Sprawdź się
Zaznacz w tekście fragmenty dotyczące kontestacji tradycji, kultury i zastanego porządku rzeczywistości.
czerwony
Czyli to będzie w Sofii, czy też w Waszyngtonie.
Od egipskich piramid do śniegów Tobolska
Na tysiączne się wiorsty rozsiadła nam Polska,
Papuga wszystkich ludów - w cierniowej koronie.
Kaleka, jak beznodzy żołnierze szpitalni,
Co będą ze łzą wieczną chodzili po świecie,
Taka wyszła nam Polska z urzędu w powiecie
I taka się powlokła do robót - w kopalni.
Dziewczyna, na matczyne niepomna przestrogi,
Nieprawny dóbr sukcesor, oranych przez dzieci,
Robaczek świętojański, co w nocy zaświeci,
Wspomnieniem dawnych bogactw żyjący ubogi.
A dzisiaj mi się w zimnym powiewie jesieni,
W szeleście rdzawych liści, lecących kasztanów,
Wydała kościotrupem spod wszystkich kurhanów,
Co czeka trwożny chwili, gdy dało odmieni.
O! zwalcież mi Łazienki królewskie w Warszawie,
Bezduszne, zimnym rylcem drapane marmury,
Pokruszcie na kawałki gipsowe figury
A Ceres kłosonośną utopcie mi w stawie.
Czy widzisz te kolumny na wyspie w teatrze,
Co widok mi zamknęły daleki na ścieżaj?
Ja tobie rozkazuję! W te słupy uderzaj
I bij w nie, aż rozkruszysz, aż ślad się ich zatrze.
Jeżeli gdzieś na Starym pokaże się Mieście
I utkwi w was Kiliński swe oczy zielone,
Zabijcie go! - A trupa zawleczcie na stronę
I tylko wieść mi o tym radosną przynieście.
Ja nie chcę nic innego, niech jeno mi płacze
Jesiennych wiatrów gędźba w półnagich badylach;
A latem niech się słońce przegląda w motylach,
A wiosną - niechaj wiosnę, nie Polskę zobaczę.
Bo w nocy spać nie mogę i we dnie się trudzę
Myślami, co mi w serce wrastają zwątpieniem,
I chciałbym raz zobaczyć, gdy przeszłość wyżeniem,
Czy wszystko w pył rozkruszę, czy... Polskę obudzę.
Od egipskich piramid do śniegów Tobolska
Na tysiączne się wiorsty rozsiadła nam Polska,
Papuga wszystkich ludów – w cierniowej koronie.
Kaleka, jak beznodzy żołnierze szpitalni,
Co będą ze łzą wieczną chodzili po świecie,
Taka wyszła nam Polska z urzędu w powiecie
I taka się powlokła do robót – w kopalni.
Dziewczyna, na matczyne niepomna przestrogi,
Nieprawny dóbr sukcesor, oranych przez dzieci,
Robaczek świętojański, co w nocy zaświeci,
Wspomnieniem dawnych bogactw żyjący ubogi.
A dzisiaj mi się w zimnym powiewie jesieni,
W szeleście rdzawych liści, lecących z kasztanów,
Wydała kościotrupem spod wszystkich kurhanów,
Co czeka trwożny chwili, gdy ciało odmieni.
O! zwalcież mi Łazienki królewskie w Warszawie,
Bezduszne, zimnym rylcem drapane marmury,
Pokruszcie na kawałki gipsowe figury,
A Ceres kłosonośną utopcie mi w stawie.
Czy widzisz te kolumny na wyspie w teatrze,
Co widok mi zamknęły daleki na ścieżaj?
Ja tobie rozkazuję! W te słupy uderzaj
I bij w nie, aż rozkruszysz, aż ślad się ich zatrze.
Jeżeli gdzieś na Starym pokaże się Mieście
I utkwi w was Kiliński swe oczy zielone,
Zabijcie go! – A trupa zawleczcie na stronę
I tylko wieść mi o tym radosną przynieście.
Ja nie chcę nic innego, niech jeno mi płacze
Jesiennych wiatrów gędźba w półnagich badylach;
A latem niech się słońce przegląda w motylach,
A wiosną – niechaj wiosnę, nie Polskę zobaczę.
Bo w nocy spać nie mogę i we dnie się trudzę
Myślami, co mi w serce wrastają zwątpieniem,
I chciałbym raz zobaczyć, gdy przeszłość wyżeniem,
Czy wszystko w pył rozkruszę, czy... Polskę obudzę.
Poniżej podano cytaty z tekstów romantyków, do których nawiązuje Jan Lechoń w Herostratesie. Połącz fragmenty wiersza Lechonia z fragmentami utworów, do których nawiązuje. Wstaw do tabeli tytuły i autorów tych wierszy.
| Wersy pochodzące z Herostratesa | Cytat z tekstu romantycznego | Autor tekstu romantycznego | Tytuł tekstu romantycznego |
|---|---|---|---|
Tytuł tekstu romantycznego: a. Dziady cz. IV, b. Grób Agamemnona, c. Uspokojenie.
Wersy pochodzące z Herostratesa:
1.
Dziewczyna, na matczyne niepomna przestrogi, ieprawny dóbr sukcesor, oranych przez dzieci, Robaczek świętojański, co w nocy zaświeci, Wspomnieniem dawnych bogactw żyjący ubogi.,
2.
papugą w cierniowej koronie,
3.
Jeżeli gdzieś na Starym pokaże się Mieście I utkwi w was Kiliński swe oczy zielone, Zabijcie go! - A trupa zawleczcie na stronę I tylko wieść mi o tym radosną przynieście..
Cytat z tekstu romantycznego:
I.
Pawiem narodów byłaś i papugą,
II.
A dalej we mgle, która na rynku się mroczy,/ szkła okien, jak zielone Kilińskiego oczy…,
III.
Kto? oto pewny robaczek maleńki.
Który pełzał tuż przy głowie,
Świętojański to robaczek.
Ach, jakie ludzkie stworzenie!
Przypełznął do mnie i powie
(Zapewne mię chciał pocieszyć):
"Biedny człowieku, po co to jęczenie?
Ej, dosyć rozpaczą grzeszyć!
Jaka jest funkcja nawiązań do narodowych mitów w wierszu Lechonia?
- ukazanie erudycji podmiotu lirycznego
- ukazanie nieaktualności narodowych mitów i próba ich przewartościowania
- demonstracja kunsztu literackiego
- całkowite zdegradowanie przeszłości
- wskazanie, że nie można żyć przeszłością
- odwołanie się do tradycji kluczowej przy formowaniu się polskiego modelu patriotyzmu
Historycy literatury uznają wiersz Lechonia za utwór programowy nowej literatury. Napisz, co - według ciebie - kryje się pod tym stwierdzeniem.
Które z poniższych twierdzeń są prawdziwe, a które fałszywe? Zaznacz właściwe odpowiedzi.
| PRAWDA | FAŁSZ | |
| Wiersz składa się z dwóch części, które można wyodrębnić ze względu na temat. | □ | □ |
| Podmiot liryczny pochwala postawę Herostratesa. | □ | □ |
| Lechoń rozprawia się z narodowymi mitami i martyrologią narodową. | □ | □ |
| Wiersz ma wymowę rewizjonistyczną. | □ | □ |
| Lechoń ukazuje wartość poezji tyrtejskiej i patriotyzmu. | □ | □ |
| Herostrates wpisuje się w poetykę Skamandrytów, będąc pochwałą codzienności i prostoty. | □ | □ |
W której osobie wypowiada się podmiot liryczny? Podaj przykłady stosownych czasowników. W jakim celu poeta wprowadza taki zabieg? Jak nazywamy taki typ liryki?
Zaznacz określenia, które trafnie charakteryzują podmiot liryczny wiersza Jana Lechonia Herostrates.
- wypowiada się tylko w swoim imieniu
- polemizuje z tradycją romantyczną
- całkowicie odrzuca tradycję romantyczną
- jego postawa wobec tradycji jest niejednoznaczna
- wie, że całkowite zerwanie z tradycją to gest świętokradczy - gest Herostratesa
- potępia Herostratesa
- wyraża swój pogląd na literaturę
- snuje refleksje nad zadaniem literatury po odzyskaniu niepodległości
Opisz stosunek podmiotu lirycznego do tradycji literackiej.
Napisz, co według ciebie oznacza wers: A wiosną niech wiosnę, nie Polskę zobaczę
.
Stwórz notatkę na 70‑100 słów, w której pokażesz, w jaki sposób Lechoń realizuje poetykę Skamandrytów.
Przygotuj pięciominutową wypowiedź dotyczącą zadań literatury kiedyś i dziś. Odwołaj się do tekstu Marii Janion Zmierzch paradygmatu.
Przygotuj się do klasowej dyskusji - zastanów się, czym dziś jest patriotyzm.