Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia:

RvGyrWhDK1M3b1

Ćwiczenie 1

R1SAYxS3mYNtb1

Ćwiczenie 2

Ćwiczenie 3

Na podstawie poniższej tabeli rozpuszczalności wskaż podpunkt, w którym znajdują się wzory sumaryczne tylko trudno rozpuszczalnych w wodzie soli.

Na podstawie tabeli rozpuszczalności wskaż podpunkt, w którym znajdują się wzory sumaryczne tylko trudno rozpuszczalnych w wodzie soli. Zapoznaj się z opisem tabeli.

RfmzOsqFaEhe61

Tabela rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie w temperaturze dwudziestu pięciu stopni Celsjusza. Z tabeli można odczytać, które substancje są dobrze rozpuszczalne w wodzie, co symbolizuje pusta komórka, praktycznie nierozpuszczalne w wodzie, co symbolizuje litera N, trudno rozpuszczalne w wodzie, osad wytrąca się przy odpowiednim stężeniu roztworu, co symbolizuje litera T, substancje rozkładające się lub takie, dla których substancja chemiczna nie została otrzymana, co symbolizuje znak minusa. Ponadto zaznaczono kolory otrzymywanych osadów. Aniony wypisane w kolumnie: wodorotlenkowy, chlorkowy, bromkowy, jodkowy, siarczkowy, azotanowy(pięć), siarczanowy(cztery), siarczanowy(sześć), węglanowy, krzemianowy, fosforanowy(pięć), chromianowy(sześć), octanowy. Kationy wypisane w wierszu: amonu, potasu, magnezu, wapnia, baru, ołowiu, srebra, miedzi, cyny, glinu, cynku, żelaza(dwa), żelaza (trzy), manganu, kobaltu. Wszystkie sole amonowe oraz wodorotlenki: amonowe, sodowe, potasowe oraz azotany(pięć) są rozpuszczalne w wodzie, oprócz krzemianu amonowego, który to oznaczono znakiem minus. Dla magnezu do nierozpuszczalnych należą białe: wodorotlenek magnezu, węglan magnezu, krzemian magnezu, fosforan(pięć) magnezu. Pozostałe sole magnezu zawarte w tabeli są rozpuszczalne. Dla wapnia do nierozpuszczalnych należą białe: siarczan(cztery) wapnia, węglan wapnia, krzemian wapnia i fosforan(pięć) wapnia. Do trudno rozpuszczalnych należą białe: wodorotlenek wapnia, siarczek wapnia, siarczan(sześć) wapnia oraz żółty chromian(sześć) wapnia. Pozostałe sole wapnia są rozpuszczalne. Dla baru jako nierozpuszczalne i białe należą: siarczan(cztery) baru, siarczan(sześć) baru, węglan baru, krzemian baru oraz fosforan(pięć) baru, a także żółty chromian(sześć) baru. Pozostałe są rozpuszczalne. Dalej oznaczono nierozpuszczalne i białe związki ołowiu: wodorotlenek ołowiu, siarczan(cztery) ołowiu oraz siarczan(sześć) ołowiu, węglan ołowiu, krzemian ołowiu oraz fosforan(pięć) ołowiu, a także czarny siarczek ołowiu oraz żółte sole: jodek ołowiu i chromian(sześć) ołowiu. Do trudno rozpuszczalnych i białych związków ołowiu zaliczono chlorek ołowiu oraz bromek ołowiu. Pozostałe sole są dobrze rozpuszczalne. Dla srebra do nierozpuszczalnych zaliczono brązowy chromian(sześć) srebra, białe sole: chlorek i siarczan(cztery) srebra, żółtawe sole: bromek srebra, jodek srebra, węglan srebra, krzemian srebra, żółty fosforan(pięć) srebra, a także czarny siarczek srebra. Do trudno rozpuszczalnych soli srebra należą: biały siarczan(sześć) srebra. Pozostałe sole są dobrze rozpuszczalne. Komórka z wodorotlenkiem srebra posiada znak minus. Dla miedzi do nierozpuszczalnych zaliczono niebieskie: wodorotlenek miedzi, krzemian miedzi oraz fosforan(pięć) miedzi, czarny siarczek miedzi oraz brązowy chromian(sześć) miedzi. Pozostałe sole miedzi są rozpuszczalne, z wyjątkiem jodku miedzi, węglanu miedzi oraz siarczanu(cztery) miedzi, które posiadają znak minus. Dla cyny na drugim stopniu utlenienia do nierozpuszczalnych zaliczono białe: wodorotlenek cyny, krzemian cyny oraz fosforan(pięć) cyny, brązowo‑żółty siarczek cyny i brązowy chromian(sześć) cyny. Pozostałe są dobrze rozpuszczalne, z wyjątkiem siarczanu(cztery) cyny oraz węglanu cyny, które oznaczono znakiem minus. Dla glinu do nierozpuszczalnych i białych zaliczono: wodorotlenek glinu, krzemian glinu, fosforan(pięć) glinu oraz pomarańczowy chromian(sześć) glinu. Pozostałe sole są dobrze rozpuszczalne z wyjątkiem oznaczonych znakiem minus: siarczku, siarczanu(cztery) i węglanu(cztery). Dla cynku na drugim stopniu utlenienia do nierozpuszczalnych zaliczono białe: wodorotlenek cynku, siarczek cynku, węglan cynku, krzemian cynku, fosforan(pięć) cynku. Do trudno rozpuszczalnych związków cynku zalicza się biały siarczan(cztery) cynku, a także żółty chromian(sześć) cynku. Pozostałe związki cynku są rozpuszczalne. Dla żelaza na drugim stopniu utlenienia do nierozpuszczalnych zaliczono jasnozielone: wodorotlenek żelaza(dwa), węglan żelaza(dwa), krzemian żelaza(dwa), a także czarny siarczek żelaza(dwa), zielony siarczan żelaza(dwa) i niebieski fosforan(pięć) żelaza(dwa). Pozostałe sole żelaza(dwa) są dobrze rozpuszczalne, z wyjątkiem chromianu(sześć) żelaza(dwa), który posiada symbol minusa. Dla żelaza na trzecim stopniu utlenienia do nierozpuszczalnych zaliczono: brązowy wodorotlenek żelaza(trzy), czarny siarczek żelaza(trzy), żółte krzemian żelaza(trzy) i fosforan(pięć) żelaza(trzy), a także pomarańczowy chromian(sześć) żelaza(trzy). Pozostałe sole są rozpuszczalne, z wyjątkiem jodku żelaza(trzy), siarczanu(cztery) żelaza(trzy) oraz węglanu żelaza(trzy), które posiadają symbol minusa. Dla manganu na drugim stopniu utlenienia wśród nierozpuszczalnych wyróżnia się białe: wodorotlenek manganu(dwa), siarczan(cztery) manganu(dwa), węglan manganu(dwa), różowe: siarczek manganu(dwa) i fosforan(pięć) manganu(dwa), czerwony krzemian manganu(dwa), brązowy chromian(sześć) manganu(dwa). Pozostałe sole są dobrze rozpuszczalne. Dla kobaltu na drugim stopniu utlenienia wśród nierozpuszczalnych wyróżnia się: różowy wodorotlenek kobaltu(dwa), czarny siarczek kobaltu(dwa), czerwony siarczan(cztery) kobaltu(dwa), jasnoróżowy węglan kobaltu(dwa), fioletowe: krzemian kobaltu(dwa) i fosforan(pięć) kobaltu(dwa), a także brązowy chromian(sześć) kobaltu(dwa). Pozostałe sole są dobrze rozpuszczalne. — Rozpuszczalność soli i wodorotlenków w wodzie w temperaturze $25 ° C$
Źródło: GroMar Sp. z o.o., rozpuszczalność na podstawie: Mizerski W., *Tablice chemiczne*, Warszawa 2004; kolory osadów na podstawie: White W. E., *A Table of solubilities and colors of precipitates for use in a course in qualitative analysis*, „J. Chem. Educ.” 1931., licencja: CC BY-SA 3.0.

R1J2bQQbS4VT4

211

Ćwiczenie 4

Jakie substancje trudno rozpuszczalne powstaną w wyniku poniższych reakcji chemicznych? Zapisz równania reakcji chemicznych w formie cząsteczkowej, jonowej pełnej i jonowej skróconej.

${BaCl}_{2} + H_{2} {SO}_{4}$
$Ca {({NO}_{3})}_{2} + {Na}_{2} {CO}_{3}$
${AgNO}_{3} + HCl$

R1ZKI1bNUAFbw

RgCimjsq2eUzq

Skorzystaj z tabeli rozpuszczalności.

Rw1o355RvmOqj

${BaSO}_{4}$

Zapis cząsteczkowy:

{BaCl}_{2} + H_{2} {SO}_{4} \to {BaSO}_{4} ↓ + 2 HCl

Zapis jonowy pełny:

{Ba}^{2 +} + 2 {Cl}^{-} + 2 H_{3} O^{+} + {SO}_{4}^{2 -} \to {BaSO}_{4} ↓ + 2 H_{3} O^{+} + 2 {Cl}^{-}

Zapis jonowy skrócony:

{Ba}^{2 +} + {SO}_{4}^{2 -} \to {BaSO}_{4} ↓

${CaCO}_{3}$

Zapis cząsteczkowy:

Ca {({NO}_{3})}_{2} + {Na}_{2} {CO}_{3} \to {CaCO}_{3} ↓ + 2 {NaNO}_{3}

Zapis jonowy pełny:

{Ca}^{2 +} + 2 {NO}_{3}^{-} + 2 {Na}^{+} + {CO}_{3}^{2 -} \to {CaCO}_{3} ↓ + 2 {NO}_{3}^{-} + 2 {Na}^{+}

Zapis jonowy skrócony:

{Ca}^{2 +} + {CO}_{3}^{2 -} \to {CaCO}_{3} ↓

$AgCl$

Zapis cząsteczkowy:

{AgNO}_{3} + HCl \to AgCl ↓ + {HNO}_{3}

Zapis jonowy pełny:

{AgNO}_{3} + HCl \to AgCl ↓ + {HNO}_{3}

Zapis jonowy skrócony:

{Ag}^{+} + {Cl}^{-} \to AgCl ↓

RhHIQHHbnSovZ2

Ćwiczenie 5

Ćwiczenie 6

W dwóch probówkach znajdują się roztwory azotanu( $V$ ) srebra( $I$ ) oraz azotanu( $V$ ) ołowiu( $II$ ). Do obu probówek dodano roztwór jodku potasu. W której probówce wytrącił się osad? Zapisz przebieg powyższych reakcji równaniem chemicznym w postaci cząsteczkowej, jonowej i jonowej skróconej.

R17wR2JyZIO45

RysMqE3OIG9q8

1. Sprawdź w tabeli rozpuszczalności roztwory: azotan( $V$ ) srebra( $I$ ), azotan( $V$ ) ołowiu( $II$ ) oraz jodek potasu.

2. Jeśli te sole są rozpuszczalne, zastanów się, jakie jony będą obecne w roztworze.

3. Sprawdź, czy po dodaniu roztworu soli jodku potasu do roztworów zawartych w probówce nr $I$ i probówce nr $II$ wytrąci się sól trudno rozpuszczalna.

Osad wytrącił się w obu probówkach.

Probówka nr $I$

Zapis cząsteczkowy:

{AgNO}_{3} + KI \to AgI ↓ + {KNO}_{3}

Zapis jonowy pełny:

{Ag}^{+} + {NO}_{3}^{-} + K^{+} + I^{-} \to AgI ↓ + K^{+} + {NO}_{3}^{-}

Zapis jonowy skrócony:

{Ag}^{+} + I^{-} \to AgI ↓

Probówka nr $II$

Zapis cząsteczkowy:

Pb {({NO}_{3})}_{2} + 2 KI \to {PbI}_{2} ↓ + 2 {KNO}_{3}

Zapis jonowy pełny:

{Pb}^{2 +} + {NO}_{3}^{-} + 2 K^{+} + 2 I^{-} \to {PbI}_{2} ↓ + 2 K^{+} + 2 {NO}_{3}^{-}

Zapis jonowy skrócony:

{Pb}^{2 +} + 2 I^{-} \to {PbI}_{2} ↓

Ćwiczenie 7

Na podstawie tabeli rozpuszczalności wskaż, które sole po reakcji z jonami cynku będą tworzyły sole trudno rozpuszczalne w wodzie.

RrVcPGA6kzHrt

Należy dobrać taką sól, która zawiera aniony wytrącające z kationami cynku sól trudno rozpuszczalną, np. $BaS$ , ${MgSO}_{3}$ , ${Na}_{2} {CO}_{3}$ .

Ćwiczenie 8

R11gd7Ml5nKEn

Zaprojektuj doświadczenie, w którym otrzymasz sól metodą reakcji strąceniowej. Do dyspozycji masz następujące wodne roztwory soli: ortofosforan( $V$ ) sodu, siarczan( $VI$ ) potasu, azotan( $V$ ) wapnia oraz węglan sodu. Zanotuj problem badawczy, hipotezę, sprzęt, odczynniki, obserwacje, wnioski, równania reakcji.

R3iTfGBfgk5Rw

RVbFcBKQBn8ei

R1efLXoPfPraV

R1Vyf6JefHuPf

RPWPdXhzmhv56

RT5p5fxcO3DTw

Problem badawczy:

Czy w wyniku zmieszania roztworów – ortofosforanu( $V$ ) sodu i azotanu( $V$ ) wapnia – wytrąci się sól trudno rozpuszczalna?

Hipoteza:

W wyniku połączenia dwóch roztworów – ortofosforanu( $V$ ) sodu i azotanu( $V$ ) wapnia – wytrąci się trudno rozpuszczalna sól ortofosforanu( $V$ ) wapnia w postaci osadu.

Użyty sprzęt i odczynniki:

probówki, wodne roztwory ortofosforanu( $V$ ) sodu oraz azotanu( $V$ ) wapnia.

Obserwacje:

Wytrącił się biały osad.

Wniosek:

Wytrącił się osad ortofosforanu( $V$ ) wapnia.

Równania reakcji:

Zapis cząsteczkowy:

2 {Na}_{3} {PO}_{4} + 3 Ca {({NO}_{3})}_{2} \to {Ca}_{3} {({PO}_{4})}_{2} ↓ + 6 {NaNO}_{3}

Zapis jonowy pełny:

6 {Na}^{+} + 2 {PO}_{4}^{3 -} + 3 {Ca}^{2 +} + 6 {NO}_{3}^{-} \to {Ca}_{3} {({PO}_{4})}_{2} ↓ + 6 {Na}^{+} + 6 {NO}_{3}^{-}

Zapis jonowy skrócony:

<equation $2 {PO}_{4}^{3 -} + 3 {Ca}^{2 +} \to {Ca}_{3} {({PO}_{4})}_{2} ↓$

Ćwiczenie 9

Uczeń na lekcji w laboratorium otrzymał do analizy probówkę, zawierającą roztwór o barwie niebieskiej. Roztwór posiadał trzy sole: $X {({NO}_{3})}_{n}$ , $Y {({NO}_{3})}_{n}$ , $Z {({NO}_{3})}_{m}$ , w których podejrzanymi kationami, zawartymi w roztworze, były: ${Fe}^{2 +}$ , ${Cu}^{2 +}$ , ${Na}^{+}$ , ${Ag}^{+}$ , ${Mg}^{2 +}$ . Przeprowadzając odpowiednie reakcje chemiczne, uczeń zbadał, jakie sole otrzymał. W kroku pierwszym użył roztwór chlorku potasu. Jony chlorkowe z kationem $X$ wytrąciły trudno rozpuszczalny osad, który oddzielił od roztworu przez odwirowanie i dekantację. W ten sposób uczeń zidentyfikował jon $X$ . Do pozostałego roztworu dodał roztwór ortofosforanu( $V$ ) potasu. Jony ortofosforanowe( $V$ ) wytrąciły z kationem $Y$ osad trudno rozpuszczalny o niebieskim zabarwieniu. Kation $Z$ pozostał w roztworze, ponieważ tworzy sole dobrze rozpuszczalne.

Podaj odpowiedni zestaw kationów oraz skrócone równania jonowe zachodzących reakcji.

RzpeIfR5LO3UD

R1DuY45t13bAg

$X {({NO}_{3})}_{n} + KCl \to X {(Cl)}_{n} ↓ + {KNO}_{3}$

X = {Ag}^{+}

{Ag}^{+} + {Cl}^{-} \to AgCl ↓

$Y {({NO}_{3})}_{n} + K_{3} {PO}_{4} \to Y_{3} {({PO}_{4})}_{n} ↓ + {KNO}_{3}$

Y = {Cu}^{2 +}

— niebieskie zabarwienie

3 {Cu}^{2 +} + 2 {PO}_{4}^{3 -} \to {Cu}_{3} {({PO}_{3})}_{2} ↓

$Z {({NO}_{3})}_{l} + KCl \to Z {(Cl)}_{l} + {KNO}_{3}$
$Z {({NO}_{3})}_{l} + K_{3} {PO}_{4} \to Z {({PO}_{4})}_{l} + {KNO}_{3}$

Z = {Na}^{+}

— osad nie powstaje, tworzy dobrze rozpuszczalne sole

${Ag}^{+}$ , ${Cu}^{2 +}$ , ${Na}^{+}$

Film samouczek

Dla nauczyciela