Sprawdź się
Zdecyduj, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Immunitet materialny oznacza, że poseł może być pociągnięty do odpowiedzialności za swoją działalność będącą konsekwencją sprawowania mandatu parlamentarnego w czasie jego trwania i po jego wygaśnięciu. | □ | □ |
| Nietykalność oznacza, że parlamentarzysta nie może być zatrzymany lub aresztowany bez zgody właściwej izby parlamentu. | □ | □ |
| Immunitet formalny (procesowy) obowiązuje od dnia ogłoszenia wyników wyborów do dnia wygaśnięcia mandatu. | □ | □ |
| Po rozpatrzeniu sprawozdania sejm rozstrzyga większością co najmniej ⅔ głosów w obecności co najmniej ¼ ogólnej liczby posłów o wyrażeniu zgody na pociągnięcie posła do odpowiedzialności za przestępstwa lub wykroczenia albo aresztowanie bądź zatrzymanie. | □ | □ |
Połącz cechy mandatów poselskich i senatorskich z wyjaśnieniami, które ich dotyczą.
To nie jest cecha mandatu poselskiego i senatorskiego., Parlamentarzystów nie wiążą instrukcje wyborców., Posłowie i senatorowie są przedstawicielami całego narodu., Wyborcy nie mają prawa cofnąć udzielonego parlamentarzyście pełnomocnictwa.
| mandat generalny | |
| mandat nieodwołalny | |
| mandat niezależny | |
| mandat niezawisły |
Czy są granice nietykalności poselskiej?Prof. Stanisław Gebethner, prawo konstytucyjne
Nietykalność poselska oznacza, że poseł nie może być bez zgody Sejmu lub marszałka Sejmu zatrzymany ani aresztowany przez policję czy decyzją sądu po popełnieniu przestępstwa. W Sejmie natomiast podlega władzy marszałka. Nietykalność nie jest absolutna. Marszałek odpowiada za ład i porządek w Sejmie. Z regulaminu wynika, iż może użyć przymusu, straży marszałkowskiej. Nie oceniam zasadności działania wobec posła Janowskiego, tylko stwierdzam, iż usuwała go straż marszałkowska, nie policja.
Maciej Graniecki, b. szef Kancelarii Sejmu, szef Biura Trybunału Konstytucyjnego
Tą sprawą zajmowała się pod koniec poprzedniej kadencji Sejmu Komisja Regulaminowa. Jej opinia w tej sprawie jest bardzo precyzyjna i stała się wykładnią w stosunku do środowiska poselskiego. Granicą nietykalności jest ewidentne złamanie prawa, wówczas władza publiczna musi działać i przywracać porządek nawet pod przymusem. Tak też postąpiono przy wyprowadzaniu posła Janowskiego z Ministerstwa Skarbu. Granicą nietykalności są sytuacje ekstremalne, bo nie jest to wartość absolutna.
Prof. Adam Zieliński, prawnik, b. rzecznik praw obywatelskich
Granicą jest z całą pewnością naruszenie prawa. Poseł ma zagwarantowaną nietykalność do momentu, gdy zostanie przyłapany na gorącym uczynku naruszenia prawa, przestępstwa. Istnieje problem, w którym momencie rozpoczyna się przestępstwo, bo np. manifestacja niezagrażająca nikomu nie będzie przestępstwem, lecz zajęcie lokalu państwowego i uniemożliwienie normalnego funkcjonowania już nim jest. Rozmawiamy tutaj o dość niejasno zarysowanych granicach nietykalności, ale one istnieją. Gdy zostaje zastosowany przymus wobec posła złapanego na gorącym uczynku, nie może on powoływać się na zasadę nietykalności.
Źródło: Bronisław Tumiłowicz, Czy są granice nietykalności poselskiej?, 21.10.2002 r., dostępny w internecie: tygodnikprzeglad.pl [dostęp 1.11.2019 r.].
Wybory parlamentarne 2019: Jak wybieramy posłów i senatorów? Sprawdź zasady obowiązujące w ordynacji wyborczej 2019Zasady wybierania posłów na Sejm 2019
Wybory parlamentarne do Sejmu 2019 odbywają się w 41 okręgach wyborczych. Z każdego z nich wybranych będzie od 7 do 20 posłów, zależnie od liczby mieszkańców na danym obszarze.
W wyborach do Sejmu obowiązuje system proporcjonalny. Co to oznacza?
Dany komitet czy partia musi najpierw przekroczyć próg wyborczy – czyli osiągnąć minimum 5 procent głosów, zaś komitet koalicyjny, czyli składający się z kilku partii czy podmiotów – minimum 8 procent (warunek ten nie dotyczy komitetów zarejestrowanych przez mniejszości narodowe).
Po policzeniu, które komitety przekroczyły próg wyborczy, następuje podział mandatów metodą d'Hondta. Jest to matematyczna metoda przydziału mandatów polegająca na wyliczeniu ilorazów wyborczych – najprościej mówiąc, liczbę oddanych głosów dzieli się przez kolejne liczby naturalne, wyłaniając w ten sposób ostateczny podział miejsc w Sejmie. Mandat otrzymują osoby, na które oddano najwięcej głosów.
A co się stanie, jeśli kilku kandydatów otrzyma taką samą liczbę głosów? Wyjścia są dwa. Jeśli jest to możliwe, do Sejmu dostaje się kandydat z okręgu, w którym jest więcej obwodów głosowania. A jeśli również w tym przypadku liczba jest równa, przewodniczący okręgowej komisji wyborczej może przeprowadzić losowanie.
Zasady wybierania senatorów
W przypadku wyborów do Senatu Polska podzielona jest na sto okręgów. Z każdego z nich wybrany zostanie jeden senator. Mandat otrzyma w każdym okręgu kandydat, który otrzyma największą liczbę głosów.
Podobnie jak w przypadku wyboru posłów, jeśli dwie osoby otrzymają taką samą liczbę głosów, wygrywa ta, która zwyciężyła w większej liczbie obwodów lub w losowaniu przeprowadzonym przez przewodniczącego okręgowej komisji wyborczej.
Źródło: Wybory parlamentarne 2019: Jak wybieramy posłów i senatorów? Sprawdź zasady obowiązujące w ordynacji wyborczej 2019, 11.10.2019 r., dostępny w internecie: dziennikzachodni.pl [dostęp 1.11.2019 r.].
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj zadanie.
Sejm nie zgodził się na uchylenie immunitetu posłowi Borkowskiemu z PSLSejm nie zgodził się na uchylenie immunitetu posłowi PSL Krzysztofowi Borkowskiemu. Z wnioskiem w tej sprawie wystąpiła do Sejmu Prokuratura Okręgowa w Lublinie, która chce posłowi postawić zarzuty fałszowania oświadczeń majątkowych.
Sprawa dotyczy oświadczeń majątkowych, które obecny poseł PSL składał w latach 2009, 2010 i 2011 jako parlamentarzysta oraz wcześniej jako radny województwa mazowieckiego. Za uchyleniem immunitetu posłowi PSL głosowało 162 posłów, 222 było przeciw; 38 wstrzymało się od głosu. Do uchylenia immunitetu konieczna jest bezwzględna większość 231 głosów.
Z uchyleniem immunitetu politykowi PSL opowiedziała się w połowie marca Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich.
Źródło: PAP, Sejm nie zgodził się na uchylenie immunitetu posłowi Borkowskiemu z PSL, 4.04.2014 r., dostępny w internecie: farmer.pl [dostęp 18.08.2021 r.].
Po co parlamentarzyście immunitet? Gwarancja niezależnościGeneza immunitetu
Jak przypomina politolog z Uniwersytetu Warszawskiego prof. Tomasz Słomka, geneza immunitetu parlamentarnego sięga średniowiecznej Anglii. Pojawianie się tej instytucji wiązało się z obawą parlamentarzystów przed represjami ze strony władzy monarszej za działania podjęte na forum ciał prawodawczych.
Ostatecznie Karta Praw z 1689 r. wprowadziła zasadę, że wolność parlamentarnej debaty nie może być badana lub podważana przez sąd lub jakikolwiek inny ośrodek poza samym parlamentem. Również we Francji po rewolucyjnym przełomie roku 1789 została wprowadzona zasada, że parlamentarzysta nie odpowiada za swoje opinie i działania w ramach pełnienia mandatu przedstawicielskiego – powiedział prof. Słomka.
W Polsce pierwsza regulacja dotycząca immunitetu pojawiła się w dekrecie Tymczasowego Naczelnika Państwa z 7 lutego 1919 r. w przedmiocie nietykalności członków Sejmu Ustawodawczego, który wybrany został w styczniu 1919 r.
Immunitet parlamentarny rozumiany jest jako forma gwarancji niezależności posła i senatora w sprawowaniu wolnego mandatu przedstawicielskiego. Eksperci wskazują, że w dzisiejszych warunkach ma on oznaczać ochronę parlamentarzysty przed różnego rodzaju naciskami zewnętrznymi, które uniemożliwiałyby mu podejmowanie działań przedstawicielskich w warunkach ustrojowej swobody.
Według prof. Słomki, z tego punktu widzenia istnienie immunitetu – szczególnie o charakterze materialnym – jest uzasadnione. „Ustały co prawda obawy, że egzekutywa mogłaby w jakiś szczególny sposób represjonować deputowanego za jego czynności w ramach mandatu (np. w średniowiecznej Anglii zdarzały się przypadki pozbawiania głowy), ale w skomplikowanych mechanizmach współczesnego systemu politycznego istnieje szereg zagrożeń dla wolności mandatu przedstawicielskiego” – przekonuje politolog.
Źródło: Po co parlamentarzyście immunitet? Gwarancja niezależności, dostępny w internecie: wnp.pl [dostęp 1.11.2019 r.].