Anna Wojciechowska Uwarunkowania zewnętrzne a realizacja wzorca gatunkowego protokołu

[...] protokół [to] forma wypowiedzi zaliczana do stylu kancelaryjnego lub szerzej – do stylu tekstów użytkowych. [...] charakteryzuje się wyrazistą trójdzielną budową oraz ograniczoną liczbą składników o różnym stopniu obligatoryjności. Ramę tekstu tworzą dane faktograficzne (na początku: nagłówek, lista uczestników i formuła inicjalna; na końcu: formuła finalna, data i miejsce oraz podpisy). Część zasadniczą i najobszerniejszą stanowi relacja z przebiegu obrad o charakterze narracyjnym i/lub syntetycznym. Najlepiej wyróżnionymi graficznie i przestrzennie składnikami są zwykle: nagłówek, lista uczestników oraz podpisy.

2 Źródło: Anna Wojciechowska, Uwarunkowania zewnętrzne a realizacja wzorca gatunkowego protokołu, „Język a Kultura” 2012, t. 23, s. 121–122.

Stanisław Barańczak Protokół

Zdając sobie sprawę z własnej winy, ponad wszelką wątpliwość (oklaski) udowodnionej przez przedmówców, chciałbym oświadczyć na usprawiedliwienie, mimo (okrzyk: brawo!) iż takie wykroczenie przeciw wszelkim normom nie może być (oklaski) usprawiedliwione, że urodziłem się istotnie, ale nie z własnej woli i bez złych zamiarów; ten postępek mi ciążył przez (śmiech, brawa) długie lata; jak słusznie podkreślono w dyskusji, nie potrafiłem wyciągnąć z (oklaski) tego odpowiednich wniosków i starałem się zatrzeć ślady swego czynu, ale po (ironiczne sykanie) gruntownym i szczerym przemyśleniu swej dotychczasowej postawy, pragnę stanowczo odciąć się od niej i poprosić o (śmiech) danie mi jeszcze jednej szansy (oklaski przechodzące w owację).

1 Źródło: Stanisław Barańczak, Protokół, [w:] Stanisław Barańczak, Wybór wierszy i przekładów, Warszawa 1997, s. 68.

Stanisław Barańczak Określona epoka

Żyjemy w określonej epoce (odchrząknięcie) i z tego
trzeba sobie, nieprawda, zdać z całą jasnością.
Sprawę. Żyjemy w (bulgot
z karafki) określonej, nieprawda,
epoce, w epoce
ciągłych wysiłków na rzecz, w
epoce narastających i zaostrzających się i
tak dalej (siorbnięcie), nieprawda. Konfliktów.
Żyjemy w określonej e (brzęk odstawianej
szklanki) poce i ja bym tu podkreślił,
nieprawda, że na tej podstawie zostaną
nakreślone perspektywy, wykreślane będą
zdania, które nie podkreślają dostatecznie, oraz
przekreślone zostaną, nieprawda, rachuby
(odkaszlnięcie) tych, którzy. Kto ma pytania? Nie widzę.
Skoro nie widzę, widzę, że będę wyrazicielem,
wyrażając na zakończenie przeświadczenie, że
żyjemy w określonej epoce, taka
jest prawda, nieprawda,
i innej prawdy nie ma.

baranczak2 Źródło: Stanisław Barańczak, Określona epoka, [w:] tegoż, Wybór wierszy i przekładów, Warszawa 1997, s. 140.

Stanisław Barańczak Garden party

„Pomarańcza, jak widzę, z Malty – wyśmienita!”
Norwid

„Przepraszam, nie dosłyszałam nazwiska?... Banaczek?...
Czy to czeskie nazwisko? A, polskie! To znaczy,
pan z Polski? jakże miło. Państwo przyjechali
całą rodziną? dawno?”, „No nie, wybacz, Sally,
zamęczasz pytaniami, a trzeba, po pierwsze,
zaprowadzić do stołu – proszę, tu krakersy,
potato chips, sałatka – pan sobie naleje
sam, prawda? Witaj Henry –”, „I co też się dzieje
ostatnio w Polsce? Co porabia Wa..., no, ten z wąsami,
zna go pan osobiście? Nie? Widzę czasami
w dzienniku demonstracje – choć czy można wierzyć
tej naszej telewizji, koszmar, prawda? jeży
się włos od wszystkich tych reklam – cenzury –
Europejczycy słusznie twierdzą, że kultury
nam brakuje –”, „Cześć, jestem Sam. Mówi mi Billy,
że pan z Polski – znam Polskę, widziałem dwa filmy
z Papieżem – ten wasz Papież nic nie wie o świecie,
straszny konserwatysta –”, „A jak pańskie dzieci?
Mówią już po angielsku? Czy chodzą do dobrej
szkoły?”, „Te szkoły publiczne to problem
numer jeden, niestety –”, „Nie zgadzam się, Sammy,
szkoły są lepsze, jeśli rodzice, my sami,
dbamy o to –”, „Tak, ale budżet federalny –”,
„Hej, wy tam, skończcie wreszcie, co to za fatalny
obyczaj – dyskutować przy winie, zakąsce
na poważne tematy –”, „Więc? co słychać w Polsce?”

baranczak3 Źródło: Stanisław Barańczak, Garden party, [w:] Stanisław Barańczak, Wybór wierszy i przekładów, Warszawa 1997, s. 256.

Stanisław Barańczak Przysłowiowa bawełna

Przysłowiowa bawełna, która
w myśl wcześniejszych założeń

miała służyć — powiedzmy sobie szczerze, bez
owijania w nią — głównie
do tego, aby w nią
niczego
nie owijać,

w chwili obecnej
należy do rzędu tekstyliów szczególnie modnych i poszukiwanych,

aczkolwiek
(powiedzmy sobie szczerze)
kurczy się w praniu
mózgów, i

choć kłamstwo ma krótkie nogi, to i tak
wystają
spod przysłowiowej bawełny na dobry kilometr,
kiedy kłamstwo próbuje się skromnie ukryć pod
różowym płaszczykiem
bawełnianego języka

5 Źródło: Stanisław Barańczak, Przysłowiowa bawełna, [w:] tegoż, Wiersze zebrane, Kraków 2007, s. 179.

Adam Zagajewski Mała piosenka o cenzurze

Tyś jest, cenzurocenzuracenzuro, wcale nie taka straszna
Nie kazamatykazamatykazamaty, ani krople słonej wody
Co płyną po ciemnych i kamiennych ścianach,
Nie świst pejcza i krwawe zaklęcia
Tylko słońce w firankach, jesionowe biurko,
Wesoło gwiżdże czajnik, kawy domowy zapach
W kątach się rozpiera i słychać wysoki
Perlisty śmiech zażywnej urzędniczki
Która trzyma w ręku zwyczajne nożyczki.

(wiersz z tomu List, 1983.)

zaga4 Źródło: Adam Zagajewski, Mała piosenka o cenzurze, [w:] tegoż, Wiersze wybrane, Kraków 2010, s. 49.

Ryszard Krynicki Strzępy listu miłosnego

gdziekolwiek ciebie spotkam na wysokich słowach
cholera jasna gwiazda
słowa brzmią nocą ostrożniej niż stąpanie
po schodach
mówiłem zwierzę zwierzenia odzierane ze skóry
siódmej skóry potu
w siódmy dzień głodu – pierwszy dzień stworzenia
spojrzenie twoje krzewi się we mnie i rani do krwi
twoje światłe włosy
jasna gwiazda w śniegach w srebrnej sierści szronu
nad gałęziami pożaru
(kocham nie ciebie lecz myśli o tobie)
szczęśliwego nowego głodu
szczęśliwego nowego bólu
(wiersz z tomu Akt urodzenia, 1969.)

6 Źródło: Ryszard Krynicki, Strzępy listu miłosnego, [w:] tegoż, Wiersze wybrane, Kraków 2014, s. 21.