Sprawdź się
Uszereguj w kolejności chronologicznej wymienione wydarzenia z okresu okupacji niemieckiej i sowieckiej w czasie II wojny światowej.
Wykonaj poniższe polecenia.
Wskaż, które z wymienionych niżej pojęć pasuje do poniższego niemieckiego plakatu propagandowego z czasów II wojny światowej. Uzasadnij swój wybór.
Przyporządkuj przytoczone niżej opisy sytuacji okupowanych w czasie II wojny światowej ziem polskich do konkretnych obszarów, których dotyczą.
Innym przejawem polityki [okupacyjnej] (...) była ekonomiczna eksploatacja (...), przede wszystkim przez obowiązkowe, wysokie kontyngenty żywności.
(J. Tyszkiewicz, E. Czapiewski, Historia powszechna. Wiek XX, Warszawa 2011, s. 456) Możliwe odpowiedzi: 1. Tereny wcielone do III Rzeszy, 2. Tereny zajęte przez Związek Sowiecki, 3. Generalne Gubernatorstwo Polityka [okupacyjna] (...) miała na celu całkowitą germanizację tych ziem i ludności. Na przełomie 1939/1940 r., w czasie mroźnej zimy przeprowadzono wysiedlenie (...) prawie pół miliona osób (...) Ich własność mieli przejąć osadnicy (...), przybyli (...) z krajów bałtyckich, Rumunii, Besarabii, Bukowiny. (...) Zakazano używania języka polskiego, zamknięto teatry, biblioteki, muzea i księgarnie, rozpoczęto systematyczną grabież zabytków i dzieł sztuki.
(J. Tyszkiewicz, E. Czapiewski, Historia powszechna. Wiek XX, Warszawa 2011, s. 455) Możliwe odpowiedzi: 1. Tereny wcielone do III Rzeszy, 2. Tereny zajęte przez Związek Sowiecki, 3. Generalne Gubernatorstwo Nowe władze szybko dokonały zmian w systemie politycznym, gospodarczym i społecznym. Wycofano polską walutę (...), zamrożono i skonfiskowano oszczędności ludności. Dokonano nacjonalizacji dużych zakładów przemysłowych, banków i kopalni. Zlikwidowano wolny rynek, wprowadzając sklepy państwowe i spółdzielnie. Od 1940 r. rozpoczęto także kolektywizację rolnictwa.
(J. Tyszkiewicz, E. Czapiewski, Historia powszechna. Wiek XX, Warszawa 2011, s. 458–459) Możliwe odpowiedzi: 1. Tereny wcielone do III Rzeszy, 2. Tereny zajęte przez Związek Sowiecki, 3. Generalne Gubernatorstwo
Zapoznaj się z fotografią, a następnie wykonaj polecenie.
Zapoznaj się z opisem fotografii, a następnie wykonaj polecenie.
Na podstawie dwóch przytoczonych niżej tekstów źródłowych wyjaśnij, dlaczego w Polsce, w przeciwieństwie do państw takich jak Francja, przypadki kolaboracji z okupantem niemieckim należały do rzadkości.
Fragment przemówienia Adolfa Hitlera do oficerów niemieckich przed inwazją na Polskę 22 sierpnia 1939 r.Zniszczenie Polski jest naszym zadaniem. Celem musi być nie dotarcie do jakiejś oznaczonej linii, lecz zniszczenie żywej siły […]. Bądźcie bezlitośni! Bądźcie brutalni! Osiemdziesiąt milionów [Niemców] musi otrzymać to, co im się należy, a należy im się zapewnienie egzystencji. Prawo jest po stronie silniejszego. Trzeba postępować z maksymalną surowością […]. Obecnie tylko na wschodzie umieściłem oddziały SS Totenkopf, dając im rozkaz nieugiętego i bezlitosnego zabijania kobiet i dzieci polskiego pochodzenia i polskiej mowy, bo tylko tą drogą zdobyć możemy potrzebną nam przestrzeń życiową.
Źródło: Fragment przemówienia Adolfa Hitlera do oficerów niemieckich przed inwazją na Polskę 22 sierpnia 1939 r. Cytat za: Europa. Nasza historia, podręcznik dla klasy 8: Od wybuchu II wojny światowej do czasów współczesnych, WSiP, Warszawa 2020, s. 12.
Fragment mowy francuskiego marszałka Pétaina z 30 października 1940 r.Francuzi, spotkałem się w ostatni czwartek z kanclerzem Rzeszy. To spotkanie wzbudziło nadzieje oraz obawę. Jestem Wam winny wyjaśnienie […]. Z dobrej woli przyjąłem zaproszenie Führera. Nie zostałem poddany z jego strony żadnemu dyktatowi, żadnej presji. Była rozważna kolaboracja między naszymi krajami. Zaakceptowałem jej pryncypia. Skala jej będzie dyskutowana w późniejszym terminie. Wszystkich tych, którym dziś leży na sercu ocalenie Francji, chcę zapewnić, że ratunek jest w naszych rękach. […] Naszym honorem jest zachować francuską jedność, jedność dziesięciu wieków w ramach konstruktywnych działań nowego porządku europejskiego, na który dzisiaj wkraczam poprzez drogę kolaboracji […]. Ta kolaboracja powinna być szczera. Powinna wykluczać myślenie o agresji. Powinna pociągać za sobą wysiłek cierpliwości i zaufania. […] Pójdźcie za mną. Zachowajcie wiarę w wieczną Francję.
Źródło: Fragment mowy francuskiego marszałka Pétaina z 30 października 1940 r. Cytat za: Europa. Nasza historia, podręcznik dla klasy 8: Od wybuchu II wojny światowej do czasów współczesnych, WSiP, Warszawa 2020, s. 42.
Zapoznaj się z poniższym fragmentem niemiecko‑sowieckiego paktu dotyczącego podziału ziem polskich w 1939 r., a następnie wskaż, która z zamieszczonych map odzwierciedla jego postanowienia. Uzasadnij swój wybór.
Rząd Rzeszy Niemieckiej i rząd ZSRR uznają, po upadku dotychczasowego państwa polskiego, za wyłącznie swoje zadanie przywrócenie na tym terenie pokoju i porządku oraz zapewnienie żyjącym tam narodom spokojnej egzystencji, zgodnej z ich narodowymi odrębnościami. Artykuł I Rząd Rzeszy Niemieckiej i rząd ZSRR ustalają jako granicę swoich interesów państwowych na obszarze dotychczasowego państwa polskiego linię wykreśloną na załączonej mapie, która to linia zostanie opisana dokładnie w protokole dodatkowym. […] terytorium państwa litewskiego wchodzi do strefy interesów ZSRR, natomiast z drugiej strony województwo lubelskie i część województwa warszawskiego dostają się w strefę interesów Niemiec […].
Cytat za: Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1998, s. 191–192.
Określ, w którym roku najwcześniej mogła powstać poniższa fotografia.
Zapoznaj się z przytoczonym fragmentem polskiego wiersza powstałego po klęsce wrześniowej 1939 r. oraz zamieszczonym niżej sowieckim plakatem z tego okresu, a następnie rozstrzygnij, czy oba źródła mają tę samą wymowę. Uzasadnij odpowiedź.
Do inteligenta uchodźcyTo stało się tak nagle: rozbite pociągi,
zdarte druty, na torach wydrążone leje,
zamiast wodzów – półgłówki, zamiast armii – włóczęgi,
widma nocą ciągnące, by skryć się, gdy zadnieje.Gdziekolwiek szedłeś, miasta waliły się w gruzy,
pryskał pług w rękach chłopa, nim skibę doorał…
to po latach dwudziestu wyklarował się w burzy
ukrywany przed tobą tych lat posępny morał.[…]
I na wiązce słomy w nieodkrytej stodole
przylegałeś, zapadając jak w przedśmiertelną ciszę,
aż człowiek jakiś z gwiazdą czerwoną na czole,
pochylił się nad tobą: „powstań towarzyszu”…Spóźniony o lat dwadzieścia towarzyszu, powstań,
czarny tych lat rachunek zgnieć w zaciśniętej pięści.Źródło: Adam Ważyk, Do inteligenta uchodźcy, [w:] J. Chrobaczyński, Dwie klęski. Wrześniowy syndrom 1939 i klęska Francji 1940 w postawach, zachowaniach i nastrojach społeczeństwa polskiego, Kraków 2015, s. 305.
Porównaj okupację niemiecką i sowiecką na ziemiach polskich podczas II wojny światowej. Wskaż po trzy podobieństwa i różnice.