Sprawdź się
Wśród wymienionych elementów wskaż wyznaczniki literatury naturalistycznej.
- rozbudowany opis fizjologii bohaterów
- ukazywanie wpływu środowiska
- próba wykorzystania w literaturze zdobyczy nauk przyrodniczych
- przedstawianie brutalnych scen
- podkreślanie wagi cech dziedzicznych
- stronnicze przedstawianie faktów
- psychologiczna analiza zachowań postaci
- opisywanie piękna przyrody
Uzupełnij tekst, przeciągając wybrane elementy w odpowiednie miejsca.
wewnętrzne, zewnętrzne, terapii, zwierzęcą, własną wolę, humanistycznych, psychicznych, bohaterską, przyrodniczych, instynkty, dziedzicznych, eksperymentu
Tworząc cykl powieści Rougon-Macquartowie, Emil Zola próbował wykorzystać na gruncie literatury osiągnięcia nauk ............................... Powieść miała według niego stanowić rodzaj .............................., w ramach którego bohaterowie o przypisanych cechach .............................. reagują na warunki ............................... Zola zamierzał ukazać człowieka jako istotę .............................., postępującą według pragnień dyktowanych przez ...............................
Emil Zola należał do pisarzy, którzy chętnie komentowali własne dzieła. Z cytowanego tekstu wypisz przynajmniej trzy wymienione przez niego cechy tytułowej rodziny cyklu Rougon‑Macquartowie.
WstępChcę wytłumaczyć, jak rodzina, mała grupa żywych istot, zachowuje się w społeczeństwie rosnąc i wydając na świat dziesięć do dwudziestu jednostek, które z początku wyglądają, jakby były całkowicie różne jedna od drugiej, przy bliższej obserwacji wszakże zdradzają bardzo ścisłe związki między sobą. Dziedziczność ma swoje prawa, tak jak ciążenie. […]
Charakterystyczną cechą Rougon‑Macquartów, grupy, rodziny, którą zamierzam zbadać, jest erupcja namiętności, potężny pęd naszej epoki opanowanej żądzą użycia. Pod względem fizjologicznym są oni długą serią procesów, które zachodzą w sferze nerwów i krwi u całego rodu jako następstwo naruszenia jednego organizmu i stosownie do środowisk determinują u poszczególnych jednostek tego rodu uczucia, pragnienia, namiętności, wszystkie reakcje ludzkie, wypływające z natury oraz instynktów i dające rezultaty, które przyjęto nazywać cnotami i występkami. Historycznie wywodzą się oni z ludu, przenikają w całe społeczeństwo naszych czasów, wspinają się na wszystkie szczeble dzięki specyficznie nowoczesnemu impulsowi działającemu na niższe klasy w ich wędrówce poprzez ciało społeczne, i w ten sposób swoimi osobistymi dramatami opowiadają dzieje Drugiego Cesarstwa od podstępnego zamachu stanu do zdrady pod Sedanem.Źródło: Emil Zola, Wstęp, [w:] tegoż, Germinal, oprac. J. Nowakowski, tłum. K. Dolatowska, Wrocław 1978.
Na podstawie fragmentów powieści Germinal zacytowanych w e‑materiale podaj przykłady zastosowania przez Emila Zolę konwencji naturalistycznej.
Zapoznaj się z poniższym fragmentem powieści Germinal. Wskaż elementy, które dowodzą, że postać bohatera została zredukowana do biologicznej maszyny, której zadaniem jest wyłącznie wykonywanie pracy.
GerminalOjciec Maheu miał najgorsze miejsce. W górze temperatura dochodziła do trzydziestu pięciu stopni, a wobec utrudnionego dopływu powietrza panował tam zabójczy zaduch. Zawieszona na gwoździu tuż nad głową lampa prażyła mu czaszkę. Ale najbardziej cierpiał z powodu wilgoci. Skała ponad nim ociekała wodą.
Nieustępliwe krople spadały jedna za drugą, wciąż w to samo miejsce. Na próżno wykręcał szyję, usuwał się. Padały mu na twarz, rozpryskiwały się na niej, spływały bez przerwy. Po piętnastu minutach pracy był przemoknięty i spocony, buchała od niego para jak z kotła z bielizną. Tego ranka jakaś uparta kropla spadała mu co chwila na oko. Klął, ale nie przerywał pracy i kuł z rozmachem, uwięziony między dwiema ścianami, jak owad, który dostał się pomiędzy kartki książki i w każdej chwili może być zgnieciony.Źródło: Emil Zola, Germinal, oprac. J. Nowakowski, tłum. K. Dolatowska, Wrocław 1978, s. 38–39.
Podaj trzy argumenty lub kontrargumenty do tezy Emila Zoli, że człowiek jest zwierzęciem.
Przez wielu XIX‑wiecznych czytelników utwory Emila Zoli były uważane za niemoralne. Poniżej przedstawiono kilka wysuwanych wówczas argumentów. Zapisz kontrargumenty przeciwko tym twierdzeniom.
| Argument | Kontrargument |
|---|---|
| 1. W powieściach Emila Zoli pojawiają się brutalne sceny. | |
| 2. Emil Zola podważa wiarę w człowieczeństwo, porównując ludzi do zwierząt. | |
| 3. Według Zoli człowiek postępuje zgodnie z instynktami biologicznymi, więc usprawiedliwia tym sposobem złoczyńców. |
Henryk Sienkiewicz w swoim odczycie O naturalizmie w powieści podważył naukowość literatury naturalistycznej. Napisz rozprawkę, w której ustosunkujesz się do jego opinii. W pracy odwołaj się do wybranych utworów literackich.
O naturalizmie w powieściCzłowiek nauki opiera się na faktach od siebie niezależnych, nie przez siebie stworzonych. Fakta istnieją pozytywnie w naturze, on zaś bada, dostrzega, odkrywa prawidłowość zjawisk i na tych pozytywnych danych buduje naukę. Jest to istotnie analiza pozytywna. Niedawno słyszeliśmy wykład o smole i jej zastosowaniach, a widząc wody zafarbowane na różne kolory przez produkta smoły, nie mogliśmy przecie mniemać, że kolory te są wytworem fantazji wykładającego i że inny wykładający wymyśliłby inne kolory. Nie tak się ma rzecz z powieściopisarzem. Romans, jakkolwiek może mieć związek z badaniem, może mieć związek tylko uboczny – przede wszystkim zaś jest tworzeniem. Od czegóż zaczyna i Zola, i każdy inny powieściopisarz? Oto od wymyślenia faktów samych. Jakaż to tedy dowolność, jaki brak pozytywnej podstawy, jaka łatwość dojścia do rezultatów czysto fantastycznych! Gdzie tu owa prawidłowa niezmienność, na mocy której każdy przyrodnik wykaże nam zawsze też same rezultaty doświadczeń?
Źródło: Henryk Sienkiewicz, O naturalizmie w powieści, [w:] Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu, oprac. J. Kulczycka-Saloni, Wrocław 1985, s. 438–439.