Zwróć uwagę na bezpośrednie zwroty do adresata, datę umieszczoną pod utworem.

Sprawdź, czy w twojej odpowiedzi znalazły się następujące kwestie:

• podmiotem lirycznym jest matka, która straciła swego syna podczas II wojny światowej, o czym świadczą bezpośrednie zwroty do adresata oraz data umieszczona pod utworem,

• „ja” liryczne zwraca się do adresata z czułością, używając zdrobnień,

• podmiot liryczny cierpi, przeżywa rozpacz z powodu utraty syna,

• podmiot liryczny jest stypizowany, może obrazować każdą matkę, która straciła syna w konflikcie wojennym.

Zwróć uwagę na to, co nim kieruje, w jakiej znajduje się sytuacji, jaka rzeczywistość otacza podmiot liryczny.

Przykładowe nazwy uczuć: smutek, rozpacz, żal, boleść.

Zwróć uwagę na wymowę wiersza, przypomnij sobie, jakie funkcje zazwyczaj pełnią wskazane środki w poezji.

Zwróć uwagę na zaimki i czasowniki. Odpowiedz na pytanie, kto jest podmiotem wykonywanych czynności w poszczególnych strofach. Zastanów się, czego się uczy „chłopiec polski” - jakich umiejętności nabywa, do jakich wniosków dochodzi.

Sprawdź, czy w twojej odpowiedzi zostały poruszone następujące kwestie:

• w pierwszym etapie „edukacji” adresat liryczny zostaje odarty z niewinności i patrzy na zbrodnie, krew niewinnych ludzi, zniszczenia wojenne

• drugim etapem było „wyuczenie na pamięć” miłości do ziemi, do ojczyzny, bohater czuje potrzebę walki ze złem, idzie walczyć z bronią w ręku

• po wykształceniu postawy patriotycznej „chłopiec polski” zostaje wysłany „z czarną bronią w noc”,

• ostatnim etapem wojennej edukacji jest uświadomienie sobie moralnego zła związanego z koniecznością zabijania nawet w imię wyższych wartości, patrząc na okrucieństwa, wstydzi się za ludzi którzy to robią, boi się ich, nie widzi ratunku, zło jest wszechogarniające, ciągle obecne jak chleb codzienny, osacza człowieka.

Przypomnij sobie, co symbolizuje krzyż w chrześcijaństwie.

Krzyż symbolizuje zwycięstwo nad złem, nad śmiercią. Syn‑żołnierz wykonujący ten gest w ostatnim momencie przed śmiercią udowadnia swoją wierność ideałom i fakt, że pozostaje niepokonany, pomimo że umiera.

Rozpocznij od wyodrębnienia wniosków płynących z tekstu Ireneusza Opackiego. Zaznacz na swój własny użytek kluczowe fragmenty, do których się odniesiesz.

Czy w twojej odpowiedzi zostały wyodrębnione fragmenty, do których należało się odnieść? Sprawdź też, czy w odpowiedzi nie zabrakło odniesień do ostatniego zacytowanego akapitu stanowiącego podsumowanie rozważań oraz wyrażenia opinii (możesz zgodzić się ze stanowiskiem badacza, być przeciwko lub nie zgadzać się tylko z częścią wniosków Opackiego).