyta Bohaterskich zapasów, krwawych walk wspomnienia. Kościół pleśnią starości pokryty niestartą, Olbrzymiego psałterza wydaje się kartą
w1 Źródło: Konstanty Wurzbach, Poemat o pogorzeli Krakowa, [w:] Ewa Miodońska-Brookes, Wawel-"Akropolis". Studium o dramacie Stanisława Wyspiańskiego, Kraków 1980, s. 19.
R1AagCaV5hbo6
Zwróć uwagę na to, do czego autor porównał katedrę, i zastanów się, jakie sensy zostały w ten sposób uwypuklone.
Sprawdź, czy udało ci się wyjaśnić znaczenie wynikające z ukazania katedry jako księgi. Twoja interpretacja powinna uwzględniać rodzaj księgi - psałterz.
2
Ćwiczenie 5
Zapoznaj się z tekstem Juliana Przybosia, a następnie oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
Julian PrzybośWidzenie katedry w Chartres
To nie katedra, to ciężar kamieni wydźwigniętych od oczu do lazuru –
Błysk wielosiecznych kolorami mieczy odciął wnętrze od murów. Czyżby prawa ciążenia zwyciężał i przestrzenie zmieniał?
Krążę z tobą pod strażą witraży.
Nie ma rajów, tylko raj świtów napowietrznych, niebo nadobłocznego lotu, tego, który doniósł nas tu, do raju wniebowziętych oczu – Spojrzyj! W niebie malarzy blask cynobrowo‑złoty filary otoczył, wzruszył do głębi głazy i do szczytu – i starł z nich dotykalność jak ciało ze świętych. Wyzwolone z cieni lecą tęczą złożoną z samych barw gorących i biją o sklepienie jak o ciemną chmurę, aby otwierać mury – i odtrącać ich białość od błękitu, fioletu, marzennej czerwieni do purpurowego słońca – łuki lecą i w locie przeciw nocy świecą.
Nie ma mocy z granitu, której nie podważy nikłość, przenikliwa i łatwa, rozpędzona nikłość promienia. Nie ma ziemi, jest tylko wyrzutnia do zewnętrzy otwieralnych świata, do wielowymiaru, gdzie rodnia gwiazd i barw i gdzie zaród widzenia – dokąd moja źrenica wzniosła się – i spadła. I gdzie ty widzieć będziesz, gdy zamieszkamy w powidoku słońca malowanym na powietrzu jak na szkle nieważkim, jak nasze oczy przepełnione blaskiem nieśmiertelnieją w pędzie wzwyż, w ponad –
Tworząca, koniecznie wolna, patrz! Dożyj siebie ze światła!
w2 Źródło: Julian Przyboś, Widzenie katedry w Chartres, [w:] Julian Przyboś, Utwory poetyckie, Warszawa 1971, s. 303–304.
R1damCgOi7FGr
21
Ćwiczenie 6
Potraktuj utwór Widzenie katedry w Chartres jako poetyckie studium dzieła sztuki architektonicznej. Do podanych elementów architektury katedry dopisz towarzyszące im w tekście określenia poetyckie. Wyjaśnij, jak rozumiesz znaczenie użytych metafor.
RWjwPuYadrZMn
Poszukaj w tekście fragmentów mówiących o wskazanych elementach architektury katedry. Zwróć uwagę na zastosowane epitety, porównania, metafory. Wyjaśnij, w jaki sposób zastosowane przez poetę środki artystyczne opisują wnętrze świątyni.
Sprawdź, czy twoja odpowiedź wskazuje m.in. na ogrom budowli, jej strzelistość, bogate zdobienia, kolorystykę typową dla sfery sacrum (lazur, błękit, tęcza, złoto) i obrzędowości kościelnej (fiolet, purpura).
21
Ćwiczenie 7
Jakie wrażenia i refleksje wywołuje widok katedry opisanej w utworze Juliana Przybosia? Wypisz mówiące o tym cytaty i je skomentuj.
R1DY3F8o0biv7
Zwróć uwagę na emocje i przemyślenia postaci mówiącej. O czym myśli? Do jakich wniosków dochodzi? Jak się czuje? Na czym się skupia?
Sprawdź, czy twoja odpowiedź odnosi się np. do zachwytu postaci mówiącej („do raju wniebowzięte oczy”), doznania sacrum („Nie ma ziemi, jest tylko wyrzutnia do zewnętrzy otwieralnych świata, do wielowymiaru”), odczucia perspektywy wiecznego życia („w powidoku słońca”), odczuwania nieśmiertelności cząstki człowieka („nasze oczy przepełnione blaskiem nieśmiertelnieją”).
31
Ćwiczenie 8
Wyjaśnij, jak rozumiesz metaforyczne przesłanie rzeźby Katedra Rodina. Zapisz swoje skojarzenia i je uzasadnij.
RJMC7SufxyHH3
R17Y9ayMmXOtE
Zastanów się, jakie znaczenia mogą łączyć się z ukazanymi dłońmi. Zwróć uwagę, że jedna z nich to dłoń męska, a druga - kobieca.
Sprawdź, czy twoja odpowiedź odnosi się np. do: charakterystycznej bryły architektury gotyckiej, symboliki dłoni (modlitwa, miłość, bliskość, wspólnota ludzi).
31
Ćwiczenie 9
Zapoznaj się z utworem Adama Zagajewskiego, a następnie wyjaśnij, jakie sensy wynikają z zestawienia lusterka samochodu z bryłą katedry.
Adam ZagajewskiLusterko samochodu
W lusterku samochodu zobaczyłem nagle bryłę katedry w Beauvais; rzeczy wielkie mieszkają w małych przez chwilę.
pol1 Źródło: Adam Zagajewski, Lusterko samochodu , [w:] tegoż, Jechać do Lwowa, 1985.
R1ebfP0a5NNtu
Zastanów się, jakie skojarzenia są związane z rzeczownikami lusterko i bryła. Jakie cechy rzeczywistości sugerują? Przeanalizuj relacje między małością a wielkością. Co, poza wymiarami fizycznymi, może być małe, a co – wielkie? Z jakimi czasami łączysz opisane w tekście obiekty?
Sprawdź, czy twoja odpowiedź ukazuje kontrast pomiędzy lusterkiem i bryłą katedry oraz czy udało ci się wykazać, że obiekty są znakami różnych czasów i reprezentują różne wartości.