1
Pokaż ćwiczenia:
RHZVbQLkH7LYH1
Ćwiczenie 1
Wybierz pisarza, który stanowił wzorzec dla Balzaka jako powieściopisarza, łącząc tło historyczne z fabułą i fikcyjnymi bohaterami. Możliwe odpowiedzi: 1. Walter Scott, 2. Emil Zola, 3. Dante Alighieri, 4. Stendhal
RFez9zqAtWaR41
Ćwiczenie 2
Zaznacz te cechy, które nie charakteryzują powieści realistycznej. Możliwe odpowiedzi: 1. procesy historyczne, 2. mistycyzm (duchowość), 3. fantastyka, 4. rzeczywistość przedstawiona – prawdopodobieństwo do świata istniejącego, 5. historia lub aktualne wydarzenia jako tło, 6. studia obyczajowe, 7. dygresyjność i aluzyjność, 8. bohaterowie zakorzenieni w sieci relacji społecznych i rodzinnych, 9. symbolika lub alegoryczność, 10. różnorodna gama postaci – np. szlachetnych i przestępców, 11. proza poetycka
11
Ćwiczenie 3

Na przykładzie fragmentu powieści Balzaka zamieszczonego w sekcji „Przeczytaj” określ, na czym polega realizm atmosfery.

RebYu5eU9fG17
(Uzupełnij).
11
Ćwiczenie 4

Na podstawie wykładu profesora Michała Kuziaka odpowiedz, dlaczego Hegel, definiując powieść realistyczną Balzaka, określa ją mianem epopei mieszczaństwa (burżuazji).

R1dazrn7wciS6
(Uzupełnij).
2
Ćwiczenie 5
Zapoznaj się z fragmentem artykułu Michała Bachtina, a następnie zaznacz cytat z Ojca Goriot Balzaka, który wiąże się z przedstawionym przez badacza zagadnieniem.
Zapoznaj się z fragmentem artykułu Michała Bachtina, a następnie zaznacz cytat z Ojca Goriot Balzaka, który wiąże się z przedstawionym przez badacza zagadnieniem.
Michał Bachtin Czas i przestrzeń w powieści

Owo znaczenie fabularno‑kompozycyjne jest całkiem oczywiste. Tutaj, w salonie czasów Restauracji i monarchii lipcowej, znajduje się barometr życia politycznego i świata interesów, tutaj powstają i giną polityczne, handlowe, społeczne, literackie reputacje, zaczynają się i upadają kariery, dokonują się losy wielkiej polityki i biznesu, rozstrzyga się powodzenie lub niepowodzenie projektów ustaw, także książek, sztuk teatralnych, ministra lub kurtyzany‑śpiewaczki; tutaj niemal w komplecie przedstawia się (zgromadzone w jednym miejscu i w jednym czasie) gradacje nowej hierarchii społecznej; wreszcie ujawnia się tutaj w konkretnych i namacalnych formach wszechobecna potęga nowego władcy życia - pieniądza.

2 Źródło: Michał Bachtin, Czas i przestrzeń w powieści, [w:] tegoż, Wokół problemów realizmu, Warszawa 1977, s. 68.
RhAqXDeWe5YGf
Możliwe odpowiedzi: 1. Takie zgromadzenie musiało się stać w miniaturze odbiciem społeczeństwa. Wśród osiemnastu stołowników spotykało się jak w szkołach, jak w świecie, biedną upośledzoną istotę, kozła ofiarnego, na którego spadały wszystkie żarciki. Z początkiem drugiego roku postać ta stała się dla Eugeniusza de Rastignac najbardziej godna uwagi ze wszystkich tych osób, między którymi trzeba mu było żyć jeszcze dwa lata. Owym popychadłem był ekshandlarz mąki, ojciec Goriot, na którego głowie zarówno malarz, jak historyk skupiałby całe światło. Mocą jakiego przypadku ta zaprawna nienawiścią wzgarda, to pomieszane z litością prześladowanie, ta zniewaga nieszczęścia ugodziły najdawniejszego z pensjonarzy?
Honoriusz Balzac, Ojciec Goriot, przeł. T. Żeleński-Boy, Warszawa 1966, s. 21–22., 2. W chwilę potem Sylwia przyszła opowiedzieć pani, że jakaś panna, zbyt ładna, aby mogła być uczciwa, ubrana jak bóstwo, obuta w prunelowe pantofelki ani trochę nie zabłocone, wśliznęła się jak węgorz do kuchni i spytała o mieszkanie pana Goriot. Pani Vauquer i kucharka zasadziły się na czatach i podchwyciły kilka czułych wyrazów podczas wizyty, która trwała jakiś czas. Kiedy pan Goriot przeprowadzał swoją damulę, Sylwia wzięła natychmiast koszyk i udała, że idzie na targ, aby śledzić czułą parę.
Honoriusz Balzac, Ojciec Goriot, przeł. T. Żeleński-Boy, Warszawa 1966, s. 31., 3. Nim zagłębił się w kodeksie, Eugeniusz siedział kilka chwil w zadumie. Ujrzał w wicehrabinie de Beauséant jedną z władczyń mody, osobę, której dom słynął jako ozdoba Saint-Germain. Należała ona zresztą, przez swoje nazwisko i majątek, do szczytów arystokracji. Dzięki ciotce de Marcillac biedny student spotkał się z dobrym przyjęciem, nie oceniając całej rozciągłości tego faworu. Być dopuszczonym do tych złoconych salonów równało się dekretowi karmazynowego szlachectwa. Pokazując się w tym towarzystwie, najwyłączniejszym ze wszystkich, zdobył prawo bywania wszędzie. Olśniony świetnym zebraniem, ledwie zamieniwszy kilka słów z wicehrabiną, Eugeniusz zadowolił się tym, że w ciżbie bogiń Paryża tłoczących się na tym raucie wyróżnił jedną, o typie stanowiącym zazwyczaj pierwszy ideał młodego chłopca.
Honoriusz Balzac, Ojciec Goriot, przeł. T. Żeleński-Boy, Warszawa 1966, s. 38–39.
21
Ćwiczenie 6
Zapoznaj się z fragmentem artykułu Michała Bachtina, a następnie omów zagadnienie na przykładzie podanego fragmentu powieści Balzaka.
Zapoznaj się z fragmentem artykułu Michała Bachtina, a następnie omów zagadnienie na przykładzie podanego fragmentu powieści Balzaka.
Michał Bachtin Czas i przestrzeń w powieści

Oczywiście, u wielkich realistów — […] Balzaka — miejscem przecinania się porządku temporalnego i przestrzennego, miejscem zagęszczenia śladów biegu czasu w przestrzeni, jest nie tylko salon. To zaledwie jedno z takich miejsc. Zdolność Balzaka do „postrzegania” czasu w przestrzeni była wyjątkowa. Przypomnijmy choćby jego znakomite opisy domów jako zmaterializowanej historii, przedstawianie ulic, miasta, krajobrazu wiejskiego w perspektywie oddziaływania czasu i historii.

3 Źródło: Michał Bachtin, Czas i przestrzeń w powieści, [w:] tegoż, Wokół problemów realizmu, Warszawa 1977.
Honoriusz Balzac Ojciec Goriot

Fizyczny i moralny stan nieboraka usprawiedliwiał te gadania. Skoro wyprawka jego się zużyła, kupił najtańszego perkalu, aby zastąpić nim piękną bieliznę. Diamenty, złota tabakierka, łańcuch, klejnoty kolejno znikały. Goriot porzucił swój błękitny frak, cały rynsztunek zamożnego mieszczanina: nosił zimą i latem surdut z grubego brązowego sukna, kamizelkę z koziej sierści i szare wełniane spodnie. Stopniowo chudł coraz bardziej; łydki opadły, twarz, dawniej tryskająca zadowoleniem szczęśliwego mieszczucha, pomarszczyła się; czoło pomięło się w fałdy, szczęka zarysowała się ostro. W czwartym roku pobytu przy ulicy Neuve‑Sainte‑Genevieve stary był nie do poznania.

4 Źródło: Honoriusz Balzac, Ojciec Goriot, tłum. T. Żeleński-Boy, Warszawa 1966, s. 33.
RUZbAT1vGNU3E
(Uzupełnij).
3
Ćwiczenie 7
Zapoznaj się z fragmentem rozdziału powieści Balzaka, a następnie dopasuj namiętność, o której w nim mowa, do wybranego bohatera.
Zapoznaj się z fragmentem rozdziału powieści Balzaka, a następnie dopasuj namiętność, o której w nim mowa, do wybranego bohatera.
Historia literatury francuskiej

CHARAKTERY POWSZECHNE

Ustaliliśmy już granice Balzaka: w swoim zakresie jest on mistrzem, któremu nikt nie dorównał. Jego zakres to przedstawianie charakterów powszechnych wśród mieszczaństwa i ludu.

Specjalnością Balzaka są postacie typowe dla całej kategorii ludzi. Obce mu są komplikacje analizy psychologicznej, nie zajmuje się procesami wewnętrznymi, które kształtują i rozsadzają duszę, nie próbuje izolować ani określać elementów składających się na wolę i odruchy uczucia. Solidnie konstruuje wewnętrzną sylwetkę swojego bohatera: wyposaża go w jakąś wielką namiętność, która staje się jedynym bodźcem wszystkich jego czynów, pokonuje opór wszelkich obowiązków rodzinnych czy społecznych, a nawet osobistych interesów. Jako modeli, krótko mówiąc, potrzebuje maniaków. […]

Balzak starannie rozróżnia grupy społeczne, takie jak elegancki świat salonów, wielka burżuazja, drobny handel, lud paryski, chłopi, urzędnicy, dziennikarze. Znakomicie przedstawia każdą taką grupę za pomocą jednostki, która wciela jej główne dążenie, specyficzne dziwactwo, dominujący instynkt.

5 Źródło: Historia literatury francuskiej, red. G. Lanson, P. Tuffrau, Warszawa 1971, s. 507.
R1SdVxJWDeDQQ
Ojciec Goriot Możliwe odpowiedzi: 1. utrzymanie pozycji i dochodów z prowadzonej działalności po jak najniższych kosztach, 2. awans ze sfery burżuazji do arystokracji, nawet za cenę poświęcenia swoich najbliższych i miłości, 3. odzyskanie łaski ojca i poprawa statusu społecznego i materialnego, podporządkowanie i uległość jako cechy negatywne we współczesnym bohaterce świecie, 4. zabieganie o ciągłą adorację i atencję otoczenia, światowe życie i romanse zakończone porażką, 5. zrobienie kariery w stolicy i wniknięcie w wyższe sfery, 6. ukrycie tożsamości; szybki i łatwy sposób zarobienia pieniędzy w nieuczciwy sposób, 7. zapewnienie własnym poświęceniem dobrobytu i statusu społecznego swojej rodzinie Eugeniusz de Rastignac Możliwe odpowiedzi: 1. utrzymanie pozycji i dochodów z prowadzonej działalności po jak najniższych kosztach, 2. awans ze sfery burżuazji do arystokracji, nawet za cenę poświęcenia swoich najbliższych i miłości, 3. odzyskanie łaski ojca i poprawa statusu społecznego i materialnego, podporządkowanie i uległość jako cechy negatywne we współczesnym bohaterce świecie, 4. zabieganie o ciągłą adorację i atencję otoczenia, światowe życie i romanse zakończone porażką, 5. zrobienie kariery w stolicy i wniknięcie w wyższe sfery, 6. ukrycie tożsamości; szybki i łatwy sposób zarobienia pieniędzy w nieuczciwy sposób, 7. zapewnienie własnym poświęceniem dobrobytu i statusu społecznego swojej rodzinie Pani Vauquer Możliwe odpowiedzi: 1. utrzymanie pozycji i dochodów z prowadzonej działalności po jak najniższych kosztach, 2. awans ze sfery burżuazji do arystokracji, nawet za cenę poświęcenia swoich najbliższych i miłości, 3. odzyskanie łaski ojca i poprawa statusu społecznego i materialnego, podporządkowanie i uległość jako cechy negatywne we współczesnym bohaterce świecie, 4. zabieganie o ciągłą adorację i atencję otoczenia, światowe życie i romanse zakończone porażką, 5. zrobienie kariery w stolicy i wniknięcie w wyższe sfery, 6. ukrycie tożsamości; szybki i łatwy sposób zarobienia pieniędzy w nieuczciwy sposób, 7. zapewnienie własnym poświęceniem dobrobytu i statusu społecznego swojej rodzinie wicehrabina de Beauséant Możliwe odpowiedzi: 1. utrzymanie pozycji i dochodów z prowadzonej działalności po jak najniższych kosztach, 2. awans ze sfery burżuazji do arystokracji, nawet za cenę poświęcenia swoich najbliższych i miłości, 3. odzyskanie łaski ojca i poprawa statusu społecznego i materialnego, podporządkowanie i uległość jako cechy negatywne we współczesnym bohaterce świecie, 4. zabieganie o ciągłą adorację i atencję otoczenia, światowe życie i romanse zakończone porażką, 5. zrobienie kariery w stolicy i wniknięcie w wyższe sfery, 6. ukrycie tożsamości; szybki i łatwy sposób zarobienia pieniędzy w nieuczciwy sposób, 7. zapewnienie własnym poświęceniem dobrobytu i statusu społecznego swojej rodzinie Jakub Collin (Vautrin) Możliwe odpowiedzi: 1. utrzymanie pozycji i dochodów z prowadzonej działalności po jak najniższych kosztach, 2. awans ze sfery burżuazji do arystokracji, nawet za cenę poświęcenia swoich najbliższych i miłości, 3. odzyskanie łaski ojca i poprawa statusu społecznego i materialnego, podporządkowanie i uległość jako cechy negatywne we współczesnym bohaterce świecie, 4. zabieganie o ciągłą adorację i atencję otoczenia, światowe życie i romanse zakończone porażką, 5. zrobienie kariery w stolicy i wniknięcie w wyższe sfery, 6. ukrycie tożsamości; szybki i łatwy sposób zarobienia pieniędzy w nieuczciwy sposób, 7. zapewnienie własnym poświęceniem dobrobytu i statusu społecznego swojej rodzinie Delfina de Nucingen Możliwe odpowiedzi: 1. utrzymanie pozycji i dochodów z prowadzonej działalności po jak najniższych kosztach, 2. awans ze sfery burżuazji do arystokracji, nawet za cenę poświęcenia swoich najbliższych i miłości, 3. odzyskanie łaski ojca i poprawa statusu społecznego i materialnego, podporządkowanie i uległość jako cechy negatywne we współczesnym bohaterce świecie, 4. zabieganie o ciągłą adorację i atencję otoczenia, światowe życie i romanse zakończone porażką, 5. zrobienie kariery w stolicy i wniknięcie w wyższe sfery, 6. ukrycie tożsamości; szybki i łatwy sposób zarobienia pieniędzy w nieuczciwy sposób, 7. zapewnienie własnym poświęceniem dobrobytu i statusu społecznego swojej rodzinie Wiktoryna Taillefer Możliwe odpowiedzi: 1. utrzymanie pozycji i dochodów z prowadzonej działalności po jak najniższych kosztach, 2. awans ze sfery burżuazji do arystokracji, nawet za cenę poświęcenia swoich najbliższych i miłości, 3. odzyskanie łaski ojca i poprawa statusu społecznego i materialnego, podporządkowanie i uległość jako cechy negatywne we współczesnym bohaterce świecie, 4. zabieganie o ciągłą adorację i atencję otoczenia, światowe życie i romanse zakończone porażką, 5. zrobienie kariery w stolicy i wniknięcie w wyższe sfery, 6. ukrycie tożsamości; szybki i łatwy sposób zarobienia pieniędzy w nieuczciwy sposób, 7. zapewnienie własnym poświęceniem dobrobytu i statusu społecznego swojej rodzinie
31
Ćwiczenie 8

Odpowiedz na pytanie, na czym polega technika realistyczna w Ojcu Goriot Honoriusza de Balzaka? Rozwiń i zanotuj trzy zagadnienia zasygnalizowane w wykładzie (Multimedium).

  1. Powieść jako język współczesnego przekazu.

  2. Porewolucyjny świat mieszczaństwa francuskiego

  3. Socjologia, ekonomia, rozwój cywilizacyjny

  4. Triumf i upadek człowieka nowoczesnego

  5. Summa wiedzy o świecie w czasach połowy XIX wieku

  6. Historia obyczajów

  7. Romantyzm i realizm Balzaka

R3DIzvdJ0bby4
(Uzupełnij).
Praca domowa

Napisz charakterystykę porównawczą środowiska arystokracji i jej przedstawicieli (np. wicehrabiny Beauséant i jej otoczenia) z grupą burżuazji reprezentowaną np. przez córkę Ojca Goriot – Delfinę de Nucingen.