Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny

Art. 190

$\S$ 1. Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

$\S$ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.

w2 Źródło: Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, dostępny w internecie: isap.sejm.gov.pl [dostęp 5.08.2021 r.].

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny

Art. 238
Kto zawiadamia o przestępstwie lub o przestępstwie skarbowym organ powołany do ścigania, wiedząc, że przestępstwa nie popełniono, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

w2 Źródło: Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, dostępny w internecie: isap.sejm.gov.pl [dostęp 5.08.2021 r.].

Jolanta Arcimowicz, Mariola Bieńko, Beata Łaciak Skarżypyty, donosiciele, sygnaliści? Studium socjologiczno-prawne

Społeczny charakter obowiązku wyrażonego w art. 304 § 1 wyraża się tym, że niedopełnienie tego obowiązku nie jest w żaden sposób sankcjonowane. W literaturze przedmiotu czasami kwestionuje się zasadność istnienia takiego obowiązku. Przedstawiciele doktryny wskazują, że chęć współpracy z organami ścigania jest ściśle powiązana z tym, w jaki sposób organy te są postrzegane. Z refleksji tej płynie wniosek, że gotowość obywateli do współdziałania z organami ścigania jest ściśle związana z poczuciem, że są to instytucje działające na rzecz obywateli, a nie elementy aparatu represji (…). W piśmiennictwie można spotkać się także z poglądem, że niezrealizowanie wyrażonego w art. 304 § 1 obowiązku może wiązać się ze społecznym napiętnowaniem, nabierającym szczególnego znaczenia w związku z rozwojem środków masowego przekazu, w szczególności Internetu. Ryszard Stefański wskazuje wprost, że niewywiązanie się z obowiązku jest zagrożone sankcją moralną i „może spotkać się z potępieniem społecznym”.

4 Źródło: Jolanta Arcimowicz, Mariola Bieńko, Beata Łaciak, Skarżypyty, donosiciele, sygnaliści? Studium socjologiczno-prawne, dostępny w internecie: depot.ceon.pl [dostęp 5.08.2021 r.].

Jolanta Arcimowicz, Mariola Bieńko, Beata Łaciak Skarżypyty, donosiciele, sygnaliści? Studium socjologiczno-prawne

Katalog wskazany w art. 240 Kodeksu karnego ulegał w ostatnim czasie modyfikacjom. We wrześniu 2010 r. wskazano w nim także art. 189a dotyczący handlu ludźmi, jednak już w listopadzie 2011 r. Ustawodawca postanowił wykreślić ten przepis, rezygnując w ten sposób z prawnego obowiązku informowania o handlu ludźmi. Jak wskazywano w uzasadnieniu do projektu, „Wprowadzenie sankcjonowanego karnie obowiązku denucjacji w zakresie przestępstwa handlu ludźmi skutkowało niezamierzonymi przez ustawodawcę negatywnymi konsekwencjami społecznymi, w szczególności utrudniało wykonywanie zadań publicznych powierzonych organizacjom pozarządowym w zakresie udzielania pomocy osobom pokrzywdzonym tego rodzaju przestępstwem. Ponadto obowiązek prawny denucjacji stwarzał realne niebezpieczeństwo powtórnej wiktymizacji pokrzywdzonych, którzy nie dopełniali tego obowiązku w odniesieniu do innych osób pokrzywdzonych przestępstwem handlu ludźmi, o których wiedzę czerpali z własnych doświadczeń wynikających bezpośrednio z faktu popełnienia na ich szkodę tego przestępstwa”.

4 Źródło: Jolanta Arcimowicz, Mariola Bieńko, Beata Łaciak, Skarżypyty, donosiciele, sygnaliści? Studium socjologiczno-prawne, dostępny w internecie: depot.ceon.pl [dostęp 5.08.2021 r.].

Mariusz Stelmaszczyk Dlaczego warto złożyć zawiadomienie o przestępstwie?

W dzisiejszych czasach coraz częściej pokrzywdzeni przestępstwem nie składają zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Jest to spowodowane wieloma czynnikami, takimi jak: wstyd przed ujawnieniem organom postępowania przygotowawczego okoliczności przestępstwa, obawa przed sprawcą przestępstwa, niska wartość szkody wyrządzonej przestępstwem, mały próg wykrywalności przestępstw, nieznajomości procedury karnej oraz praw w postępowaniu karnym, brak czasu na zgłoszenie odpowiednim organom zawiadomienia.

Istnieją jednak argumenty, które przemawiają za złożeniem zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. W pierwszej kolejności należy wskazać, iż po złożeniu zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa pokrzywdzony może czynnie brać udział w prowadzonym postępowaniu. Osobie takiej przysługuje inicjatywa dowodowa – może złożyć wniosek o przesłuchanie określonych świadków, czy też przeprowadzenie dowodów z dokumentów. Jest również informowany o najważniejszych decyzjach organu – takich jak – postanowienie o wszczęciu dochodzenia/śledztwa, postanowieniu o umorzeniu dochodzenia/śledztwa. Pokrzywdzony może również czynnie wziąć udział w przesłuchaniu podejrzanego czy świadka.

Podkreślenia wymaga fakt, iż inicjatywa w złożeniu zawiadomienia może doprowadzić do uzyskania odszkodowania za szkody majątkowe oraz zadośćuczynienia za krzywdę – w postępowaniu karnym pokrzywdzonemu przysługuje szereg uprawnień o charakterze kompensacyjnym.

Często zdarzają się przypadki, w których na szkodę pokrzywdzonego zostało popełnione przestępstwa z zastosowaniem przemocy. W takim przypadku złożenie zawiadomienie może ułatwić odzyskać zachwianą pewność siebie oraz poczucie własnej wartości. Uzyskanie pomocy ze strony Policji, Prokuratora czy Sądu pozwoli także przełamać strach przed sprawcą. Zgłoszenie zawiadomienia może również zagwarantować uzyskanie zakazu zbliżania się do pokrzywdzonego sprawcy przestępstwa, jak również nakaz opuszczenia przez sprawcę miejsca zamieszkania.

Zgłoszenie zawiadomienia nigdy nie pogorszy sytuacji pokrzywdzonego, może zapewnić pokrzywdzonemu ochronę praw, jak również ułatwi uzyskać szybką i skuteczną pomoc ze strony Policji, czy innych instytucji. Nie można się bać zgłoszenia Policji lub Prokuraturze zawiadomienia, gdyż taka postawa umacnia świadomość bezkarności u sprawców przestępstw.

5 Źródło: Mariusz Stelmaszczyk, Dlaczego warto złożyć zawiadomienie o przestępstwie?, 17.11.2019 r., dostępny w internecie: pokrzywdzonyprzestepstwem.info [dostęp 5.08.2021 r.].