Sprawdź się
Połącz daty z wydarzeniami.
styczeń 1968, sierpień 1975, sierpień 1968, kwiecień 1961, czerwiec 1976, sierpień 1961, październik 1964, wrzesień 1976, styczeń 1981, grudzień 1979, czerwiec 1967, maj 1972, grudzień 1981, październik 1962
| początek interwencji sowieckiej w Afganistanie | |
| stłumienie Praskiej Wiosny | |
| powstanie Komitetu Obrony Robotników | |
| początek misji kosmicznej Jurija Gagarina | |
| koniec wojny sześciodniowej | |
| początek budowy muru berlińskiego | |
| wybuch kryzysu kubańskiego | |
| podpisanie porozumienia SALT I | |
| wprowadzenie stanu wojennego w Polsce | |
| początek ofensywy Tet | |
| początek prezydentury Reagana | |
| Akt końcowy KBWE | |
| śmierć Mao Zedonga | |
| początek rządów Breżniewa |
Przeanalizuj dane dotyczące liczebności i mocy arsenałów nuklearnych USA i ZSRS do 1985 r. Omów, w jaki sposób kształtował się stosunek ilościowy ładunków w okresie zimnej wojny. Wskaż możliwą przyczynę ograniczenia zbrojeń amerykańskich w drugiej połowie lat 60. i na początku lat 70. Wymień przyczyny zmian w proporcjach potencjałów nuklearnych obu mocarstw w czasie pierwszej kadencji prezydenckiej Ronalda Reagana.
Amerykanie jako pierwsi wynaleźli broń nuklearną, dlatego początkowo dominowali w wyścigu zbrojeń. Szczyt swoich możliwości zbrojeniowych osiągnęli w połowie lat 60. Następnie stopniowo, do końca zimnej wojny, zmniejszali liczbę ładunków. Sowieci dorównali do potencjału Amerykanów pod koniec lat 70., ale do 1987 r. znacząco zwiększali liczbę ładunków. Wyraźny spadek nastąpił dopiero u schyłku zimnej wojny. Możliwą przyczyną spadku intensywności zbrojeń Amerykanów była polityka odprężenia, w tym układ SALT I. Za rządów Reagana następował dalszy spadek liczby ładunków. W tym czasie Amerykanie rozwijali już nowoczesne techniki obrony przeciwrakietowej. Agresywna polityka Stanów Zjednoczonych w tym okresie skłoniła zaś Sowietów do intensywnej rozbudowy własnego potencjału nuklearnego.
UWAGA! Każdy wyraz zaznaczaj oddzielnie.
Brzeziński i Kissinger znali się znakomicie z Harvardu. Utrzymywali przyjazne relacje, ale Brzeziński zawsze się z nim nie zgadzał. [...] Siłą rzeczy musiało dojść do starcia poglądów. Jedną z pierwszych decyzji Kissingera było zapewnienie ambasadora ZSRR Dobrynina, że administracja Nixona nie podejmie żadnych działań w Europie Wschodniej, które Moskwa mogłaby uznać za wrogie. [...] Nixon szukał porozumienia i odprężenia w dwustronnych relacjach z ZSRR. Dla Brzezińskiego była to druga Jałta. Użył nawet terminu: potwierdzenie doktryny Breżniewa. W zasadzie oznaczało to amerykańskie przyzwolenie dla radzieckich działań w Czechosłowacji w roku 1968. Kissinger był powszechnie postrzegany jako międzynarodowa gwiazda dyplomacji [...]. W maju 1972 roku udali się z Nixonem do Moskwy na pierwsze spotkanie na szczycie. Mieli rozmawiać na temat układu SALT [Strategic Arms Limitation Treaty/ Układ o Ograniczeniu Zbrojeń Strategicznych – przyp. aut.] i wiele osób myślało, że koniec zimnej wojny jest bliski. Brzeziński wiedział, że Nixon po rozmowach w Moskwie odwiedzi Polskę. Napisał list do Kissingera, w którym doradzał, aby nie spotykali się tylko z przedstawicielami władz. Zdaniem Brzezińskiego powinni odwiedzić główne pomniki, spotkać się z kardynałem Wyszyńskim i kluczowymi postaciami tzw. lojalnej opozycji, nawiązać kontakt z pisarzami i intelektualistami, jednym słowem – wykonać gesty, które się zapamięta. Kissinger i Nixon nie zrobili nic podobnego. Spotkali się z komunistami, podczas gdy 500 metrów dalej kardynał Wyszyński prowadził procesję Bożego Ciała, w której uczestniczyły tysiące warszawiaków. [...] Późniejsza polityka Brzezińskiego była już zupełnie inna. Wkrótce po inauguracji Brzeziński zasugerował [kolejnemu prezydentowi USA] Carterowi, aby ten odwiedził Polskę. Departament Stanu nie chciał się na to zgodzić. Z ich punktu widzenia było to prowokowanie Rosji. [...] Brzeziński był bardzo poirytowany krytyką swojej koncepcji – chciał, aby prezydent odwiedził miejsca o symbolicznym znaczeniu. W czasie prezydenckiej wizyty sam odwiedził kardynała Wyszyńskiego. Na spotkanie zabrał również Pierwszą Damę, co zwróciło uwagę dziennikarzy. Następnego ranka na pierwszej stronie „New York Timesa” pojawił się artykuł opisujący to spotkanie. Brzeziński potrafił mistrzowsko współpracować z mediami. [...] Wizyta miała znaczenie symboliczne – pokazywała, że Amerykanie dostrzegają różnicę między rządem a społeczeństwem. Niektórzy twierdzą, że ta iskra pomogła Solidarności. Z pewnością podkreślanie kwestii praw człowieka i porozumień helsińskich dodawało otuchy.
Przeczytaj fragment wywiadu z Patrickiem Vaughanem, autorem biografii Zbigniewa Brzezińskiego. Następnie zaznacz kolorami odpowiednie fragmenty.
Fragment dotyczący stłumienia przez wojska Układu Warszawskiego Praskiej Wiosny Fragment, który odnosi się do trzeciego koszyka Aktu końcowego KBWE Fragment, w którym mowa o konferencji Wielkiej Trójki, podczas której zapadła decyzja o zmianie granic powojennej Polski Zdanie, w którym mowa o spotkaniu Brzezińskiego z Prymasem Tysiąclecia Zdanie, w którym mowa o zasadzie polityki sowieckiej dającej ZSRS prawo do interwencji zbrojnej w krajach bloku wschodniego Zdanie, w którym wspomniany został międzynarodowy układ o ograniczeniu zbrojeń nuklearnych
Brzeziński i Kissinger znali się znakomicie z Harvardu. Utrzymywali przyjazne relacje, ale Brzeziński zawsze się z nim nie zgadzał. […] Siłą rzeczy musiało dojść do starcia poglądów. Jedną z pierwszych decyzji Kissingera było zapewnienie ambasadora ZSRR Dobrynina, że administracja Nixona nie podejmie żadnych działań w Europie Wschodniej, które Moskwa mogłaby uznać za wrogie. […] Nixon szukał porozumienia i odprężenia w dwustronnych relacjach z ZSRR. Dla Brzezińskiego była to druga Jałta. Użył nawet terminu: potwierdzenie doktryny Breżniewa. W zasadzie oznaczało to amerykańskie przyzwolenie dla radzieckich działań w Czechosłowacji w roku 1968. Kissinger był powszechnie postrzegany jako międzynarodowa gwiazda dyplomacji. […] W maju 1972 roku udali się z Nixonem do Moskwy na pierwsze spotkanie na szczycie. Mieli rozmawiać na temat układu SALT [Strategic Arms Limitation Treaty/ Układ o Ograniczeniu Zbrojeń Strategicznych – przyp. aut.] i wiele osób myślało, że koniec zimnej wojny jest bliski. Brzeziński wiedział, że Nixon po rozmowach w Moskwie odwiedzi Polskę. Napisał list do Kissingera, w którym doradzał, aby nie spotykali się tylko z przedstawicielami władz. Zdaniem Brzezińskiego powinni odwiedzić główne pomniki, spotkać się z kardynałem Wyszyńskim i kluczowymi postaciami tzw. lojalnej opozycji, nawiązać kontakt z pisarzami i intelektualistami, jednym słowem – wykonać gesty, które się zapamięta. Kissinger i Nixon nie zrobili nic podobnego. Spotkali się z komunistami, podczas gdy 500 metrów dalej kardynał Wyszyński prowadził procesję Bożego Ciała, w której uczestniczyły tysiące warszawiaków. […] Późniejsza polityka Brzezińskiego była już zupełnie inna. Wkrótce po inauguracji Brzeziński zasugerował [kolejnemu prezydentowi USA] Carterowi, aby ten odwiedził Polskę. Departament Stanu nie chciał się na to zgodzić. Z ich punktu widzenia było to prowokowanie Rosji. […] Brzeziński był bardzo poirytowany krytyką swojej koncepcji – chciał, aby prezydent odwiedził miejsca o symbolicznym znaczeniu. W czasie prezydenckiej wizyty sam odwiedził kardynała Wyszyńskiego. Na spotkanie zabrał również Pierwszą Damę, co zwróciło uwagę dziennikarzy. Następnego ranka na pierwszej stronie „New York Timesa” pojawił się artykuł opisujący to spotkanie. Brzeziński potrafił mistrzowsko współpracować z mediami. […] Wizyta miała znaczenie symboliczne – pokazywała, że Amerykanie dostrzegają różnicę między rządem a społeczeństwem. Niektórzy twierdzą, że ta iskra pomogła Solidarności. Z pewnością podkreślanie kwestii praw człowieka i porozumień helsińskich dodawało otuchy.
Przeczytaj tekst źródłowy, a następnie na jego podstawie wybierz właściwe dokończenia zdań zamieszczonych poniżej.
Zapoznaj się z tekstem źródłowym, a następnie na jego podstawie wybierz właściwe dokończenia zdań zamieszczonych poniżej.
40 lat temu, na przełomie maja i czerwca 1972 r., dwudniową wizytę w Warszawie złożył Richard Nixon. Zmieniła ona polsko‑amerykańskie relacje. Była to pierwsza wizyta urzędującego prezydenta USA w Polsce, ale nie pierwsza wizyta Nixona, który już raz Warszawę odwiedził (w 1959 r. jako wiceprezydent) […]. Edwardowi Gierkowi – I sekretarzowi KC PZPR, który chciał rozwijać współpracę gospodarczą z Zachodem – bardzo na niej zależało. Miałaby też istotne znaczenie prestiżowe i można byłoby ją przedstawić jako dowód rosnącego autorytetu Polski. Podróże amerykańskich prezydentów do krajów socjalistycznych nie były jednak zazwyczaj mile widziane przez ZSRR, więc władze polskie wymyśliły, że Nixon, wracający z rozmów w Moskwie, mógłby zatrzymać się w Warszawie. […] Polska nie kwapiła się z poinformowaniem Moskwy o swoich zamierzeniach. Jeszcze 11 marca 1972 r. ambasador w Waszyngtonie informował, że tamtejszy ambasador ZSRR (Anatolij Dobrynin) pytał o plotki w sprawie wizyty. W odpowiedzi 13 marca [polski minister spraw zagranicznych] Olszowski polecił poinformować ambasadora ZSRR, że „sprawa wizyty Nixona nie była dotychczas rozważana i nie ma żadnych decyzji w tej sprawie”. […] Prawdopodobnie strona Polska zamierzała powiadomić Rosjan już po otrzymaniu pozytywnej decyzji USA. Gierek, będąc osobą wyczuloną na sprawy międzynarodowego prestiżu, obawiał się z przyczyn ambicjonalnych nieprzychylnych komentarzy i utraty autorytetu, jeśli polskie zaproszenie zostałoby odrzucone. Nie bez znaczenia była też obawa o możliwe zablokowanie wizyty przez Kreml […] Amerykanie jednak zlekceważyli polskie sugestie i postanowili skonsultować się z ambasadorem ZSRR w Waszyngtonie. 30 marca Kissinger zwrócił się do Dobrynina z pytaniem, czy Moskwa nie miałaby nic przeciwko takiemu przedsięwzięciu. Kissinger wręcz pokazał Dobryninowi ściśle tajne szyfrogramy wymieniane z Warszawą w tej sprawie. Obiecywał zarazem, że w Polsce Nixon nie powie niczego, co mogłoby wprawić Rosjan w zakłopotanie. Relacjonując spotkanie prezydentowi, Kissinger jeszcze tego samego dnia informował, że poruszony takim postawieniem sprawy Dobrynin miał łzy w oczach i zapewnił, że Moskwa nie będzie się sprzeciwiać wizycie, ale prosił, aby zaczekać do poniedziałku (rozmawiano w czwartek) na oficjalne potwierdzenie. W poniedziałek 3 kwietnia, w czasie kolejnego spotkania, przekazał Kissingerowi odpowiedź mówiącą o docenianiu faktu konsultacji tej sprawy z Moskwą i stwierdzającą, że kwestia ta powinna być rozstrzygnięta przez prezydenta i władze polskie. Więc nie było sprzeciwu.
Cytat za: artykuł Nixon i Gierek – pierwsza wizyta amerykańskiego prezydenta, Piotr Długołęcki, „Polityka”, 22.05.2012.
Relacje Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz ZSRS w czasie rządów Edwarda Gierka…
- dopuszczały niewielki margines samodzielności Polski w kształtowaniu polityki zagranicznej.
- wykluczały wszelkie inicjatywy polityczne Polaków w zakresie polityki zagranicznej.
- dopuszczały swobodne kształtowanie polityki PRL względem Stanów Zjednoczonych.
Postawę Henry’ego Kissingera względem Moskwy określić można jako…
- konfrontacyjną.
- cyniczną.
- pojednawczą.
- chwiejną.
- wyniosłą.
Amerykanie konsultowali się z Moskwą w sprawie wizyty prezydenta Nixona w Polsce…
- w obawie przed skandalem dyplomatycznym.
- z braku zaufania do Edwarda Gierka.
- ponieważ takie ustalenia odnośnie do wizyt Amerykanów w krajach demokracji ludowej zapadły pomiędzy Kissingerem a sowieckim ambasadorem w Waszyngtonie.
- nie chcąc podejmować decyzji, które Rosjanie mogliby odebrać jako wrogie.
Przeczytaj zapisy Aktu końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, a następnie przyporządkuj odpowiadające im numery do właściwych koszyków.
Zapoznaj się z zapisami Aktu końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.
1. Państwa uczestniczące będą rozwijać […] wzajemną współpracę, dokładać starań w celu podnoszenia dobrobytu narodów i przyczyniania się do zaspokojenia ich aspiracji, między innymi dzięki korzyściom wynikającym z lepszego wzajemnego poznania się oraz dzięki postępom i osiągnięciom w dziedzinie gospodarczej”; „[Państwa uczestniczące] będą uwzględniać interes wszystkich w zmniejszeniu różnic w poziomie gospodarczego rozwoju, a w szczególności interes krajów rozwijających się na całym świecie
.
2. Państwa uczestniczące będą szanować prawa człowieka i podstawowe wolności, włączając w to wolność myśli, sumienia, religii lub przekonań każdego bez względu na różnicę rasy, płci, języka lub religii”; „Będą one popierać i zachęcać do efektywnego korzystania z obywatelskich, politycznych, ekonomicznych, społecznych, kulturalnych i innych praw i wolności, które wynikają wszystkie z przyrodzonej godności ludzkiej osoby i mają podstawowe znaczenie dla jej swobodnego i pełnego rozwoju
.
3. Państwa uczestniczące będą powstrzymywać się w swych wzajemnych stosunkach, jak również w swych stosunkach międzynarodowych w ogóle, od groźby użycia siły lub jej użycia przeciwko integralności terytorialnej lub niepodległości politycznej któregokolwiek państwa”; „Państwa uczestniczące będą także powstrzymywać się od czynienia terytorium któregokolwiek z nich przedmiotem okupacji wojskowej lub innych bezpośrednich lub pośrednich środków przymusu, podejmowanych wbrew prawu międzynarodowemu, albo przedmiotem nabycia przy użyciu takich środków lub pod groźbą ich użycia
.
Indeks górny Akt końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE); dostępny online: web.archive.org. Indeks górny koniecAkt końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE); dostępny online: web.archive.org.
1, 2, 3
Wciel się w rolę zachodniego dziennikarza. Jest rok 1975. Twoim zadaniem jest przygotowanie się do wywiadu z Henrym Kissingerem na temat polityki odprężenia w relacjach z ZSRS. Opracuj listę pięciu pytań, które skierujesz do tego niezwykle wpływowego doradcy prezydentów Nixona i Forda. Użyj podanych niżej pojęć.
- Nazwa kategorii: pojęcia do wykorzystania{color=#455A64}
- Nazwa kategorii: kryzys paliwowy{color=#78909C}
- Nazwa kategorii: SALT I{color=#90A4AE}
- Nazwa kategorii: KBWE{color=#B0BEC5}
- Nazwa kategorii: trzeci koszyk{color=#CFD8DC} Koniec elementów należących do kategorii pojęcia do wykorzystania{color=#455A64}
- Elementy należące do kategorii pojęcia do wykorzystania
-
pojęcia do wykorzystania{color=#455A64}
-
kryzys paliwowy{color=#78909C}
-
SALT I{color=#90A4AE}
-
KBWE{color=#B0BEC5}
-
trzeci koszyk{color=#CFD8DC}
-
Ronald Reagan zdobył popularność jako aktor w Hollywood. Grywał w westernach odważnych obrońców prawa. Tym razem ty wciel się w rolę prezydenta Reagana. Jest rok 1985. Właśnie szykujesz się do wystąpienia w telewizji. Chcesz przekonać rodaków do ostrzejszej polityki względem ZSRS. Zapisz pięć argumentów przemawiających za takim rozwiązaniem, których użyjesz w trakcie przemówienia.
Ronald Reagan miał wielki talent do wykorzystywania mediów w kreowaniu swojego pozytywnego wizerunku. Taki cel miało niewątpliwie poniższe zdjęcie z 1981 r. ukazujące prezydenta podczas lunchu w Gabinecie Owalnym, oficjalnym miejscu pracy prezydentów USA. Wskaż przynajmniej dwie cechy prezydenta, które miała eksponować fotografia. Odwołaj się do różnych elementów widocznych na zdjęciu.
Ronald Reagan miał wielki talent do wykorzystywania mediów w kreowaniu swojego pozytywnego wizerunku. Taki cel miało niewątpliwie poniższe zdjęcie z 1981 r. ukazujące prezydenta podczas lunchu w Gabinecie Owalnym, oficjalnym miejscu pracy prezydentów USA. Na podstawie opisu zdjęcia podaj przynajmniej dwie cechy prezydenta, które miała eksponować fotografia.
