Sprawdź się
Przeanalizuj poniższe ilustracje i określ, która z nich przedstawia mundur żołnierza Legionów Polskich, żołnierza Legionu Puławskiego i żołnierza polskiego wchodzącego w skład polskich sił zbrojnych formowanych we Francji. Uzasadnij odpowiedź.
Przeanalizuj poniższe fragmenty i ułóż je w odpowiedniej kolejności chronologicznej.
Zapoznaj się z poniższymi fragmentami i ułóż je w odpowiedniej kolejności chronologicznej.
Uformowanie się samodzielnego wojska było logiczną konsekwencją powołania polskiej reprezentacji politycznej wobec Zachodu, co stało się […] w Lozannie, gdzie zawiązano Komitet Narodowy Polski, który niebawem przeniósł się do Paryża. Lozańsko-paryski KNP nawiązywał do warszawskiego KNP, powstałego na początku wojny. […] Komitet występował wobec Zachodu jako reprezentant narodu polskiego i przyszłego państwa, jako rodzaj tymczasowego rządu […].
Cytat za: A. Chwalba, Historia Polski 1795–1918, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2000, s. 587., 2.
Zajęcie Królestwa Polskiego przez wojska niemieckie i austriackie rozpoczęło niemal dwuletni okres bezpośredniej okupacji ziem polskich byłego zaboru rosyjskiego przez obydwa państwa centralne. Od początku okupacji nie ukrywały one swych zamiarów traktowania tego obszaru jako rezerwuaru surowcowego, prowadząc stałe rekwizycje, obciążając miasta kosztami wojny, co powodowało ich rosnące zadłużenie, oraz eksploatując rabunkowo zasoby leśne i rolne.
Cytat za: R. Kaczmarek, Historia Polski 1914–1918, PWN, Warszawa 2014, s. 45., 3.
Piłsudskiego i jego ludzi uratowali wówczas politycy galicyjscy, którzy użyli swoich wpływów w Wiedniu, aby ocalić związek polskiej siły zbrojnej. Prezes Koła Polskiego, demokrata Juliusz Leo, wystąpił w Wiedniu z myślą przekształcenia partyzantki Piłsudskiego w formację regularną: legiony polskie, wchodzące w skład armii austro-węgierskiej. […] zawiązał się w Krakowie Naczelny Komitet Narodowy (NKN), złożony z przedstawicieli wszystkich stronnictw: od konserwatystów i endeków do ludowców i socjalistów.
Cytat za: S. Kieniewicz, Historia Polski 1795–1918, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983, s. 518.
-
Zajęcie Królestwa Polskiego przez wojska niemieckie i austriackie rozpoczęło niemal dwuletni okres bezpośredniej okupacji ziem polskich byłego zaboru rosyjskiego przez obydwa państwa centralne. Od początku okupacji nie ukrywały one swych zamiarów traktowania tego obszaru jako rezerwuaru surowcowego, prowadząc stałe rekwizycje, obciążając miasta kosztami wojny, co powodowało ich rosnące zadłużenie, oraz eksploatując rabunkowo zasoby leśne i rolne.
Cytat za: R. Kaczmarek, Historia Polski 1914–1918, PWN, Warszawa 2014, s. 45. -
Piłsudskiego i jego ludzi uratowali wówczas politycy galicyjscy, którzy użyli swoich wpływów w Wiedniu, aby ocalić związek polskiej siły zbrojnej. Prezes Koła Polskiego, demokrata Juliusz Leo, wystąpił w Wiedniu z myślą przekształcenia partyzantki Piłsudskiego w formację regularną: legiony polskie, wchodzące w skład armii austro-węgierskiej. […] zawiązał się w Krakowie Naczelny Komitet Narodowy (NKN), złożony z przedstawicieli wszystkich stronnictw: od konserwatystów i endeków do ludowców i socjalistów.
Cytat za: S. Kieniewicz, Historia Polski 1795–1918, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983, s. 518. -
Uformowanie się samodzielnego wojska było logiczną konsekwencją powołania polskiej reprezentacji politycznej wobec Zachodu, co stało się […] w Lozannie, gdzie zawiązano Komitet Narodowy Polski, który niebawem przeniósł się do Paryża. Lozańsko-paryski KNP nawiązywał do warszawskiego KNP, powstałego na początku wojny. […] Komitet występował wobec Zachodu jako reprezentant narodu polskiego i przyszłego państwa, jako rodzaj tymczasowego rządu […].
Cytat za: A. Chwalba, Historia Polski 1795–1918, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2000, s. 587.
Uzupełnij puste pola w tabeli przedstawiającej wysiłek zbrojny Polaków w czasie I wojny światowej. Wybierz spośród podanych poniżej.
ppłk Antoni Reutt, 1914–1916, front wschodni, Komitet Narodowy Polski, Brygada Strzelców Polskich, I Kompania Kadrowa, mjr Gustave Alfred Noiré, Józef Dowbor-Muśnicki, 1916–1918, 1914–1916, front bałkański, front włoski, Centralny Komitet Obywatelski, Centralny Komitet Narodowy
| Nazwa | Dowódca | Czas istnienia | Teren walk | Popierające ośrodki i ugrupowania polityczne |
|---|---|---|---|---|
| 1914–1916 | front wschodni | |||
| ppłk Antoni Reutt | Komitet Narodowy Polski | |||
2. Nazwa: Legion Puławski. Dowódca: (tu wybierz) 1. 1914–1915, 2. front zachodni, 3. ppłk Antoni Reutt, 4. 1917–1918, 5. Naczelny Komitet Narodowy, 6. Józef Haller, 7. Komitet Narodowy Polski, 8. front wschodni, 9. Józef Piłsudski. Czas istnienia: (tu wybierz) 1. 1914–1915, 2. front zachodni, 3. ppłk Antoni Reutt, 4. 1917–1918, 5. Naczelny Komitet Narodowy, 6. Józef Haller, 7. Komitet Narodowy Polski, 8. front wschodni, 9. Józef Piłsudski. Teren walk: front wschodni. Popierające ośrodki i ugrupowania polityczne: (tu wybierz) 1. 1914–1915, 2. front zachodni, 3. ppłk Antoni Reutt, 4. 1917–1918, 5. Naczelny Komitet Narodowy, 6. Józef Haller, 7. Komitet Narodowy Polski, 8. front wschodni, 9. Józef Piłsudski.
3. Nazwa: Błękitna Armia. Dowódca: (tu wybierz) 1. 1914–1915, 2. front zachodni, 3. ppłk Antoni Reutt, 4. 1917–1918, 5. Naczelny Komitet Narodowy, 6. Józef Haller, 7. Komitet Narodowy Polski, 8. front wschodni, 9. Józef Piłsudski. Czas istnienia: (tu wybierz) 1. 1914–1915, 2. front zachodni, 3. ppłk Antoni Reutt, 4. 1917–1918, 5. Naczelny Komitet Narodowy, 6. Józef Haller, 7. Komitet Narodowy Polski, 8. front wschodni, 9. Józef Piłsudski. Teren walk: (tu wybierz) 1. 1914–1915, 2. front zachodni, 3. ppłk Antoni Reutt, 4. 1917–1918, 5. Naczelny Komitet Narodowy, 6. Józef Haller, 7. Komitet Narodowy Polski, 8. front wschodni, 9. Józef Piłsudski. Popierające ośrodki i ugrupowania polityczne: Komitet Narodowy Polski.
Uzupełnij brakujące informacje dotyczące wysiłku zbrojnego Polaków w czasie I wojny światowej.
front wschodni, Józef Piłsudski, 1914–1915, front zachodni, ppłk Antoni Reutt, Komitet Narodowy Polski, 1917–1918, Naczelny Komitet Narodowy, Józef Haller
1. Nazwa: Legiony Polskie. Dowódca: ................................................... Czas istnienia: 1914–1916. Teren walk: ................................................... Popierające ośrodki i ugrupowania polityczne: ...................................................
2. Nazwa: Legion Puławski. Dowódca: ................................................... Czas istnienia: ................................................... Teren walk: front wschodni. Popierające ośrodki i ugrupowania polityczne: ...................................................
3. Nazwa: Błękitna Armia. Dowódca: ................................................... Czas istnienia: ................................................... Teren walk: ................................................... Popierające ośrodki i ugrupowania polityczne: Komitet Narodowy Polski.
Przeanalizuj poniższe źródło i wykonaj polecenia.
Zapoznaj się z poniższym źródłem i wykonaj polecenia.
Źródło A
Odezwa do Polaków Naczelnego Dowództwa niemieckich i austro-węgierskich armii wschodnich z początku sierpnia 1914 r.Polacy!
Zbliża się chwila oswobodzenia spod jarzma moskiewskiego. Sprzymierzone wojska Niemiec i Austro‑Węgier przekroczą wkrótce granicę Królestwa Polskiego. Już się cofają Moskale. Upada ich krwawe panowanie, ciążące na Was od stu przeszło lat. Przychodzimy do Was jako przyjaciele. Zaufajcie nam! Wolność Wam niesiemy i niepodległość, za którą tyle wycierpieli ojcowie Wasi. Niech ustąpi barbarzyństwo wschodnie przed cywilizacją zachodnią, wspólną Wam i nam.
Powstańcie, pomni Waszej przeszłości, tak wielkiej i pełnej chwały. Połączcie się z wojskami sprzymierzonymi. Wspólnymi siłami wypędzimy z granic Polski azjatyckie hordy.
Przynosimy też wolność i swobodę wyznaniową, poszanowanie religii, tak strasznie uciskanej przez Rosję. Niech z przeszłości i z teraźniejszości przemówią do Was jęki Sybiru i krwawa rzeź Pragi, i katowanie unitów. Z naszymi sztandarami przychodzi do Was wolność i niepodległość.
Źródło: Odezwa do Polaków Naczelnego Dowództwa niemieckich i austro-węgierskich armii wschodnich z początku sierpnia 1914 r. , [w:] Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, PWN, Warszawa 1998, s. 61.
Źródło B
Odezwa Mikołaja Mikołajewicza, naczelnego wodza wojsk rosyjskich, 14 VIII 1914 r.Polacy! Wybiła godzina, w której przekazane Wam marzenie ojców i dziadów ziścić się może.
Przed półtora wiekiem żywe ciało Polski rozszarpano na kawały, ale dusz jej nie umarła. Żyła ona nadzieją, że nadejdzie godzina zmartwychwstania dla Narodu Polskiego i dla pojednania się braterskiego z Wielką Rosją.
Wojsko rosyjskie niesie Wam błogą wieść owego pojednania. Niechaj się zatrą granice, rozcinające na części Naród Polski.
Niech Naród Polski połączy się w jedno ciało pod berłem Cesarza Rosyjskiego. Pod berłem tem odrodzi się Polska, swobodna w swojej wierze, języku i samorządzie.
Jednego tylko Rosja spodziewa się po Was: takiego samego poszanowania ludów, z któremi związały Was dzieje.
Z sercem otwartym, z ręką po bratersku wyciągniętą, kroczy na Wasze spotkanie Wielka Rosja. Wierzy ona, iż nie zardzewiał miecz, który poraził wroga pod Grunwaldem.
Od brzegów Oceanu Spokojnego do Mórz Północnych ciągną hufce rosyjskie: Zorza nowego życia dla Was wschodzi.
Niech zajaśnieje na tej jutrzni znamię krzyża, godło męki i zmartwychwstania ludów.
Źródło: Odezwa Mikołaja Mikołajewicza, naczelnego wodza wojsk rosyjskich, 14 VIII 1914 r. , [w:] Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, PWN, Warszawa 1998, s. 62.
Przeanalizuj tekst źródłowy, a następnie wykonaj polecenie.
Odtąd nie ma ani Strzelców, ani Drużyniaków. Wszyscy, co tu jesteście zebrani, jesteście żołnierzami polskimi. Znoszę wszelkie odznaki specjalnych grup. Jedynym waszym znakiem jest odtąd orzeł biały. Dopóki jednak nowy znaczek nie zostanie wam rozdany, rozkazuję, abyście zamienili ze sobą wasze dawne oznaki, jako symbol zupełnej zgody i braterstwa, jakie muszą wśród żołnierzy polskich panować. Niech Strzelcy przypną do czapek blachy Drużyniaków, a oddadzą im swoje orzełki. Wkrótce może pójdziecie na pola bitew, gdzie, mam nadzieję, zniknie najlżejszy nawet cień różnicy między wami.
Żołnierze!
Spotkał was ten zaszczyt niezmierny, że pierwsi pójdziecie do Królestwa i przestąpicie granicę rosyjskiego zaboru, jako czołowa kolumna wojska polskiego, idącego walczyć za oswobodzenie ojczyzny. Wszyscy jesteście równi wobec ofiar, jakie ponieść macie. Wszyscy jesteście żołnierzami. Nie naznaczam szarż, każę tylko doświadczeńszym wśród was pełnić funkcje dowódców. Szarże uzyskacie w bitwach. Każdy z was może zostać oficerem, jak również każdy oficer może znów zejść do szeregowców, czego oby nie było... Patrzę na was, jako na kadry, z których rozwinąć się ma przyszła armia polska.
Źródło: J. Piłsudski, Myśli, mowy i rozkazy, Warszawa 1989.
Zapoznaj się z tekstem źródłowym, a następnie wykonaj polecenie.
Odtąd nie ma ani Strzelców, ani Drużyniaków. Wszyscy, co tu jesteście zebrani, jesteście żołnierzami polskimi. Znoszę wszelkie odznaki specjalnych grup. Jedynym waszym znakiem jest odtąd orzeł biały. Dopóki jednak nowy znaczek nie zostanie wam rozdany, rozkazuję, abyście zamienili ze sobą wasze dawne oznaki, jako symbol zupełnej zgody i braterstwa, jakie muszą wśród żołnierzy polskich panować. Niech Strzelcy przypną do czapek blachy Drużyniaków, a oddadzą im swoje orzełki. Wkrótce może pójdziecie na pola bitew, gdzie, mam nadzieję, zniknie najlżejszy nawet cień różnicy między wami.
Żołnierze!
Spotkał was ten zaszczyt niezmierny, że pierwsi pójdziecie do Królestwa i przestąpicie granicę rosyjskiego zaboru, jako czołowa kolumna wojska polskiego, idącego walczyć za oswobodzenie ojczyzny. Wszyscy jesteście równi wobec ofiar, jakie ponieść macie. Wszyscy jesteście żołnierzami. Nie naznaczam szarż, każę tylko doświadczeńszym wśród was pełnić funkcje dowódców. Szarże uzyskacie w bitwach. Każdy z was może zostać oficerem, jak również każdy oficer może znów zejść do szeregowców, czego oby nie było... Patrzę na was, jako na kadry, z których rozwinąć się ma przyszła armia polska.
Źródło: J. Piłsudski, Myśli, mowy i rozkazy, Warszawa 1989.
Przeanalizuj tekst deklaracji i odpowiedz na pytania.
Zapoznaj się z tekstem deklaracji i odpowiedz na pytania.
Zważywszy:
że zwycięstwo koalicji francusko‑rosyjsko‑angielskiej daje narodowi polskiemu widoki zjednoczenia wszystkich ziem polskich z dostępem do Bałtyku, podczas, gdy zwycięstwo przymierza niemiecko‑austriackiego musi doprowadzić do nowego rozbioru Polski, podyktowanego przede wszystkim przez Prusy,
że nawet w chwili obecnej Rosja wystąpiła z programem w kwestii polskiej w odezwie Wielkiego Księcia, podczas gdy Austria kwestii polskiej wcale nie postawiła,
że dzisiejsza wojna nie jest lokalną wojną między Austrią i Rosją, ale powszechną wojną narodów przeciw panowaniu prusactwa, mającego na swe usługi Austrię, że zatem rola Polaków, jako obrońców największego wroga narodowej przyszłości, jest wprost potworna,
że Legiony Polskie, uzbrojone przez Austrię, nie mogą żadną miarą mieć samodzielnego znaczenia militarnego, ale są jedynie przeznaczone do odegrania roli narzędzia politycznego, mającego służyć do pozyskania ludności Królestwa na rzecz Austrii, a tym samym i Niemiec.
że kraj nasz z natury swego położenia ponosi w tej wojnie największe klęski, że klęski te zmniejsza rozkaz naczelnego wodza armii rosyjskiej o poszanowaniu życia i mienia Polaków wszystkich dzielnic, że zaś tworzenie Legionów Polskich w Galicji prowokuje armię rosyjską do postępowania wręcz przeciwnego wobec ludności polskiej tej dzielnicy,
niżej podpisane stronnictwa uznają stanowisko zajęte w odezwie Koła Polskiego i komunikacie Naczelnego Komitetu Polskiego w Galicji za zgubne dla sprawy polskiej [...].
Cytat za: Powstanie II Rzeczypospolitej. Wybór dokumentów 1866–1925, red. H. Janowska, T. Jędruszczak, Warszawa 1981.
Przeanalizuj tekst źródłowy, a następnie rozstrzygnij, czy wydarzenia w nim opisane miały miejsce w roku, w którym front wschodni miał taki przebieg, jaki przedstawiono na mapie. Uzasadnij odpowiedź.
Historia Polski 1795–1918Pierwszy Pułk, a później I Brygada, walczył pod Nowym Korczynem, Opatowcem, Grotnikiem, Limanową i Dobrą. W końcu grudnia I Brygada stawiła silny opór pod Łowczówkiem nad Dunajcem. Straty wyniosły około 10% stanu osobowego. Również inne grupy legionowe walczące w Karpatach, kierowane przez Józefa Hallera i Bolesława Roję, poniosły niemałe straty. Dzięki jednak napływowi ochotników można było dokonać rozbudowy i reorganizacji sił. […] między Czerniewicami a Kołomyją powstała II Brygada Legionów, jej żołnierze uczestniczyli w bitwie pod Kostiuchnówką […] oraz szarży ułanów pod Rokitną […]. Latem […] uformowała się III Brygada pod Piotrkowem. Jesienią […] Legiony osiągnęły najwyższą liczebność. Trzy brygady skupiły 15 tys. żołnierzy, a kolejne 10 tys. znajdowało się w formacjach pomocniczych i zapasowych.
Źródło: Andrzej Chwalba, Historia Polski 1795–1918, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2000, s. 573.
Przeanalizuj obraz Jana Styki ze zbiorów Muzeum Lubelskiego w Lublinie pt. Sen wolontariuszów polskich w okopach francuskich, a następnie, odwołując się do elementów graficznych, wyraź jego sens symboliczny.
Wyobraź sobie, że jako dziennikarz „New York Timesa” (korespondent wojenny) przebywasz podczas I wojny światowej na froncie wschodnim. Napisz krótką notkę, w której przybliżysz amerykańskim czytelnikom znaczenie i rolę Legionów Polskich.