Sprawdź się
Wskaż czynniki, które przyczyniły się do powstania militarnej potęgi Francji za Ludwika XIV.
- modernizacja uzbrojenia
- utworzenie oddziałów kondotierów
- rekrutowanie dowódców ze stanu trzeciego
- kilkukrotne zwiększenie liczebności wojska
- budowa systemu fortyfikacji
- absolutna kontrola króla nad generałami
- rozwiązanie milicji prowincjonalnej i wcielenie jej do armii
Przeczytaj fragment traktatu pokojowego, a następnie na podstawie jego treści oraz własnej wiedzy wskaż właściwe dokończenie zamieszczonego pod nim zdania. Uzasadnij swój wybór.
Art. VA jako ich Majestaty Król Arcychrześcijański i Król Katolicki uzgodnili i uzgadniają zawarcie tego małżeństwa w tym celu, aby przez ten węzeł i związek tym bardziej przedłużyć i zapewnić powszechny pokój w chrześcijaństwie, jako też miłość i braterstwo jakich spodziewają się pomiędzy sobą […]. Ich Majestaty zgadzają się i postanawiają […], że Najjaśniejsza Infantka Hiszpanii Maria Teresa oraz jej potomstwo tak płci męskiej, jak i żeńskiej, jako też ich potomstwo […] nie mogą mieć prawa następstwa w królestwach, prowincjach, senioriach i władztwach, które należą i będą należały do Króla Katolickiego […], i na zawsze wyłączeni od dziedziczenia kiedykolwiek i w każdym wypadku Prowincji Flandrii, hrabstwa Burgundii i Charollois wraz z ich przynależnościami […].
Źródło: Art. V, [w:] Historia nowożytna 1648–1789. Wybór tekstów, oprac. K. Piwarski, Warszawa 1954, s. 36–37.
Zacytowany tekst jest fragmentem układu pokojowego (pokoju)…
- w Akwizgranie.
- w Nijmegen.
- pirenejskiego.
- westfalskiego.
Przyporządkuj wydarzenia do dat na osi.
Połącz wydarzenia z datami
1628,
1649,
1648,
1642,
1660,
1661,
1659
| zdobycie La Rochelle | |
| początek wojny domowej w Anglii | |
| pokój westfalski | |
| egzekucja Karola I w Anglii | |
| zawarcie traktatu pirenejskiego | |
| restauracja Stuartów w Anglii | |
| początek osobistych rządów Ludwika XIV |
1. 1660, 2. 1661, 3. 1642, 4. 1659, 5. 1628, 6. 1648, 7. 1623, 8. 1649 początek wojny domowej w Anglii
1. 1660, 2. 1661, 3. 1642, 4. 1659, 5. 1628, 6. 1648, 7. 1623, 8. 1649 pokój westfalski
1. 1660, 2. 1661, 3. 1642, 4. 1659, 5. 1628, 6. 1648, 7. 1623, 8. 1649 egzekucja Karola I w Anglii
1. 1660, 2. 1661, 3. 1642, 4. 1659, 5. 1628, 6. 1648, 7. 1623, 8. 1649 zawarcie traktatu pirenejskiego
1. 1660, 2. 1661, 3. 1642, 4. 1659, 5. 1628, 6. 1648, 7. 1623, 8. 1649 restauracja Stuartów w Anglii
1. 1660, 2. 1661, 3. 1642, 4. 1659, 5. 1628, 6. 1648, 7. 1623, 8. 1649 początek osobistych rządów Ludwika XIV
Przeanalizuj ilustrację oznaczoną jako źródło A oraz fragment opracowania historycznego oznaczonego jako źródło B. Wyjaśnij, na czym polega związek zachodzący pomiędzy wydarzeniami przedstawionymi w obu źródłach.
Źródło A
Źródło B
Historia powszechna. Wiek XVI–XVIILudwik XIV, tak jak uprzednio Mazarin, liczył na wygaśnięcie męskiej linii Habsburgów hiszpańskich, gdyż syn Filipa IV [król Hiszpanii], Karol, był dzieckiem bardzo chorowitym. Przeżył on jednak ojca i jako Karol II (1661–1700) wstąpił na tron. Korona hiszpańska stała się w tej sytuacji nieosiągalna dla króla Francji. Ludwik XIV, nie mogąc otrzymać całości, postanowił sięgnąć przynajmniej po część, to jest po Niderlandy Hiszpańskie. Opierając się na zwyczajowym prawie brabanckim – tzn. na prawie dewolucyjnym, które przewidywało pierwszeństwo do sukcesji tronu dla córek z pierwszego małżeństwa przed synami z dalszych małżeństw – zgłosił […] pretensje do wspomnianego kraju. Maria Teresa była bowiem dzieckiem z pierwszego małżeństwa Filipa IV, Karol II zaś z drugiego.
Źródło: Zbigniew Wójcik, Historia powszechna. Wiek XVI–XVII, Warszawa 2012, s. 505–506.
W 1667 r. Francja rozpoczęła tzw. wojnę dewolucyjną, której celem było zapewnienie Marii Teresie, żonie Ludwika XIV, sukcesji w Niderlandach po zmarłym ojcu Filipie IV. Przeanalizuj fragment opracowania historycznego (źródło A) oraz fragment pokoju pirenejskiego (źródło B) i w ich świetle oceń słuszność roszczeń Ludwika XIV.
Źródło A
Historia powszechna. Wiek XVI–XVIIKorona hiszpańska stała się w tej sytuacji nieosiągalna dla króla Francji. Ludwik XIV, nie mogąc otrzymać całości, postanowił sięgnąć przynajmniej po część, to jest po Niderlandy Hiszpańskie. Opierając się na zwyczajowym prawie brabanckim – tzn. na prawie dewolucyjnym, które przewidywało pierwszeństwo do sukcesji tronu dla córek z pierwszego małżeństwa przed synami z dalszych małżeństw – zgłosił w imieniu żony pretensje do wspomnianego kraju. Maria Teresa była bowiem dzieckiem z pierwszego małżeństwa Filipa IV, Karol II zaś z drugiego.
Źródło: Zbigniew Wójcik, Historia powszechna. Wiek XVI–XVII, Warszawa 2012, s. 505–506.
Źródło B
Art. VA jako ich Majestaty Król Arcychrześcijański [tytuł króla Francji]i Król Katolicki [tytuł króla Hiszpanii] uzgodnili i uzgadniają zawarcie tego małżeństwa w tym celu, aby przez ten węzeł i związek tym bardziej przedłużyć i zapewnić powszechny pokój w chrześcijaństwie, jako też miłość i braterstwo jakich spodziewają się pomiędzy sobą […]. Ich Majestaty zgadzają się i postanawiają […], że Najjaśniejsza Infantka Hiszpanii Maria Teresa oraz jej potomstwo tak płci męskiej, jak i żeńskiej, jako też ich potomstwo […] nie mogą mieć prawa następstwa w królestwach, prowincjach, senioriach i władztwach, które należą i będą należały do Króla Katolickiego […], i na zawsze wyłączeni od dziedziczenia kiedykolwiek i w każdym wypadku Prowincji Flandrii, hrabstwa Burgundii i Charollois wraz z ich przynależnościami […].
W szczególności królowie Francji i Hiszpanii postanawiają, że najjaśniejsza Infantka i jej potomstwo nie będą na przyszłość i na zawsze wyłączeni od dziedziczenia kiedykolwiek i w każdym wypadku Prowincji Flandrii, hrabstwa Burgundii i Charollois wraz z ich przynależnościami […].
Źródło: Art. V, [w:] Historia nowożytna 1648–1789. Wybór tekstów, oprac. K. Piwarski, Warszawa 1954, s. 36–37.
Przeanalizuj ilustrację oraz przeczytaj fragment tekstu źródłowego i na ich podstawie wykonaj zamieszczone pod nimi polecenia.
Fragment relacji posła brandenburskiego Ezechiela Spanheima na dworze wersalskimPo czwarte: gwałtowne i więcej może niż barbarzyńskie egzekucje, dokonywane bez najmniejszych skrupułów przez Radę królewską: wydawano na łup ognia i grabieży i zrównywano z ziemią miasta, twierdze, zamki, osady i wioski położone nad Nekarem, górnym Renem, Menem i Mozelą (jakoż po dziś dzień się to czyni), by w ten sposób zamknąć przejścia do Francji, przeszkodzić pochodowi i wkroczeniu sprzymierzonym, wreszcie uniemożliwić im rozłożenie kwater i zaprowiantowanie się od strony Cesarstwa, zmuszając ich, by uczynili to w ich własnych krajach, dostatecznie oddalonych od Francji […].
Źródło: Fragment relacji posła brandenburskiego Ezechiela Spanheima na dworze wersalskim, [w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, Warszawa 1999, s. 323.
Przeanalizuj ilustrację oraz tekst źródłowy i na ich podstawie oraz własnej wiedzy wskaż w tabeli zamieszczonej pod nimi zdania prawdziwe i fałszywe.
Fragment relacji posła brandenburskiego Ezechiela Spanheima na dworze wersalskimNa siódmym miejscu postawić należy wielki i doskonały porządek na punkcie ubioru i utrzymania wojska, regularność w wypłacaniu żołdu (lubo jest on dość marny), wznoszenie magazynów, dostawę żywności i amunicji, troska o chorych i rannych, wreszcie rozdzielenie furażu. Wszystko to dzieje się bez najmniejszego zaniedbania, dzięki nadzwyczajnej dbałości różnych oficerów, którzy oddają się temu jako intendenci armii, komisarze, skarbnicy […] itp. i są za to odpowiedzialni przed ministrem wojny, tj. panem Louvois, który nieskory jest przebaczać jakiekolwiek zaniedbania.
Źródło: Fragment relacji posła brandenburskiego Ezechiela Spanheima na dworze wersalskim, [w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, Warszawa 1999, s. 323.
| Zdanie | Prawda | Fałsz |
| Wspomniany w teście źródłowym Louvois był pierwszym ministrem Ludwika XVI. | □ | □ |
| Ujednolicenie umundurowania miało usprawnić dowodzenie na polu bitwy. | □ | □ |
| W celu opieki nad weteranami w Paryż powstał Dom Inwalidów. | □ | □ |
Przeczytaj tekst źródłowy i na jego podstawie wymień dwie podstawowe warstwy społeczne, których przedstawiciele najchętniej rekrutowali się do wojska, oraz określ motywy, którymi się kierowali.
Wiek XVI–XVIII w źródłachPo piąte: należy zważyć, że we Francji bardzo jest łatwo o zaciąg rekruta, a to z powodu wielkiej liczby, a również nędzy ludności, która dręczona podatkami (zwłaszcza od soli), obecnie zaś dotknięta ruiną handlu, widzi się zniewolona obrać zawód żołnierski i z łatwością pozwala werbować się pod sztandary, by w ten sposób wydźwignąć się z biedy. Poza tym przyczynia się do tego usposobienie narodu dosyć niespokojne i żądne zmiany i nowości, a nie pozbawione odwagi – z drugiej zaś strony liczebność, ambicja i męstwo szlachty francuskiej, która uważa się za naturalnie powołaną do rzemiosła wojennego i dąży w nim do odznaczenia i awansu […]. W żadnym innym królestwie ani kraju nie przejawia się to u szlachty w tym stopniu, tak powszechnie i z takim współzawodnictwem […].
Źródło: Wiek XVI–XVIII w źródłach, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, Warszawa 1999, s. 322.