Artur Dragan Starzenie się społeczeństwa polskiego i jego skutki

Wydłużenie życia ludności najstarszej przyspiesza zjawisko starzenia się społeczeństwa, natomiast wzrost wskaźnika przeżywalności noworodków działa na nie hamująco. Od ponad 20 lat obserwujemy tymczasem w Polsce spadek liczby urodzeń, który prowadzi do zmniejszenia udziału najmłodszych grup wiekowych, proporcjonalnego wzrostu udziału roczników najstarszych, a tym samym do podwyższenia średniego wieku ludności.

skutki Źródło: Artur Dragan, Starzenie się społeczeństwa polskiego i jego skutki, „Opracowania tematyczne” 2011, t. OT-601.

Stephen Castles, Mark J. Miller Migracje we współczesnym świecie

Brytyjska historia podboju Walii, Szkocji i Irlandii oraz radzenia sobie z religijnym zróżnicowaniem doprowadziła do politycznie zintegrowanego państwa, które akceptowało różnicę. Wielka Brytania wymagała politycznej lojalności; tożsamość grupowa danej grupy mogła być walijska czy szkocka, protestancka lub katolicka. We Francji rewolucja 1789 r. ustanowiła zasady równości i praw człowieka, które odrzucały grupową tożsamość kulturową i dążyły do zintegrowania jednostek jako równych podmiotów politycznych. Jednak zarówno w przypadku Wielkiej Brytanii, jak i w przypadku Francji naród powstał za sprawą ekspansji państwa – przynależność polityczna pojawiła się przed tożsamością narodową. Inaczej było w Niemczech, które nim stały się zjednoczonym państwem – dopiero w 1871 r. – były już narodem. Doprowadziło to do pewnej formy etnicznej czy ludowej przynależności, która nie dopuszczała włączania mniejszości jako obywateli. Z kolei społeczeństwa białych osadników w Nowym Świecie zostały zbudowane przez wywłaszczenie ludów rdzennych i imigrację z Europy. Włączanie imigrantów jako obywateli było częścią ich mitów narodowych. W wyniku tego powstały modele asymilacji, takie jak amerykański „tygiel”. Oczywiście uważano, że asymilować mogą się wyłącznie biali. Przepisy imigracyjne w Australii, Nowej Zelandii, Kanadzie i USA były selektywne ze względu na rasę.

1 Źródło: Stephen Castles, Mark J. Miller, Migracje we współczesnym świecie, tłum. Anna Gąsior-Niemiec, Warszawa 2011, s. 301.

Andrzej Lubowski Świat 2024. Czy Zachód musi przegrać?

Według mnie rejestr podstawowych słabości Europy wygląda następująco:

1. System świadczeń społecznych jest rozdęty poza granice możliwości finansowych. Trendy demograficzne – szybkie starzenie się kontynentu – będą to zagrożenie potęgować.
2. Nakłada się na to nadmierna biurokracja i niska skłonność do innowacji, co będzie osłabiało zdolność Europy do konkurowania na rynkach światowych.
3. Brakuje polityki w kwestii imigracji. Co więcej, względy poprawności politycznej uniemożliwiają debatę w tej dziedzinie.
4. Kontynent nie jest w stanie sam się bronić, gdyby zaszła taka potrzeba, i wykazuje coraz mniejszą gotowość do ponoszenia kosztów wspólnej obrony.
5. Europa jest nadmiernie uzależniona od importu energii z Rosji.
6. Mechanizm integracji gospodarczej jest niesprawny i brakuje w nim narzędzi dyscyplinowania suwerennych krajów.

2 Źródło: Andrzej Lubowski, Świat 2024. Czy Zachód musi przegrać?, Kraków 2003, s. 75.