Sprawdź się
Wskaż, które stwierdzenie nie pasuje do opisu systemu wielopartyjnego.
- jest bardziej reprezentatywny niż inne systemy polityczne
- w znacznym stopniu odzwierciedla różnorodne interesy i wartości danego społeczeństwa
- w takim systemie zwykle konieczne są rządy koalicyjne
- przyczynia się do utrzymania wysokiej stabilności politycznej w kraju
Wskaż, jakie typy systemów partyjnych wyróżnił Jean Blondel.
- system dwupartyjny
- system trójpartyjny
- system wielopartyjny oparty na dominacji jednej partii
- systemy wielopartyjne bez partii dominującej
Zdecyduj, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Konkurencyjność (alternacja) polityczna jest jedną z zasad i wartości systemu demokratycznego i przejawia się w swobodzie tworzenia i działania partii politycznych. | □ | □ |
| W systemie pragmatycznym partie nie mogą mieć swoich ideologii. | □ | □ |
| W systemach wielopolarnych istnieją dwa pola decydujące o układzie rywalizacji politycznej. | □ | □ |
| Badania potwierdzają, że istnienie spolaryzowanego systemu partyjnego sprzyja powstawaniu postaw i programów ekstremistycznych. | □ | □ |
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Włoski system partyjny. Studium politologiczneTrzecim ważnym pojęciem politologicznym po zdefiniowaniu systemu partyjnego, jego klasyfikacji i typologii, a niezwykle istotnym dla zrozumienia przemian włoskiego systemu partyjnego, w latach 1994‑2005/2006 jest zagadnienie zmiany systemu partyjnego. Można wyróżnić dwie główne perspektywy rozumienia tego pojęcia. Pierwsza z nich określana jest mianem perspektywy „społecznej”. Zakłada ona, iż zmiana systemu partyjnego tkwi w szeroko pojmowanym jego otoczeniu – na przykład w zmianach podziałów socjopolitycznych czy zachowań wyborczych. Takie ujęcie zagadnienia proponują m.in. Jan‑Erik Lane i Svante Ersson. Przy czym Jean Blondel zauważa, że „społeczna i ekonomiczna struktura społeczeństwa prowadzi do powstania szczególnego typu systemu partyjnego”. Wychodząc z kolei od typologii systemów partyjnych „instytucjonalna” perspektywa proponuje węższe postrzeganie kategorii zmiany systemu partyjnego, koncentrując się na jego konfiguracji strukturalnej. Zdaniem Petera Maira najprościej można określić zmianę systemu partyjnego, „gdy system partyjny przechodzi transformację z jednej klasy lub typu systemu partyjnego do innego”. A zatem kiedy można stwierdzić, że kształtuje się nowy system partyjny jako konsekwencja procesu zmian? Mair proponuje określenie zmiany systemu partyjnego jako „wynik ideologicznych, strategicznych czy wyborczych przekształceń, powodujących transformację kierunku rywalizacji lub formuły tworzenia rządu”. Przestrzega również przed nadmiernym akcentowaniem zmian wyborczych, bowiem nie są one jednoznaczne ze zmianą systemu partyjnego.
Źródło: Małgorzata Lorencka, Włoski system partyjny. Studium politologiczne, Katowice 2007, s. 18.
Zmiany systemu partyjnego są związane... Możliwe odpowiedzi: 1. ze zmianą struktury społecznej., 2. z wewnętrzną zmianą relacji pomiędzy działającymi na scenie politycznej partiami., 3. z jednorazowymi zmianami układu sił politycznych w parlamencie., 4. ze zmianą idei zawartych w programach partii politycznych, które odzwierciedlają poglądy wyborców.
Zaznacz właściwe zakończenia zdania.
Zmiany systemu partyjnego są związane...
- ze zmianą struktury społecznej.
- z wewnętrzną zmianą relacji pomiędzy działającymi na scenie politycznej partiami.
- z jednorazowymi zmianami układu sił politycznych w parlamencie.
- ze zmianą idei zawartych w programach partii politycznych, które odzwierciedlają poglądy wyborców.
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Model skandynawski systemu partyjnego – ciągłość i zmianaSystemy partyjne państw nordyckich posiadają wiele istotnych cech wspólnych, które, jak już nadmieniliśmy, pozwalają na oddzielenie odrębnego modelu „skandynawskiego”. Model ów, na skutek ewolucji systemów partyjnych państw skandynawskich (czasem w przeciwnych kierunkach) i dostosowywania się do pewnych ogólnych trendów widocznych w pozostałych demokracjach Europy Zachodniej, podlega stale modyfikacjom.
Proces erozji tradycyjnego modelu „skandynawskiego”, wywołany m.in. zmianą struktury społecznej i kryzysem welfare state, ma swój początek w latach 60. i 70. ubiegłego wieku i trwa do chwili obecnej. Obejmuje on cały szereg, często powiązanych ze sobą zjawisk, takich jak: wzrost efektywnej liczby partii politycznych, kryzys członkostwa w partiach, wzrost znaczenia ekspertów w ich działalności, zwiększenie płynności elektoratu, spadek frekwencji wyborczej i zaufania do partii oraz spadek aktywności działaczy partyjnych. Tak więc, opisując skandynawskie systemy partyjne, należy przedstawiać je w ujęciu dynamicznym i wyodrębnić dwa zasadnicze przedziały czasowe.
Źródło: Model skandynawski systemu partyjnego – ciągłość i zmiana, 4.05.2006 r., dostępny w internecie: psz.pl [dostęp 26.10.2020 r.].
Zdecyduj, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| W państwach skandynawskich partie polityczne reprezentują podobne idee i dlatego można mówić o skandynawskim modelu systemu partyjnego. | □ | □ |
| Jednym z powodów zmian w skandynawskim systemie wyborczym jest kryzys państwa opiekuńczego. | □ | □ |
| Kryzys systemu skandynawskiego przejawia się m.in. w likwidacji partii politycznych, które nie uzyskiwały mandatów parlamentarnych. | □ | □ |
| Systemy skandynawskie są bardzo stabilne i tym różnią się od systemów partyjnych państw Europy Zachodniej. | □ | □ |
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
System dwu- czy wielopartyjnyNależałoby na wstępie powiedzieć, że trudno często stwierdzić, z jakim systemem ma się w danym kraju do czynienia. Sytuacja polityczna bywa bardzo skomplikowana, a z uwagi na brak twardych, absolutnie jasnych granic między jednym a drugim nie zawsze łatwo orzec. System wielopartyjny polega na rozbiciu sceny politycznej w parlamencie na stosunkowo wiele partii, co skutkuje m.in. faktem, iż żadna jednak lub żadne dwie z nich nie mają zdecydowanej przewagi w liczbie swych członków zasiadających w parlamencie nad innymi. Przykładowo podział może przybierać formę pięciu partii po 20% poparcia każda. Drugi „system” – dwupartyjny – polega (jak sama nazwa wskazuje) na podziale większości miejsc dla przedstawicieli „woli politycznej ludu” między dwie, dominujące partie. Podział taki może np. przybrać formę – dwie partie po około 45% głosów każda i pozostałe 10% głosów rozbite na następne trzy partie. Jakie konsekwencje wiążą się z każdym ze wspomnianych „systemów”?
Źródło: koltci, System dwu- czy wielopartyjny, dostępny w internecie: steemit.com [dostęp 26.10.2020 r.].
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Współczesne partie i systemy partyjne państw Grupy WyszehradzkiejKartelizacja ujmowana jest także jako koniec walki ideologicznej (z uwagi na fakt zbliżenia programowego ofert politycznych; współcześnie oferty polityczne różnych partii różnią się jedynie podejściem do kwestii produkcji oraz dystrybucji dóbr publicznych). Według R. Katza i P. Maira kartelizacja jest ponadto rezultatem profesjonalizowania się elit politycznych, o których można powiedzieć – parafrazując Maxa Webera – że traktują politykę jako zawód, a nie powołanie. Efektem tego procesu jest zanik stałej identyfikacji wyborców z partią; relacje pomiędzy partią i grupami interesu oznaczają gwarancję dostępu do stanowisk publicznych lub też preferencje w dostępie do innych dóbr publicznych. Emanacją tego trendu jest na przykład rezygnacja z masowego członkostwa oraz pozyskiwanie wyborców poprzez zastosowanie metod i technik marketingowych, włącznie z zastąpieniem programów wyborczych retoryką reklamy.
Proces kartelizacji systemów partyjnych sprzyja również powstawaniu partii antysystemowych lub/i populistycznych, które najczęściej występują w systemach silnie spolaryzowanych i wielopartyjnych. Apel wyborczy ugrupowań antysystemowych dociera do dość istotnej, z punktu widzenia potencjalnego poparcia, grupy wyborców. Zasadniczo w systemach umiarkowanie wielopartyjnych i dwupartyjnych walka polityczna pomiędzy partiami politycznymi toczy się o „rząd nad duszami” wyborców centrowych. Stąd też uwzględnianie niektórych postulatów środowisk antysystemowych oraz populistycznych w programach ugrupowań umiarkowanych.
Źródło: Marek Barański, Anna Czyż, Rafał Glajcar, Sebastian Kubas, Marek Migalski, Robert Rajczyk, Marek Tyrała, Współczesne partie i systemy partyjne państw Grupy Wyszehradzkiej, Katowice 2018, s. 18.