Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia:

Ćwiczenie 1

ROswuj9DjSIAl1

Źródło: dostępny w internecie: Żródło: domena publiczna, dostępny w internecie: www.pixabay.com; Źródło: Kora27, licencja: CC BY-SA 3.0; Źródło: domena publiczna, dostępny w internecie: www.snapygoat.com; Źródło: Yinan Chen, licencja: domena publiczna; Źródło: Giovanni Dall' Orto, licencja: CC BY-SA 2.5; Źródło: Piotr Sosnowski, licencja: CC BY-SA 3.0.

R1EUmhQtUbhdz

Ćwiczenie 2

Skonstruuj mapę myśli, przedstawiającą przykłady soli wapnia w przyrodzie.

R1WQRvJUu15qU

RSuTLcDQrLpTm

Wykorzystaj podane elementy: KALCYT (węglan wapnia), DOLOMIT (węglan wapniowo-magnezowy), SIARCZAN(VI) WAPNIA, FLUOREK WAPNIA fluoryt, FOSFORAN WAPNIA, KREDA, TRAWERTYN, MARMUR, WAPIEŃ, ANHYDRYT – bezwodny siarczan(VI) wapnia, GIPS – siarczan(VI) wapnia: woda 1/2.

SOLE WAPNIA W PRZYRODZIE

RdJQwHyOEEb1x

Ćwiczenie 3

Rqr11B70BS7Xn

Mapa przedstawia występowanie skał wapiennych w Polsce. Największe zagęszczenie występowania wapieni to obszary w Górach Świętokrzyskich, w zapadlisku śląsko‑krakowskim, w pasmie krakowsko‑wieluńskim, w rejonie Karpat i Dolnego Śląska, w południowej części województwa lubelskiego. Dominuje Polska południowa. — Występowanie wapieni w Polsce to obszary: Gór Świętokrzyskich, zapadliska śląsko‑krakowskiego, pasma krakowsko‑wieluńskiego, Karpat i Dolnego Śląska.
Źródło: Tomasz Majtyka, dostępny w internecie: www.pl.m.wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.

R46jWvBbrkeEj

Mapa przedstawia występowanie wapieni na terenie Polski. Na podstawie posiadanych danych, wybierz obszary, gdzie wydobywany jest wapień.

Góry Świętokrzyskie
obszar śląsko-krakowski
pasmo krakowsko-wieluńskie
Karpaty
Dolny Śląsk
Mazury
obszar Słowińskiego Parku Narodowego
Bieszczady

Ćwiczenie 4

R1ZgrZ8YG7Gnb

Mapa ukazująca obszary występowania marmuru w Polsce. Zaznaczono obszar na południu, południowym wschodzie i na zachodzie województwa dolnośląskiego. . — Występowanie wapieni w Polsce to obszary: Gór Świętokrzyskich, zapadliska śląsko‑krakowskiego, pasma krakowsko‑wieluńskiego, Karpat i Dolnego Śląska.
Źródło: Tomasz Majtyka, dostępny w internecie: www.pl.m.wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.

R1Y4G8UM5lbV7

Sudetach, Karpatach, Kotlinie Sandomierskiej, Bieszczadach

W Polsce marmur wydobywany jest jedynie w ...............................................

Ćwiczenie 5

R14iIlEQimQ6E

Wykaz złóż gipsu i anhydrytu. W tabeli podano stan zagrożenia złoża, zasoby geologiczne bilansowe oraz przemysłowe i wydobycie. W sumie złóż udokumentowanych jest 15, zasobów geologicznych bilansowych 257 115,67, zasobów przemysłowych 110 418,73, wydobycie wynosi 122 7,91. Złoża udokumentowane występują jedynie w województwach: dolnośląskim, podkarpackim, świętokrzyskim i wielkopolskim. Województwo dolnośląskie - cztery złoża. Zasoby geologiczne w sumie 72 267,09, zasoby przemysłowe 59 763,28, wydobycie 179,38. Lubiechów w powiecie bolesławieckim: zasoby geologiczne 40 656,10, zasoby przemysłowe 38 638,03, wydobycie sześć 66,62. Nawojów Śląski powiat lubański: zasoby geologiczne 2119 zasoby przemysłowe brak, wydobycie brak. Nowy Ląd powiat lwówecki: zasoby geologiczne 18 231,85, zasoby przemysłowe 10 044,32, wydobycie 68,63. Nowy Ląd - Pole Radłówka powiat lwówecki: zasoby geologiczne 11 260,14, przemysłowe 11 035,93, wydobycie 44,13. Województwo podkarpackie dwa złoża - zasoby geologiczne w sumie 4119,60, zasoby przemysłowe brak, wydobycie brak. Łopusza Wielka powiat przeworski: zasoby geologiczne 167,60. Siedliska powiat rzeszowski zasoby geologiczne 3952. Województwo świętokrzyskie osiem złóż, w sumie zasoby geologiczne 173 045,98, zasoby przemysłowe 50 655,45, wydobycie 1048,53. Borków Chwałowice powiat kielecki, pińczowski: zasoby geologiczne 35 979,38, zasoby przemysłowe 32 772,50, wydobycie 448,41. Gartatowice powiat pińczowski: zasoby geologiczne 1303, zasoby przemysłowe brak, wydobycie brak. Leszcze powiat pińczowski: zasoby geologiczne 19 190,60 zasoby przemysłowe 17 882,95 wydobycie 600,12. Łaitanice - Skorocice powiat buski: zasoby geologiczne 14 500, Zasoby przemysłowe brak wydobycie brak. Siesławice powiat Guzki zasoby geologiczne 2100, zasoby przemysłowe brak, wydobycie brak. Skorocice - Chotelek powiat buski: zasoby geologiczne 22 337, zasoby przemysłowe brak, wydobycie brak. Wników – Gałów - Szaniec powiat buski, pińczowski: zasoby geologiczne 31 140, zasoby przemysłowe brak, wydobycie brak. Winiary powiat pińczowski: zasoby geologiczne 46 496, zasoby przemysłowe brak, wydobycie brak. Województwo wielkopolskie jedno złoże w miejscowości Wapno w powiecie wągrowieckim: zasoby geologiczne 7683, zasoby przemysłowe brak, wydobycie brak. — Geologia zajmuje się również analizą złóż.
Źródło: GroMar Sp. z o. o. na podstawie www.geoportal.pgi.gov.pl, licencja: CC BY-SA 3.0.

RNTeQvjrvYxmB

Na podstawie danych z 2012 r., zawartych w powyższej tabeli, wskaż, które ze zdań są prawdziwe.

W województwie wielkopolskim nie prowadzi się wydobycia gipsu i anhydrytu.
Największe wydobycie gipsu i anhydrytu jest w województwie świętokrzyskim.
W województwach podkarpackim i dolnośląskim jest w sumie osiem złóż.
Ze złoża Borków-Chwałowice wydobywa się więcej skał wapiennych niż ze złoża Leszcze.

Ćwiczenie 6

Uczeń przeprowadził doświadczenie, które zilustrował schematem:

Uczeń przeprowadził doświadczenie. Zapoznaj się z jego opisem.

RLs6RgBMfluUt

Na ilustracji są cztery probówki. W probówce pierwszej znajduje się granit, w drugiej pumeks, w trzeciej marmur, w czwartej gips. Do każdej probówki dodano roztwór HCl. — Schemat doświadczenia
Źródło: GroMar Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Zapisz, jakich obserwacji powinien dokonać uczeń.

R82QMkgJ2qk2O

Odpowiedź:

Zastanów się, które z podanych skał są skałami węglanowymi, a następnie nad tym, jaka sól wapnia stanowi ich główny składnik. Czy jest możliwe, aby któraś z nich weszła w reakcję z $HCl$ ? Jeśli tak, to jakich zmian w badanej próbce możemy się spodziewać?

Kwas solny (chlorowodorowy) powoduje pienienie się marmuru, a w wyniku reakcji wydziela się bezbarwny i bezwonny gaz.

Podsumowanie: Granit i pumeks to skały kwarcowe, które nie reagują z kwasem solnym (chlorowodorowym), natomiast dwie pozostałe próbki zawierają skały węglanowe. Gips, czyli siarczan( $VI$ ) wapnia ${CaSO}_{4}$ , jest solą kwasu siarkowego( $VI$ ) $H_{2} {SO}_{4}$ , a marmur jest zbudowany głównie z węglanu wapnia, ${CaCO}_{3}$ , który z kolei jest solą kwasu węglowego, $H_{2} {CO}_{3}$ . Kwas solny jest słabszy od kwasu siarkowego( $VI$ ), dlatego nie jest w stanie wyprzeć go z jego soli, przez co reakcja pomiędzy ${CaSO}_{4}$ a $HCl$ nie zajdzie. Jednocześnie $HCl$ jest silniejszy od kwasu węglowego, dlatego możliwe jest wyparcie go z jego soli, w wyniku czego nietrwały kwas węglowy ulega rozpadowi na cząsteczkę wody $H_{2} O$ i tlenku węgla( $IV$ ) ${CO}_{2}$ .

Ćwiczenie 7

Wzór dowolnego związku chemicznego określa nie tylko jego skład jakościowy, ale również skład ilościowy. Oblicz procentową (w procentach wagowych) zawartość wapnia w tej soli o wzorze sumarycznym ${CaCO}_{3}$ . Skorzystaj ze wzoru sumarycznego i układu okresowego pierwiastków.

Ra4UuXU2N3dET

Rozwiązanie oraz odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.

R1Liqs7LU7yI3

Należy policzyć masę cząsteczkową ${CaCO}_{3}$ . Następnie przyjąć, że masa ta równoważna jest $100 %$ , a masa wapnia jest niewiadomą.

$M_{Ca} = 40 u$

$M_{C} = 12 u$

$M_{O} = 16 u$

M_{{CaCO}_{3}} = 1 \cdot 40 u + 1 \cdot 12 u + 3 \cdot 16 u = 100 u

Procentowa zawartość wapnia w soli wynosi:

% Ca = \frac{M_{Ca}}{M_{{CaCO}_{3}}} \cdot 100 % = \frac{40 u \cdot 100 %}{100 u} = 40 %

Ćwiczenie 8

Na zajęciach laboratoryjnych uczniowie mają zaprojektować zestaw do przeprowadzenia doświadczenia – badanie zachowania się węglanu wapnia pod wpływem ogrzewania.
Zaprojektuj odpowiedni zestaw doświadczalny. Zaznacz, jakich odczynników chemicznych spotrzebujesz do przeprowadzenia reakcji i analizy powstającego produktu. Zapisz równanie reakcji chemicznej, zachodzącej w $I$ i $II$ probówce.

RlCHwUr5URGdj

Zaznacz, jakie odczynniki chemiczne i jaki sprzęt laboratoryjny potrzebujesz do przeprowadzenia podanych reakcji.

wodę destylowaną
palnik
dwie zlewki
naczynie z lodem
dwie probówki
stały węglan wapnia
szklaną rurkę
wodę wapienną
korek

R9raa51wWn6Rb

CO₂↑, CO, H₂CO₃, CO₂, H₂O, H₂O, Ca

Reakcja zachodząca w I probówce:

CaCO₃ →^T→ CaO + ............

Reakcja zachodząca w II probówce:

............ + Ca(OH)₂ → CaCO₃↓ + ............

Grafika interaktywna

Dla nauczyciela